تاریخ مستندکتابخانه به‌نحوی با تاریخ وقف، مرتبط و عجین شده است. از این رو معرفی واقفان و شمه‌ای از ترجمة احوال آنان به‌همراه شناسایی و فهرست کتب خطی وقفی هر یک، از جمله اهداف اولیة پژوهشگران کتابخانه آستان قدس رضوی است. بر همین اساس در نوشتار زیر شرح احوال «شادروان حجة الاسلام حاج شیخ محمد حسن علّامی» و فهرست الفبایی کتب خطی کتابخانة‌ شخصی ایشان که در سا...

توسل و طلب امداد فرمانروایان، عالمان، صوفیان و سایر اقشار جامعه به امامان شیعه (علیهم‌السلام) و سایر بزرگان دین، سنتی تاریخی و متداول بود که در دورۀ سلطنت فرمانروایان صفوی که دارای تباری صوفیانه و مدعی انتساب به ائمه معصومین (علیهم‌السلام) بودند، به‎نحو برجسته‌تری جریان یافت زیرا مریدان و لشکریان قزلباش نیز با توجه به سنت صوفیانۀ مرشد کاملِ طریقت صفویه اعتقاد راسخی به کرامات بزرگان دین داشتند. ب...

محور اصلی این مقاله، نشان دادن وضعیت مطالعات مربوط به فیض کاشانی (1100 ق 1680 م) در مغرب زمین است. مؤلف برای رسیدن به این مقصود، ابتدا به بررسی مطالعات غربیان دربارة شیخ بهایی (1040 ق / 1620 م) پرداخته و نشان داده است که درک غربیان از خدمات و آثار شیخ بهایی رشدی فزاینده و رو به کمال داشته است. نویسنده مقاله خود را در تصحیح برخی تصورات نادرست غربی ها دربارة شیخ بهایی و مسائل عصر او به ویژه در بر...

طنز نویسان معمولاَ از زبان ادبی که با ظرافتها¬ و¬ نوآوریهای زبانی آمیخته می¬شود سود می¬جویند. از این رو طنز هرچه هنجارشکن تر و از عناصر آشنا زدایی بهره ور تر باشد ، قدرت جذب مخاطبش افزایش می یابد . در این میان به نظر می رسد ویژگی هایی چون سادگی بیان، چینش خاص واژگان ، استفاده از زبان محاوره ، بیان اغراق آمیز ، بازیهای زبانی و... به همراه ظرافتهای بیانی که در آن نهفته است در شکل گیری زبان طنز موث...

موضوع محبت در ادبیات دینی و عرفانی جایگاه والایی را به خود اختصاص داده است، به‌گونه‌ای که این مقوله افزون بر موقعیت ویژۀ عرفانی‌اش، از ارکان مهم مفاهیم اخلاقی در ادیان ابراهیمی نیز به شمار می‌آید. در تعریف محبت، بین عالمان و اخلاق‌پژوهان اختلاف‌نظر وجود دارد و این اختلاف تا آن حد و اندازه است که برخی تعریف حقیقی آن را اساساً غیرممکن دانسته و بر این باورند محبت زبان حال است نه قال. عارفان مفسر مس...

مبحث تجلّی از مباحث مهمِ عرفان اسلامی به‌شمار می‌رود. ابن‌عربی از بزرگ‌ترین عارفانِ اسلامی است و وی را بنیان‌گذار عرفان نظری دانسته‌اند. به‌همین دلیل، در این پژوهش، انواع تجلّی از دیدگاه ابن‌عربی بررسی شده و تعبیرها و برداشت‌های مختلف شارحانِ آثار ابن‌عربی از مبحث تجلّی و انواع آن، مورد مطالعه قرار گرفته است. به‌طور کلّی، ابن‌عربی تجلّی را به دو صورتِ «فیض اقدس» و «فیض مقدّس» می‌داند؛ صورت‌هایی که از دید...

مسئله قیامت و تحلیل فلسفی آن در نظام صدرایی منطبق بر مراتب وجودی، در دستگاه اندیشه شاگرد برجسته ملاصدرا، فیض کاشانی، مورد نقد و واکاوی مجدد قرار می گیرد، طوری که تغییر نگرش فیض در مسئله عقل که منجر به ارائه رویکردی معتدل از او در ارتباط عقل و شر ع می شود، تحول نظریه وی در مورد قیامت را در ادوار مختلف زندگانی اش به دنبال دارد و بررسی آثار متقدم او در جوانی و آثار متأخرش در کهنسالی، سیر تغییر روی...

ملّا محسن فیض کاشانی از برگزیده فلاسفه، علماء، حکماء، عرفا، اهل حدیث و شعرای روزگار صفوی یعنی قرن یازدهم هجری قمری است وی در دوران زندگی هشتاد و چهار ساله خود، نشان های ارزنده ای از تفحّص و اهتمام ورزی در علوم قرآنی و احادیث و اشعار عرفانی و بر جای گذاشته است فیض کاشانی یکی از پرتلاش ترین عالمان شیعی مذهب عصر صفوی است که آثار بی شمار و گوناگونی به رشته تحریر کشانده و به سبب تنوّع و بار علمی خاص د...

مبحث تجلّی از مباحث مهمِ عرفان اسلامی به شمار می رود. ابن عربی از بزرگ ترین عارفانِ اسلامی است و وی را بنیان گذار عرفان نظری دانسته اند. به همین دلیل، در این پژوهش، انواع تجلّی از دیدگاه ابن عربی بررسی شده و تعبیرها و برداشت های مختلف شارحانِ آثار ابن عربی از مبحث تجلّی و انواع آن، مورد مطالعه قرار گرفته است. به طور کلّی، ابن عربی تجلّی را به دو صورتِ «فیض اقدس» و «فیض مقدّس» می داند؛ صورت هایی که از دید...

با ورود اسلام به ایران، ادبیات فارسی به ویژه شعر فارسی دستخوش تغییرات شگرفی شد. شاعران برای غنا بخشیدن به محتوای اشعار خویش از آیات قرآن کریم و روایات معصومین علیهم السلام به صورت ها و قالب های گوناگونی بهره جستند و بر گستره و عمق اشعار خویش افزودند. یکی از شاعران سده یازده، متمایز ساخته است. در این پایان نامه، سعی شده است تأثیر قرآن کریم و روایات را بر اشعار دیوان شعر فیض کاشانی مورد بررسی قرا...