بررسی نظام معرفتشناسی شهابالدین سهروردی (549-587ق) به عنوان مؤسس دومین حوزه اندیشه فلسفی در تاریخ فلسفه اسلامی، اهمیت ویژهای دارد. معرفتشناسی او با بررسی تعارضهای منطقی در نظام فلسفی مشاء صورت میگیرد. نظریه سهروردی در باب علم شامل دو جزء است: نخست، جزء سنتزدایی است که سهروردی در آن، به نظریههای مختلف علم، مخصوصاً علم به واسطه تعریف، ادراک حسی، مفاهیم اولی یا مقدم بر تجربه انتقاد میکند. او ابتدا ...

این مقاله به بررسی پاره ای از دیدگاه های فلسفی ویژه شیخ شهاب الدین سهروردی - ملقب به شیخ اشراق - اختصاص یافته است. شیخ اشراق که بنیان گذار فلسفة اشراق به شمار می آید، در شماری از مسائل فلسفی با مشهور فیلسوفان و به ویژه فلسفة مشّاء به مخالفت برخاست. در این مقاله - پس از بیان مقدمه ای کوتاه - نگارنده با اشاره به برخی نوآوری های فلسفی و دیدگاه های بدیع شیخ شهاب الدین سهروردی و با استناد و تکیه به آ...

شیخ اشراق در برخی آثار خود ـ علاوه بر نور ـ بر تحقق ظلمت در عالم خارج نیز تصریح نموده است. در نوشتار پیش رو ضمن اشاره به تلقّی سهروردی از نور و ظلمت، مقوله بندی اشراقی موجودات، تصریحات شیخ اشراق بر تحقّق تبعی ظلمت، پیشینۀ تفکّر وی و توجّه به معانی مختلف مفاهیم «اصیل» و «اعتباری»؛ نسبت بین نور و ظلمت در اندیشۀ شیخ اشراق و فرآیند تطبیق این دو بر مفاهیم وجود و ماهیت مورد تحلیل قرار گرفته است. در این ر...

اصول و مفاهیم مرتبط با آئین فتوّت، یکی از مضامین آثار سعدی است. با عنایت به اینکه سعدی، خود انسانگراست و بر احوال آدمی و اجتماع توجّه دارد، طبعاً با عوالم فتیان که چنین گرایشاتی دارد، تناسب فکری داشته است. در این مقاله، با توجّه به وقایع زندگی سعدی و روزگار او، زمینه هایی که این شاعر را به طور عملی و نظری با آیین جوانمردان مرتبط می کند، بررسی شده است. در ابتدا به وضعیّت فتوّت در روزگار سعدی و میزان گ...

در این مقاله، ضمن مقایسه نورستان شیخ شهاب الدین سهروردی و بستان نور امام محمد غزالی، نشان می دهیم که راه سهروردی در حکمه الاشراق از راه غزالی در مشکاه الانوار، کاملا جداست. در این مقاله، برخلاف آرایی مبنی بر تأثیرپذیری سهروردی از غزالی در باب علم الانوار، این دیدگاه ساخته و پرداخته شده که نورشناسی سهروردی در حکمه الاشراق، دارای ویژگی ها و قلمروهایی است که نورشناسی غزالی در مشکاه الانوار، فاقد آ...

در این مقاله، ضمن مقایسه نورستان شیخ شهاب الدین سهروردی و بستان نور امام محمد غزالی، نشان می‌دهیم که راه سهروردی در حکمة‌الاشراق از راه غزالی در مشکاة‌الانوار، کاملا جداست. در این مقاله، برخلاف آرایی مبنی بر تأثیرپذیری سهروردی از غزالی در باب علم‌الانوار، این دیدگاه ساخته و پرداخته شده که نورشناسی سهروردی در حکمة‌الاشراق، دارای ویژگی‌ها و قلمروهایی است که نورشناسی غزالی در مشکاة‌الانوار، فاقد آ...

مکتب رواقی یکی از مکاتب فلسفی است که در دوره ی یونانی مآبی به وجود آمد و طرفداران ‏زیادی پیدا کرد. این مکتب را زنون در یونان پایه گذاری کرد اما بعدها دامنه ی آن تا روم نیز کشیده شد. ‏به لحاظ تاریخی در این مکتب سه دوره ی متقدم، میانی و متأخر وجود دارد و در هر دوره برخی از ‏بزرگان رواقی این مکتب را سرپرستی کردند. فلاسفه ی رواقی فلسفه را به سه بخش منطق، طبیعیات و ‏اخلاق تقسیم کردند اما به اخلاق و ...

در بررسی های انجام شده پیرامون تعیین امر اصیل در نظر شیخ اشراق، برخی قائل به اصالت ماهیت و برخی قائل به اصالت نور یا اصالت شهود شده اند، برخی این بحث را لفظی دانسته اند و گاه نیز سهروردی اصالت وجودی معرفی شده است. ولی به نظر می رسد همچنان جای یک بررسی استدلالی که مواد استدلالش را با نگاهی فراگیر به فلسفه سهروردی کسب کند، باقی است. در این راستا، تحقیق حاضر ابتدا به تحریر محل نزاع پرداخته و نشان ...

در این مقاله، ضمن مقایسه نورستان شیخ شهاب الدین سهروردی و بستان نور امام محمد غزالی، نشان می دهیم که راه سهروردی در حکمة الاشراق از راه غزالی در مشکاة الانوار، کاملا جداست. در این مقاله، برخلاف آرایی مبنی بر تأثیرپذیری سهروردی از غزالی در باب علم الانوار، این دیدگاه ساخته و پرداخته شده که نورشناسی سهروردی در حکمة الاشراق، دارای ویژگی ها و قلمروهایی است که نورشناسی غزالی در مشکاة الانوار، فاقد آ...

نظریه‌ی ابصار در سازواره‌ی اندیشه‌ی سهروردی از‌آن‌جهت اهمیت دارد که نه‌تنها مجالی برای بسط نظریه‌ی خاص او درباب علم اشراقی براساس نظام نوری است، بلکه تلاش‌های او را برای طبیعیاتی از جنس دیگر موجه می‌سازد. نظریه‌ی ابصار سهروردی به‌واقع بنیانی مابعدالطبیعی برای تعیین جایگاه خاص نفس در هستی و نیز جایگاه خاص علم‌النفس اشراقی در میان یک انسجام الهیاتی است. نگارنده‌ی این مقاله بر آن است تا با نگاه دو...