یکی از نظریه­های نقد ادبی معاصر، آشنایی­زدایی defamiliarization می­باشد و این روش به هرگونه تلاش هنری که رنگ رخوت و عادت را از هر دو سوی تعامل ادبی (مخاطب و گوینده) می­زداید و ادارک حسی و بازی با ذهن و هنر را بارور می­کند، اطلاق می­شود. صائب به عنوان نماینده سبکی که به تازه­گویی و طرز نو و ابتکار شهرت دارد، یکی از نامبرداران تاریخ ادبیات فارسی در جهت آشنایی­زدایی است. روش­های صائب برای ایجاد طر...

یکی از نظریه­های نقد ادبی معاصر، آشنایی­زدایی defamiliarization می­باشد و این روش به هرگونه تلاش هنری که رنگ رخوت و عادت را از هر دو سوی تعامل ادبی (مخاطب و گوینده) می­زداید و ادارک حسی و بازی با ذهن و هنر را بارور می­کند، اطلاق می­شود. صائب به عنوان نمایندة سبکی که به تازه­گویی و طرز نو و ابتکار شهرت دارد، یکی از نامبرداران تاریخ ادبیات فارسی در جهت آشنایی­زدایی است. روش­های صائب برای ایجاد...

عصر حافظ، عصر انحطاط اخلاق و از میان رفتن ضوابط سالم در روابط طبقات مختلف مردم، بویژه حاکمان و فرمان روایان و صوفیان و زاهدان است و نابسامانی و هرج و مرج ناشی از ظلم و بیداد حاکم و فرمان روایان از یک طرف و رواج و ریاکاری و خدعه و نیرنگ فقیهان دینی و صوفیان مدعی از طرفی دیگر، سبب سقوط ارزش های اخلاقی و مذهبی شده است و حافظ در بطن این منجلاب فساد و تباهی و نفاق و یأس و به قول خودش در « شب تاریک و...

هم چنان که مبالغه یکی از شرط های گریزناپذیر توصیف صحنه های میدان های جنگیست، خلاف آمد عادات یا خوارق عادات، نیز یکی از ارکان اصلی شعر حماسی بشمار می رود. خوارق عادات در این مقاله، شامل نیروهای آسمانی، نیروهای زمینی، عوامل انسانی و امور جادوییست و در شاهنامۀ فردوسی و چند اثر حماسۀ مذهبی، از جمله؛ حملۀ حیدریِ باذل مشهدی، حملۀ حیدریِ راجی کرمانی، خاوران نامه و علی نامه، بررسی شده است. مضامین این عنص...

یکی از برجسته ترین ویژگی های ادبی شعر حافظ «ایهام» است که شاعر به وسیلة آن توانسته کلام خود را از جذبه ای خاص برخوردار و رندانه ظرایف و طرایف را از هر مضمونی بیان کند و در عین حال خواننده را در گزینش بی نهایتی از معنا رها سازد. بنابراین توجه بیشتر مشتاقان شعر حافظ به بررسی این شگرد و سایر ترفندهای ادبی مرسوم در بلاغت عصرِ او معطوف شده است. شعر حافظ دارای جذبه هایی پنهانی است که او هنرمندانه آنها...

یکی از جذّاب ترین آرایه های ادبی «توجیه المحال» است. این آرایه زیبای بدیعی، با سخنان عارفان بزرگی چون بایزید بسطامی و حسین بن منصور حلّاج پدید آمد و آنگاه در شعر سرایندگانی همچون سنایی غزنوی، عطّار نیشابوری و حافظ، جایگاهی استوار یافت. سپس دامنه آن به شعر سبک هندی اصفهانی نیز کشیده شد. برای این آرایه ادبی شاخه هایی مانند: شطح، خلاف آمد عادت، وفاق الضّدین و... می توان نام برد که در دانش منطق از آن ب...

چکیده «آشنایی زدایی» از مهم ترین مباحث ِ«مکتب فرمالیسم» روسیه است. اصطلاحی است که نخستین بار «ویکتور شکلوفسکی» روسی در سال 1917 م. در مقاله «هنر چونان شگرد/ هنر به مثابه تمهید» مطرح کرده است. از نظر او هنر با آفریدن ِشگردهایی، شکل ِخودکار و خوگرفته دریافت انسان را از بین می برد و دریافتی نو، پدید می آورد. بعد از او «رومن یاکوبسون»، «یوری تین یانوف» و «ژان پل سارتر» از آن با نام «بیگانه سازی» ی...

در این پژوهش پس از بیان دلالت های نقیضه در هر دو حوزه ی معنا و کارکرد, انواع پیشنهاد شده آن در دیدگاه دو متفکر؛ باختین و شیپلی از دو منظر متفاوت بررسی شده و از آنجایی که دامنه ی معانی مفاهیم هنری و ادبی دنیای جدید دارای مرزهای نامشخص و تشابهات کاربردی و معنایی گسترده ای هستند، نسبت و همخوانی این شیوه با مفاهیم دیگری چون پست مدرنیسم, ساخت شکنی, آشنایی زدایی, بینامتنیت, منطق گفتگویی, کارناوالیسم,...

چکیده متناقض نما کلامی است که به دلیل عدول از هنجار متعارف زبان، متناقض و گاهی مهمل به نظر می آید.این عادت شکنی موجب اعجاب و شگفتی مخاطب می شود،ذهنش را لحظه ای با مقوله ای خلاف عادت و انتظار درگیر می کند و در نهایت مخاطب متوجه می شود که کلام متناقض در عین متناقض بودن متناقض نیست.اگر تناقض در منطق عیب است در هنر در اوج تعالی است بنابراین با توجه به تعریف آن در منطق و ادب فارسی در این تحقیق به ب...

چکیده    گرچه پیدایش صورتگرایی، ریشه در آثار متفکران قدیمی دارد اما این نوع نقد، به عنوان یک مکتب مستقل، در عرصه پژوهش ادبی روسی و در دهه دوم قرن بیستم ظهور کرد. « ویکتور شکلوفسکی» با انتشار کتاب «رستاخیز واژه » در سال 1914م، نخستین گام را در این زمینه برداشت. این مکتب علیه رمانتیسم ظهور پیدا کرد و کشف راز «ادبیت» یک اثر از بارزترین ویژگی­های آن است. صورتگرایان توجه خود را در درجه اوّل به خود مت...