انسان، موجود ذوابعادی است، مجمعی است از ادراکات، توانایی ها، استعدادها و تمایلات مختلف که هر یک حکیمانه و برای نیل به هدف و غایتی معیّن در وجود او تعبیه شده است. حرکت در ذیل هدایت عقل نظری و عملی انسان را به سوی کمال حقیقی او رهنمون خواهد کرد. همان طور که همواره برای یافتن سره از ناسره در مسائل نظری سعی می کنیم امور را با هدایت عقل نظری به بدیهیات ارجاع دهیم در تنظیم گرایشات، نیت ها و تصمیمات عم...

پژوهش حاضر در مورد ارزیابی حکمت عملی و مباحث مربوط به آن از دیدگاه نهج البلاغه است و ضمن ارائه تعریف مستندی از حکمت،به بیان راه های کسب حکمت، آثار و نتایج آن و سپس به ذکر ابعاد و شاخه های حکمت عملی(اخلاق فردی،تدبیر منزل،سیاست مدن)که بخش اصلی پژوهش را ذیل چهار فصل در بر می گیرد،می پردازد. پس ازآن سخنان حکمت آمیز حضرت علی(علیه السلام) و درس های عملی ایشان را مطرح می سازد و خطوط کلی که امیر مومنان...

ادبیات تعلیمی یک نوع از انواع ادبی است که قدمت زیاد و اهمیت فراوانی دارد.  شاعران فارسی زبان از قرن چهارم هجری به بعد، نسبت به بیان اندرزها و حکمت ها در شعرشان همت گماشتند. از جمله شاعران که به حکمت و اخلاق توجه وافر نشان داده اسدی طوسی در «گرشاسب نامه» است؛ وی توانسته است آموزه های دینی، اخلاقی، اجتماعی، آموزه های تدبیر منزل و سیاست مدن را وارد این متن حماسی کند. در «گرشاسب نامه» میزان اشعار ح...

مبانی معرفتی و زمینه‌های غیرمعرفتی، شیوه‌ی شکل‌گیری و روش‌شناسی بنیادین نظریه‌ها و اندیشه‌های اندیشمندان را بازگو می‌کنند. فارابی نخستین حکیم مسلمانی است که به بحث تدبیر منزل اشاره و به ‌پیروی از ارسطو مباحث منزل را مقدمه‌ی مباحث سیاست مطرح کرده است، ولی در آثارش مستقیم به جزئیات و مبانی معرفتی و روشی تدبیر منزل نپرداخته است. هدف این نوشتار، تبیین روش‌شناسی معرفتی فارابی در تدبیر منزل است و به ...

چکیده امروزه به علمی که عهده دار تبیین امور معیشتی مردم شده است Economics گویند که در فارسی به علم اقتصاد ترجمه شده است. «اِکانمیکس» ریشه در «تدبیر منزل» دارد که سابقاً حکمای اسلامی در آن باره رساله هایی داشته‌اند. در این مقاله با لحاظ رابطه «اکانمیکس» و «تدبیر منزل» به مقایسه نظرات حکمای اسلامی در باب «تدبیر منزل» با آنچه امروزه در قالب اِکانمیکس عرضه شده است، پرداخته می شود تا تفارق‌ها و تقارب‌ه...

ادغام حیات منزلی انسان در هویت فردی و اجتماعی او از ویژگی های دوران جدید است که از نتایج آن سنجش حقوق خانواده با سنجه های حقوق مدنی است؛ در حالی که حکمای مسلمان جایگاهی ممتاز برای خانواده در نظر گرفته و برای ادارۀ آن، اصول منحصر به خانواده و غیر از اصول حاکم بر زندگی فردی و اجتماعیِ انسان، لحاظ کرده اند. به کار بستن مدبّرانۀ این اصول شرط حکمت و اقتضای تکامل فردی و تعادل و توازن اجتماعی است. به نظ...

ادبیات تعلیمی یک نوع از انواع ادبی است که قدمت زیاد و اهمیت فراوانی دارد.  شاعران فارسی زبان از قرن چهارم هجری به بعد، نسبت به بیان اندرزها و حکمت ها در شعرشان همت گماشتند. از جمله شاعران که به حکمت و اخلاق توجه وافر نشان داده اسدی طوسی در «گرشاسب نامه» است؛ وی توانسته است آموزه های دینی، اخلاقی، اجتماعی، آموزه های تدبیر منزل و سیاست مدن را وارد این متن حماسی کند. در «گرشاسب نامه» میزان اشعار ح...

گذشتگان ما به موضوع ادبیات­تعلیمی، بویژه اخلاق اهمیت­خاصی می­دادند، علمی­که موضوع­ اصلی و کلان آن، نیکی و بدی یِا خیر ­و شرّ است و بـه رفتارهای افراد در ­مقابل­هم می­پردازد. هدفِ­ غایی علـم­اخلاق، هدایت انسـان­ها به سمت نیکی و زیبایـی­هاست و قصد ­دارد آنها را برای اصلاح رفتارهای فردی و اجتماعی، راهنمایی و آماده­کند، که این موضوع در متون نظم و نثرِ ادبِ­فارسی هم کاملاً جلوه­گراست. ازجمله دانشمنـدانی ک...

فلاسفه و حکمای اخلاق در مقام تعریف حکمت عملی بر " مصالح اعمال و افعال" تکیه کرده و سه باب تهذیب اخلاق ، تدبیر منزل و سیاست مدن را عمدتاً در قالب های فلسفی – کلامی عرضه نموده اند. دیگر اندیشمندان بویژه شعرا و نویسندگان ایرانی – اسلامی مفاهیم اخلاقی ، حکمی را در قالب کلام شیوای شعر و نثر فارسی ارائه کرده اند. در این مقاله کوشش گردیده که با توجه به جایگاه مقبول ادب و هنر در جامعه ایرانی و ب...