حمله ویرانگر مغول اگرچه کشتار و ویرانی گسترده ای را در ایران به جای نهاد ولی یکی از پیامدهای مثبت آن پایان عصر نظامیه ها و تفکرات جزمی اندیشانه بود. عصری که هرگونه تفکر عقلگرا و نوآوری را بدعت قلمداد می کردند. و فلاسفه و علمای علوم تجربی در تنگنای اندیشه های متعصبانه گرفتار بودند. عصر سلجوقیان و تفکرات متعصبانه آنها خط بطلان بر تمام روزنه ها و امیدهایی بود که در دوران آل بویه بر روی جامعه ایران...

خوز و خوزی و کتاب‌هایشان به نام شوسماهی و جامع الخوز به کرّات به عنوان مرجع در منابع مهم پزشکی قدیم در اسلام و ایران مورد استفاده قرار گرفته‌اند ولی متأسفانه امروزه در دسترس نمی‌باشند. در این مطالعه چهار کتاب «القانون فی الطب» ابن‌سینا، «الحاوی» رازی، «الجامع المفردات الأغذیه و الأدویه» ابن‌بیطار و «الصیدنه» ابوریحان بیرونی برای اوّلین بار مورد استقصای کامل قرار گرفت و کلیه‌ی ارجاع‌های مربوط به خ...

مقایسة متن کتاب هدایه المتعلمین فی الطب اثر اخوینی بخاری، کهن ترین متن علمی منثور فارسی، با منابع عربی این کتاب، می تواند نکات ارزنده ای را در زمینة شکل گیری فارسی نویسی در سدة چهارم قمری و تأثیر زبان عربی بر ان، و بویژه شیوه های ترجمه از عربی به فارسی روشن سازد. در این مقاله، مواضع مشابه هدایه المتعلمین و یکی از مهمترین منابع آن، یعنی الکناش الصغیر نوشتة یوحنا بن سرابیون، مقایسه شده است.

این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی با تتبع و بررسی در کتاب‌های: الحاوی فی الطب، المنصوری فی الطب و اخلاق الطبیب که از آثار مهم رازی است، اولاً: دستورالعمل‌ها و توصیه‌های اخلاق پزشکی وی را در سه حیطه دسته‌بندی کرده است: الف) ویژگی‌های شخصیتی پزشک. ب) تعامل استاد و دانشجو. ج) تعامل پزشک و بیمار. ثانیاً: مبنای توصیه‌ها و دستورالعمل‌های اخلاقی رازی در حیطه تعامل پزشک و بیمار را شش اصل اخلاقی: توکل به خ...

محمدبن زکریای رازی از جمله مشهورترین پزشکان تمدن اسلامی است که آراء و آثارش جایگاه مهمی در تاریخ پزشکی دارد. کتاب الحاوی فی الطب مشهورترین اثر وی در علم پزشکی است که گاه به عنوان اثری متفاوت از کتاب مفقود او به نام الجامع الکبیر تلقی می شود. اهمیت زیاد این کتاب در مطالعات تاریخ پزشکی دوره اسلامی، بررسی یکسان یا متمایز بودن آن را با الجامع ضروری می سازد. ابن ابی اصیبعه و قفطی (از بین نویسندگان ک...

ابوروح محمّد بن منصور جرجانی مشهور به زرّین‌دست در 480ق کتاب نورالعیون را در چشم‌پزشکی برای افراد غیرمتخصص و نیز افرادی که قصد دارند مقدمات پزشکی را فراگیرند اما عربی نمی‌دانند به فارسی و به شیوۀ پرسش و پاسخ نوشت. مقایسۀ این اثر با مهم‌ترین آثار چشم‌پزشکی پیش از آن حاکی است که زرین‌دست، اساس کار خود را کتاب تذکرة الکحالین علی بن عیسی کحال قرار داده و با اعمال تغییراتی چشم‌گیر در ساختار کلان و خرد...

مقدمه: طبّ سنّتی ایران، یکی از افتخارات ملی این مرز و بوم بشمار می آید. محمدبن زکریای رازی (متوفی 313 ھ . ق. ،  925 م) از مشهورترین اطبّای سنّتی است که آثار وی از جمله دائرة المعارف عظیم پزشکی «الحاوی» که در 25 جلد نگاشته شده، از گرانبهاترین میراث فرهنگی ایران بشمار می آیند. رازی در مجموعه الحاوی،‌ مهمترین مباحث پزشکی را مطرح کرده و بیماریهای عمده ای راتعریف وتوصیف کرده است. یکی از عناوین مطرح شد...