نُرترُپ فرای از منتقدان ادبی اسطوره گراست که به ادبیات به دید صور نوعی می نگرد. فرای در کتاب تحلیل نقد در تبیین نظریۀ «میتوس تراژدی»، به بررسی صور نوعی، ساختار، شخصیت ها و مراحل تراژدی می پردازد. در شاهنامه، دو داستان سهراب و فرود از بن مایه های قوی تراژیک برخوردارند. با توجه به مسائلی از قبیل صور نوعی، ساختار، شخصیت ها و مراحل تراژیک این دو اثر، می توان آنها را در کنار بزرگ ترین تراژدی های جهان ...

حکایت شیخ صنعان طولانی ترین و معروف ترین حکایت منظومۀ منطق الطیر عطار است که تاکنون تحلیل ها و مطالعات فراوانی از جنبه های مختلف دربارۀ آن صورت گرفته است. در این مقاله، حرکت و تقابل در حکایت شیخ صنعان بررسی شده است. در بررسی حرکت، از منظر بیرونی و درونی به این مؤلفه توجه شده است. طبق نتایج بررسی حرکات بیرونی از کعبه به روم و بالعکس صورت گرفته و حرکات درونی از دینداری به عشق ورزی و از عشق ورزی ب...

پژوهش حاضر به بررسی دو مفهوم متضاد خیر و شر به عنوان دو گفتمان متضاد در کلیله و دمنه می پردازد. در این پژوهش تقابل دو گفتمان خیر و شر درسه لایه بررسی میشوند: لایه ی تقابل شخصیت های گفتمانی،لایه ی تقابل بافتی که شخصیت ها در آن به کنش میپردازند و لایه ی تقابل کنش های گفتاری ای که شخصیت های گفتمانی در هر گفتمان آن را به کار می برند . بر اساس این تحقیق، در گفتمان خیرتقابل شخصیت ها به شکل سلطه ی ی...

طنز یکی از شاخصه‌های مهم گلستان و مثنوی است. در این پژوهش، فرضیة مبتنی بر تأثیر تقابل بر هدف و تفاوت هدف طنز در دو اثر مورد بررسی است. پرسش تحقیق این است که تقابل چه تأثیری بر هدف می‌گذارد و چه رابطه‌ای میان این دو وجود دارد. هدف تحقیق در وهلة اول، مطالعة تطبیقی طنز در دو اثر مهم و نیز بیان رابطة تقابل با هدف و تبیین تأثیر جهان‌بینی بر اهداف طنز است. روش مطالعه، تطبیقی‌ـ تحلیلی و مبتنی بر استخر...

مناسبات مکانی، به عنوان یک لایۀ نشانه­شناختی در مطالعات گفتمانی، در بازتولید روابط قدرت، تولید هژمونی و مشروعیت به ایفای نقش می­پردازند. در این پژوهش، سعی بر آن داریم تا با بررسی نسبت­های مکانی زن شخصیت اصلی رمان، طوبی، نشان دهیم که چطور مکان دلالتگر می­شود و چطور به واسطۀ جنسیت، نشاندار می­شود. خانه، نقشی محوری در رمان طوبی و معنای شب ایفا می کند؛ خانه ای که با شروع داستان، طوبی در حیاط آن توص...

تحقیق حاضر با به کارگیری چارچوب "کنش های اجتماعی" ون لیوون(2008) روابط قدرت را میان شخصیت های اصلی دو نمایشنامه ی «از پشت شیشه ها» و «هاملت با سالاد فصل» مورد تحلیل نقادانه قرار می دهد و چهار نوع تقابل عمده را میان (وا)کنش های اجتماعی این شخصیت ها شناسایی می کند. این تقابل ها عبارتند از: واکنش های شناختی در برابر واکنش های احساسی و ادراکی، کنش های مادی در برابر کنش های نشانه ای، کنش های گذرا در...

تقابل دو دیدگاه عرفانی و سلفی در حوزه هستی شناسی با تأکید بر دیدگاه دو صاحب نظر صاحب سبک یعنی ابن عربی و ابن تیمیه از جهاتی چند حائز اهمیت است. تفاوت مبانی نظری اندیشه ابن عربی به عنوان مؤسس عرفان نظری و ابن تیمیه به عنوان مؤثرترین شخصیت در تفکر سلفی پیش از این در پژوهشی مستقل مورد بحث قرار نگرفته است. تأکید ابن عربی بر وحدت وجود و اینکه تنها مصداق وجود حقیقی، خداوند است و سایر موجودات اعم از م...

ساختارگرایی نام جنبشی است که در دهه ی 1960 میلادی به پویایی رسید و برای خود ویژگی ها و نظریات متعدّدی داشت. تقابل های دوگانه به عنوان یکی از مولّفه های اساسی ساختارگرایی تلاش دارد تا همه چیز از جمله نظام زبان، نظام های اجتماعی، نشانه ای و تصاویر را بر اساس قطب های متقابل موجود در آن ها بررسی کند. بسیاری از نظریه پردازان ساختارگرا به تعریف و تشریح تقابل های دوگانه پرداخته و آن را بن مایه ی اصلی کس...

نشانه‏شناسی یکی از رویکردهای پژوهشی است که به بررسی و تحلیل نشانه‏ها و درک معانی نهفته در آن‏ها می‏پردازد. در این مقاله نگارندگان کوشیده اند نشانه‏های اجتماعی در رمان بیوتن، یکی از رمان‏های معاصر، را بررسی کنند. بیوتن، نوشتة رضا امیرخانی، از داستان هایی است که می‏توان جلوه‏هایی از هویت، فرهنگ، و آداب و رسوم اجتماعی را در آن به وضوح مشاهده کرد. این رمان مانند رمان های پسانوگرا ترکیبی از تخیل و و...

نشانه شناسی ادبی ابزار فنی/ تحلیلی است که پا را از معنی شناسی و زبان شناسی فراتر نهاده است اما در عین حال در گام های اولیه خود لاجرم از حوزه معنی ثابت فرهنگ لغتی و زبانی به سمت تولید معنا و نشانه رهنمون می شود. نقد ادبی نشانه شناسی در طی جریان مسیر خود نشانه هایی تولید می کند یا نشانه هایی را تغییر می دهد که در پی آن دنیایی دگر با نشانه/ معناهایی بی شمار و متفاوت جریان می یابد و همین امر موجب س...