پیروی از امام حق و باطل به عنوان دو نماد انسان های تأثیرگذار بر  سرنوشت فردی و اجتماعی انسان، در قرآن و روایات مورد تأکید قرار گرفته است. امّت نیز سرنوشت دنیوی و اخروی خود را در  نسبتی که با این دو الگوی وجودی برمی گزیند، تعیین می کند. امام سیمایی با اقتدار بالای الگوسازی دارد  و همۀ جوامع بشری با انواع فرهنگ های دینی و غیر دینی ،دارای چهر های سرنوشت ساز و شخصیت ساز می باشند و استعداد الگوپذیری ...

«قسط» یکی از مفاهیم کلیدی در قرآن کریم و ناظر به انگاره عدالت است. این انگاره در حوزه‌های مختلف علوم انسانی نظیر علوم سیاسی، اقتصاد، حقوق و مطالعات اجتماعی مورد توجه است. گرچه عالمان مسلمان - و از جمله لغت‌شناسان- درباره مفهوم قسط مطالعه کرده و درنهایت مؤلفه‌های معنایی «عدالت» و «سهم و نصیب» را برای آن برشمرده‌اند، اما ازآنجاکه مفهوم عدالت، خود تیرگی معنایی دارد و مؤلفه‌هایش روشن نیستند، همچنان...

یکی از اسماء حسنی خداوند متعال «قائم به قسط» است(آل عمران:18). او حقیقتی است که قیام به قسط کرده و همه موجودات را فیض هستی و استعداد وجودی عطا نموده است. انسان کامل هم که تجلی اسماء و صفات حق است، مظهر اسم «قائم به قسط» خداست از این رو پیامبران مبعوث شدند تا جامعه را به قسط برسانند تا استعدادهای وجودی هر فرد شکوفا شود و به کمال برسد(حدید:25). وجود این واژه در متن قرآن کریم و تکرار آن در آیات مخ...

عدالت در اندیشه شریعتی از اصلی ترین مبانی فکری و دغدغه های اوست و به همراه اصل « امامت» دو شاخص اساسی « اسلام راستین؛ یعنی تشییع علوی » را تشکیل می دهد. تعاریف و نظریاتی غالباً منسجم و متعامل درباره عدالت در اندیشه شریعتی یافت می شود و این تعاریف با تعاریف اندیشمندان اسلامی متقدم و متأخر ،مشابهت های فراوانی دارد. البته تأکید شریعتی بر اهمیت و زیر بنایی بودن مفهوم « قسط» به نسبت مفهوم « عدل » و ت...

عدل مفهومی است که به دلیل انطباق آن بر فطرت نوع بشر، همواره در طول تاریخ موضوع مباحث مختلف الهی و انسانی بوده و از زوایای گوناگون بررسی شده است. در این مقاله با استفاده از روش معناشناسی ایزوتسو، ساختار معنایی این واژه بر اساس گزاره های حاصل از آیات قرآن بررسی می شود. در دستگاه معناشناختی قرآن، واژۀ عدل ـ با حفظ معنای اصلی که ذاتی کلمه است - با برخی دیگر از مفاهیم اخلاقی و دینی از قبیل قسط، حق، ...

هدف این پژوهش بررسی عدالت در قرآن کریم و ترسیم محورهای اصلی آن می باشد. ابتدا جهت شروع بحث مفهوم عدالت از دیدگاه شریعت، فقیهان، اندیشمندان، حکما و فلاسفه مختلف مورد بررسی قرار گرفته و بیان شده که عدالت در اسلام از سطوح مختلف سطح فردی، سطح نظام هستی، سطح خداوند، سطح تشریع و قانونگذاری و سطح اجتماعی برخوردار است. مطلق یا نسبی بودن عدالت طرح و بررسی شده است و بیان شده که اسلام عدالت را نسبی ندانست...

قاعده عدل و انصاف آثار فراوانی در فقه دارد. این مقاله درپی اثبات این قاعده با استدلالات فقهی، عدل و انصاف را از نظر لغت و اصطلاح معنا می کند و برای اثبات آن به دو دسته دلیل تحت عنوان دلایل عمومی و خصوصی می پردازد تا کلیت و عمومیت قاعده را اثبات کند. در بخش دیگر، مصادیقی را از ابواب فقه برمی شمرد و رابطه بین این قاعده را با قاعده قرعه مورد توجه قرار می دهد و به اثبات می رساند که قاعده عدل و انصا...

هر انسانی عدل را دوست دارد و از ظلم متنفر است. اما تشخیص و عمل به اعتدال بسیار مشکل می باشد. اساس عدل خداوندی زیربنای خلقت انسان، آسمانها و زمین است. واژه شناسان و مفسران در معنای لغوی عدل - که البته با واژه هایی از قبیل: استقامت، قصد، وسط، قسط، میزان و غیره پیوند معنایی دارد - (استوا) را رقم زده اند. در معنای اصطلاحی، فضلیت (=ارزشی) است که در وسط دو طرف افراط و تفریط که هر دو مذموم می باشند، ق...

قاعده عدل و انصاف آثار فراوانی در فقه دارد. این مقاله درپی اثبات این قاعده با استدلالات فقهی، عدل و انصاف را از نظر لغت و اصطلاح معنا می کند و برای اثبات آن به دو دسته دلیل تحت عنوان دلایل عمومی و خصوصی می پردازد تا کلیت و عمومیت قاعده را اثبات کند. در بخش دیگر، مصادیقی را از ابواب فقه برمی شمرد و رابطه بین این قاعده را با قاعده قرعه مورد توجه قرار می دهد و به اثبات می رساند که قاعده عدل و انصا...