توجه به مضامین معرفتی و نکته های حکیمانه و بهره گیری از آن ها در رفتارهای فردی و اجتماعی از جملهوسایل مطمئنی است که فرد را به مرتبة کمال رهنمون می گردد. این حقیقت، بسیاری از سخنوران و نویسندگانقلمرو ادب فارسی را بر آن داشته تا به بیان نکته های معرفتی و آموز ههای حکیمانه بپردازند.دیوان حکیم ناصر خسرو قبادیانی نیز از جمله آثار گران قدری است که به زیور نکته های حکیمانه و تربیتیآراسته شده که در این...

طرح اشکالاتی چون ناتمام بودن برهان نظم ، ناسازگاری شر با حکمت و عدالت الهی ، ثنویت و لزوم حل آنها انگیزه انتخاب موضوع این رساله است. نگارنده با جمع بندی و نقادی نظریه فلاسفه پیشین و معاصر به خصوص ابن سینا سهروردی و ملاصدرا و طرح دیدگاههای عرفا و متکلمین به طرح مسئله پرداخته است ، اهم عناوین این رساله عبارتنداز : تعریف خیر و شر، نظم و حکمت و عدل تأثیر شرور و آفات در تفکرات دینی نظم جهانی و ا...

سروش یکی از مهم‌ترین ایزدان اوستایی است که در گاهان، اوستای نو، و متون پهلوی خویش‌کاری‌های مختلفی داشته و در ادبیات ایران پس از اسلام نیز نام و نقش او بر جای مانده است. فردوسی (د 411 یا ۴۱۶ ق)، حماسه‌سرای چیره‌دست و بی‌بدیل ایران، در شاهنامه، در مقام گزارش باورهای دینی ایرانیان باستان، اوصاف و کارکردهایی را به سروش نسبت داده است. این مقاله، پس از بررسی تطبیقی ویژگی‌های سروش در گاهان، اوستای نو،...

ما در اساطیر ایران با دو آفرینش مواجهیم: یکی آفرینش اهورامزدا که از گوهر نور است و دوم آفرینش اهریمن که از گوهر تاریکی است. ایزد وای (ایزد فضا، مکان، و باد) ایزدی دو‌چهره‌ است که هر دو گوهر روشنی و تاریکی را در خود دارد و از هر دو آفرینش خرد مقدس و خرد خبیث برتر است. در این مقاله، ایزد باد به‌اجمال بررسی می‌شود؛ سپس، برپایة مندرجات شاهنامه نشان داده می‌شود که پهلوانان از گوهر ایزد وای و حاصل آم...

وستایی به معنی ستایش و پرستیدن است. ایرانیان باستان تا پیش از قرن yaz ایزد از ریشهسوم میلادی (آغازحکومت ساسانیان) چند خ دانگر بوده اند که این مسئله در ارمنستان تا پیشاز شیوع مسیحی ت مشاهده شده است و می توان تشابهاتی بین این ایزدان و پرستش آنها دراین دو سرزمین همیشه دوست و همسایه یافت . در این مقاله، نگارنده به بررسی سه ایزد ازایزدان ایران باستان یعنی اهورامزدا، مهر ، آناهیتا و همچنین سه ایزد مت...

در گاه‌شماری زرتشتی، که گاه‌شماری‌ای به شیوۀ خورشیدی است، روزهای ماه به نام اهورامزدا و ایزدان نام‌زده شده است. یکی از جستارهایی که همواره در پیوند با سنجه‌های زمانی در گاه‌شماری ایران باستان مطرح است، همانا بودن یا نبودن زمان‌بندی روزها به کمتر از یک ماه سی روزه است؛ یعنی چیزی همانند سنجۀ هفته. در گروه‌بندی که برای نام ایزدان بر روی روزهای ماه در گاه‌شماری زرتشتی گفته شده، وجود روزها در دو دور...

کتیبه و کتیبه نگاری از هنرهایی است که در ثبت وقایع، از ادوار گذشته مرسوم بوده است. پیشینۀ این هنر به سنگ نوشته‌ها و الواح گِلی می‌رسد. در هنرهای اسلامی، کتیبه نقش بنیادینی در متجلی ساختن روح معنویت ایفا می­کند، چرا که این هنر از منشأ حقیقت یا جوهر معنوی قرآن کریم سرچشمه می‌گیرد و هنرمندان مسلمان در طول تاریخ همواره سعی کرده­اند با استفاده از خطوط و کتیبه­نگاری حضور خداوند را در همه جا تداعی کنند...

توبه اولین مقام سیر و سلوک و از اصطلاحات عرفانی است که به صورت ترکیب «توبه کردن بر دست...» در گذر زمان کارکردها و معانی متفاوتی یافته و از دربار پادشاهان تا جامعة دین‌داران و حکومتیان و حتی در ادبیات مغانه و قلندری بازتاب گوناگونی را به نمایش گذاشته است. توبه، دو وجه درونی و بیرونی دارد. در وجه درونی، شخص توبه‌کار از خطایی که مرتکب شده در پیشگاه پروردگار استغفار می‌کند و از عمل خویش پشیمان است ...

سروش یکی از مهم ترین ایزدان اوستایی است که در گاهان، اوستای نو، و متون پهلوی خویش کاری های مختلفی داشته و در ادبیات ایران پس از اسلام نیز نام و نقش او بر جای مانده است. فردوسی (د 411 یا ۴۱۶ ق)، حماسه سرای چیره دست و بی بدیل ایران، در شاهنامه، در مقام گزارش باورهای دینی ایرانیان باستان، اوصاف و کارکردهایی را به سروش نسبت داده است. این مقاله، پس از بررسی تطبیقی ویژگی های سروش در گاهان، اوستای نو،...

ایرانیان از دیرترین روزگار به اصول اخلاقی معتقد بوده و بنا به دستور پیامبر باستانی خود از اندیشه نیک، گفتار و کردار نیک پیروی می کردند و حتی با غیر ایرانی رفتار با عدل و انصاف داشتند، بدیهی است با زنان هم بر مبنای این اصول به عدل و انصاف رفتار می کردند.از آثاری که طی حفاری های شوش پیدا شده و نیز تحقیقاتی که از روی قراین تاریخی و اسناد و سنگهای منقوش معمول است که زن به صورت ربه النوع مجسم و مورد...