جغرافیای عراق عجم در عهد ایلخانی چه تاثیری در نظام آموزشی دوره مورد بحث داشته است؟ سهم عراق عجم از بازسازی­ ساختارهای علمی- آموزشی دوره­ی مسلمانی ایلخانان را چگونه می­توان ارزیابی نمود؟ تبیین بهتر این مسئله نیازمند تامل در کدام بسترهای سیاسی- اجتماعی و فرهنگی­ست که همزمان با این دوره در جامعه­ی ایران در حال وقوع بوده است؟ به نظر می­رسد که تلاش برای پاسخ دادن به این پرسش­های مهم مستلزم درک و دری...

پس از یک دوره تلاش برای مهار رفتار مغولان و بومی کردن قوم غالب از سوی دولتمردان ایرانی، وزیران عهد ایلخانان با تشویق ایلخانان مسلمان به ایجاد اصلاحات گسترده، زمینه های شکوفایی نسبی اقتصاد و حیات شهری را هموار نمودند . نوشتار حاضر با طرح این سوال که بازخوانی اندیشه های ایرانشهری در رویکرد آبادگرایانه وزیران عهد مسلمانی ایلخانان چه جایگاهی داشته است؟ بر این باور است که آگاهی به اهمیت امنیت و عدال...

در عصر حاکمیت مغول¬ها در ایران، دو گرایش عمده¬ی سیاسی وجود داشت، یکی گرایش گریز از مرکز که بر مبنای ساختار حیات ایلی بی¬توجهی به جامعه و اقتصاد را در دستور کار داشت و دیگر گرایشی که نگاه متمرکزی به سیاست و اقتصاد داشت. گرایش اول از ماهیت نظامی حکومت ایلی مغول و نقش محرز اشرافیت ایلی ناشی می¬شد و گرایش دوم از سنن دیرپای جامعه ایرانی متأثر بود. این گرایش دوم از سوی جریانی هدایت می¬شد که نهاد وزار...

نوشتارحاضر با هدف بررسی انگار ه های هویت ایرانی درنگارش بناکتی در روضه اولی الباب انجام گرفته است. عرصه ی تاریخ نگاری محمل مناسبی برای اهل قلم ایرانی بوده تا روایت گر گفتمان دور ه ی خود باشند. تاریخ بناکتی روایت گر حلقه ی دوم هویتی ایران در دوره ی ایلخانان، یعنی عهد-مسلمانی آنان است. مقاله به دنبال پاسخ گویی به این سوال عمده است که انگار ه های هویت ایرانی در اندیشه تاریخ نگاری بناکتی چگونه بازت...

برگزاری فریضه حج که یکی از واجبات دینی مسلمانان است، از زمان ورود اسلام به ایران با فراز و فرودهای خاصی همیشه انجام میگرفت. ایلخانان از همان آغاز مسلمانی خود، اقدامات قابلتوجهی در راستای اعزام کاروانهای زیارتی به مکه و بهرهبرداری سیاسی-اجتماعی از این امر، انجام دادند. اما با برافتادن حکومت آنها و بهوجود آمدن دورهای از تجزیه سیاسی در ایران، چگونگی برگزاری فریضهی حج نیز تحتتأثیر منفی بهجای گذاشت....

مسلمانیِ خوانین مغول بر پایه زمینه‌های اسلام‌پذیری ایلخانان[1] سیدابوالفضل رضوی* چکیده مغولان پیرو آیین «شمنیسم» بودند و بر پایه اوضاع برآمده از زندگی «خانه به دوشی» خود، از مدارای اعتقادی برخوردار بودند. در یاسای چنگیزی هیچ دینی راجح‌تر از دیگر ادیان نبود و بنابراین، زمینه برای تعامل اعتقادی مغول‌ها با مردمان فرمان‌پذیرشان فراهم آمد. برتری فرهنگ و مدنیّت اسلامی و شمار فراوان مسلمانانی که در اولو...

ایلخانان ، قومی نامسلمان بودند که هیچ پیوند دینی و فرهنگی با جامعه ایران نداشتند. ملاک کسب تداوم و قدرت آنها، نه مشروعیت و مقبولیت دینی، بلکه زور و شمشیر و تحمیل بود. حکومت آنها که ماهیتی نظامی داشت، نشأت گرفته از حیات ایلی و کوچ نشینی بود. این نوع حکومت گرایش به گریز از مرکز داشت و سیاست و اقتصاد را از این منظر می نگریست و با گرایش ایجاد حکومت متمرکز و اقتصاد مبتنی برکشاورزی و یکجانشینی ایرانی...

نوشتارحاضر با هدف بررسی انگار‌ه‌های هویت ایرانی درنگارش بناکتی در روضه اولی‌الباب انجام‌گرفته است. عرصه‌ی تاریخ‌نگاری محمل مناسبی برای اهل‌قلم ایرانی بوده تا روایت‌گر گفتمان دور‌ه‌ی خود باشند. تاریخ‌بناکتی روایت‌گر حلقه‌ی دوم هویتی ایران در دوره‌ی ایلخانان، یعنی عهد-مسلمانی آنان است. مقاله به دنبال پاسخ‌گویی به این سوال عمده است که انگار‌ه‌های هویت ایرانی در اندیشه تاریخ‌نگاری بناکتی چگونه بازت...

حمدالله مستوفی قزوینی از مورخان و رجال دیوانی عصر ایلخانان بوده که با اثرپذیری از پیشینیان و نیز تأثر از روزگار خود، به نگارش آثاری در حوزه‌های تاریخ، شعر و جغرافیا روی آورده است. بینش مستوفی، ترکیبی از عقل­گرایی و مشیت­باوری، و روش او نیز متأثر از معرفت­شناسی­اش به تاریخ، آمیزه­ای از شیوۀ انتقادی و روایی با ساده­نویسی و تکیه بر استناد‌هاست. در پژوهش حاضر، فرض بر آن است که مستوفی به­عنوان مسلما...

حمدالله مستوفی قزوینی از مورخان و رجال دیوانی عصر ایلخانان بوده که با اثرپذیری از پیشینیان و نیز تأثر از روزگار خود، به نگارش آثاری در حوزه های تاریخ، شعر و جغرافیا روی آورده است. بینش مستوفی، ترکیبی از عقل­گرایی و مشیت­باوری، و روش او نیز متأثر از معرفت­شناسی­اش به تاریخ، آمیزه­ای از شیوۀ انتقادی و روایی با ساده­نویسی و تکیه بر استناد هاست. در پژوهش حاضر، فرض بر آن است که مستوفی به­عنوان مسلما...