در معرفت شناسی ادبیات رمانتیک وعرفان اسلامی، خیال جایگاه ویژه‌ای دارد. در این مقاله، تلاش بر این است تا نشان داده شود که: اول، معرفت شناسی رمانتیسیسم با معرفت شناسی عرفان اسلامی، از لحاظ ارزش و اهمیت دادن به خیال، بسیار نزدیک به هم‌اند. به‌عبارت دیگر، در این نظام‌های فکری، خیال ابزار مهم شناخت است. دوم، زیر بنای معرفت شناسی خیال‌گرای رمانتیک و همچنین عرفان اسلامی وحدت است، بر خلاف معرفت شناسی...

ملاصدرا، از تأثیرپذیران «نظریة خیال» ابن عربی، معتقد است همان گونه که جامعیت ضدین در حضرت خیال موجب ارتباط تجرد روحانی و تکثر جسمانی، در قوس نزول می شود، همچنین، اجتماع ضدین در قوّة متخیله نقشی اساسی در معرفت شناسی انسان و سیر او از تکثر جسمانی به تجرد روحانی دارد و لذا مقالة حاضر به نقش خیال در معرفت شناسی و دین شناسی می پردازد و علاوه بر استدلال های فلسفی ملاصدرا، حکمت های عرشیة او را نیز بررس...

ابن عربی و ملا صدرا خیال را در معانی مختلفی به کار برده اند که خیال منفصل و متصل، از شایع ترین موارد کاربرد آن است. سایر کاربردها عبارت است از خیال، «نامی برای ما سوی الله»، «هریک از موجودات»، «مرتبه ای در صقع ربوبی»، «نفس»، «یکی از قوای نفس» و «مرتبه ای از مراتب تکاملی نفس». در ایــن مقاله که با عنایت به سه معنای اخیرشکل گرفته است، کوشش می شود تا تصویری از کارکردهای خیال در نفس شناسی و پس از آ...

در معرفت شناسی ادبیات رمانتیک وعرفان اسلامی، خیال جایگاه ویژه ای دارد. در این مقاله، تلاش بر این است تا نشان داده شود که: اول، معرفت شناسی رمانتیسیسم با معرفت شناسی عرفان اسلامی، از لحاظ ارزش و اهمیت دادن به خیال، بسیار نزدیک به هم اند. به عبارت دیگر، در این نظام های فکری، خیال ابزار مهم شناخت است. دوم، زیر بنای معرفت شناسی خیال گرای رمانتیک و همچنین عرفان اسلامی وحدت است، بر خلاف معرفت شناسی...

بسیاری از بحث های کشفی، علمی و فلسفی را با محوریت خیال می توان تبیین، توجیه و حل کرد. کاربرد خیال در مباحث هستی شناسی و معرفت شناسی عرفان همواره مورد توجه اهل نظر در علوم فلسفی و شهودی بوده است. در این میان، خیال نقش اساسی را در تحقق و تبیین بخش عظیمی از مکاشفات پیش روی عارف ایفا می کند. از نظر ابن سینا، خیال به دو روش در مکاشفة عرفانی اثرگذار است: اول. خیال سالک با ادراک صور کمالی و حقیقی و ...

کاربرد خیال در مباحث هستی شناسی و معرفت شناسی عرفان همواره مورد توجه اهل نظر در علوم فلسفی و شهودی بوده است؛ در این میان خیال در تحقق و تبیین بخش عظیمی از مکاشفات پیش روی عارف، نقش اساسی ایفا می‌کند. سهروردی و ملاصدرا در تبیین این مسأله، خیال را به دو قسم متصل و منفصل تقسیم می‌کنند. خیال متصل یکی از قوای باطنی انسان و نگهدارنده صور خیالی است و خیال منفصل عالمی مستقل است که حد فاصل میان عالم عقل...

بخش زیادی از بحث های کشفی، علمی و فلسفی را با محوریت خیال می توان تبیین کرد. کاربرد خیال در مباحث هستی شناسی و معرفت شناسی عرفان، همواره مورد توجه اهل نظر در علوم فلسفی و شهودی بوده است؛ در این میان، خیال نقشی اساسی را در تحقق و تبیین بخش عظیمی از مکاشفات پیش روی عارف ایفا می کند. از نظر ابن سینا، خیال به دو روش در شهودات عرفانی تأثیر گذار است: اول) خیال سالک با ادراک صور کمالی و حقیقی و لذت از...

یکی از دغدغه های فلاسفه و حکما تشریح و تبیین چیستی خیال، جایگاه و کارکرد آن در ارتباط با انسان و هستی شناسی، بوده است. افلاطون اولین فیلسوفی است که برای خیال مرتبه معرفت شناسی قائل شد و با تقسیم جهان به دو عالم معقول و محسوس، مرتبه شناخت خیال را مختص عالم محسوس دانست. مولوی هم در جای جای مثنوی به خیال، اقسام آن، جایگاهش در شناخت و معرفت انسان اعم از امور عینی و ماورائی و تأثیرات متعددی که بر جس...

این مقال، نخست به پیشینه بحث خیال می پردازد و بدین طریق تأثیرگذاران بر کانت را روشن می نماید. پس از آن توضیحی در باب ابژکتیویته داده می شود و سپس به بحث از خیال در نقد عقل محض پرداخته می شود.  قوه خیال در نظام شناختی کانت دارای جایگاهی منحصر به فرد است. این نقش به مراتب، فعالانه تر از جایگاه خیال در نظام های فلسفی پیش از کانت است. خیال از سویی در بحث مهم و پیچیده استنتاج استعلائی مقولات فاهمه،...

یکی از مباحث حائز اهمیت در عرفان ابن عربی که در تفکرات اندیشمندان پس از او نیز تاثیر شگرفی داشته است، عالم خیال و اجتماع نقیضین در این عالم است. البته او همانند فلاسفه، خیال را هم در معنای جهان شناختی بکار می برد که همان خیال منفصل است و هم در حوزه معرفت شناسی، به عنوان تنها ابزار درک حقایق ورای طور عقل، از آن یاد می کند، اما خیال در حوزه جهان شناختی، دو کاربرد مهم دارد، یکی به معنای واسطه و بر...