یکی از حوزه های نسبتاً گستردة پژوهش در ادبیات تطبیقی معاصر، حوزة مضامین و موضوعات است. موضوع، یک مادۀ تاریخی و فرهنگی و از عناصر تشکیل دهندۀ متن است، از این رو قابلیت تحلیل و بررسی را دارد. برخی از موضوعات و مضامین، فراملّی و جهان شمولند؛ مانند زندگی و مرگ، خیر و شر، دادگری و ستمگری، عشق و نفرت، جوانمردی و سخاوت و... . مطالعۀ تطبیقی در حوزۀ مزبور می تواند به تبیین فصلی هرچند کوتاه، از تاریخ افکار...

معنی­ شناسی شیوه ای است که به ما کمک می­کند واژگان را به طور دقیق بررسی کرده و به تحلیل معنای کلمات بپردازیم. خرابات یکی از مهم ترین واژگانی است که در عرفان جایگاه ویژه ­ای یافته و معانی متعددی دارد. سنایی شاعر قرن ششم، نخستین بار مفاهیم عرفانی را به زبان شعر بیان کرد و از واژه خرابات به عنوان یکی از واژگان کلیدی در اشعار خود بهره جست و به آن معنای عرفانی بخشید.      معانی متفاوت و بسامد بالای...

چکیده نسبت ما با حضرت حق و حقیقت متعالی عالم چیست آیا می توان او را شناخت ؟ یا به دلیل اینکه هرگز «بحر در قطره» و « مهر در ذره » جای نمی گیرد او « برون از وهم و قال و قیل » آدمی است . این مساله از دغدغه های دیرینه الهیات پژوهان است و پیوسته ذهن محققان این عرصه رابه خود معطوف داشته در این راستا است که گونه ها و [t1]  رویکردها به الهیات شکل می گیرد از این رو برخی مدعی­اند که امکان معرفت به خداوند...

بحث تقابل ها یکی از مهمّ ترین مباحث مورد توجّه ساختارگرایان است که می توان ریشه آن را در باورهای اساطیری و فرهنگی بشر دانست. این مبحث که جایگاهی ویژه در زبان شناسی دارد، می تواند در پژوهش های ادبی؛ بویژه در نقد و تحلیل متون نیز نقش ارزشمندی ایفا کند. در پژوهش حاضر به بررسی تقابل های واژگانی در شعر حکیم سنایی، شاعر برجسته سده های پنجم و ششم هجری که با تحوّلات و نوآوری هایش در غزل، قصیده و مثنوی، از...

تحلیل ساختار صرف و نحو متون نظم و نثر با بررسی آماری آسان‌تر می‌‌‌شود. این بررسی نشان می‌دهد دو شاعر برای بیان مقصود خود از چه شگردهای آشنایی‌زدایی در ساختار صرف و نحوی اشعارشان استفاده کرده‌اند. ناصرخسرو و سنایی از قصیده‌سرایان برجستة ادب فارسی‌اند. بررسی ساختار صرف و نحوی دو قصیده که در بحر هزج سروده شده، بیانگر بسامد بیشتر وجه خبری، انواع صفات، حروف ربطِ هم‌پایه‌ساز و جملات ساده در اشعار ناصر...

چکیده: مسائل اخلاقی و نقد اجتماعی- دینی از مضامین ثابت و پایه ای در آثار حکیم سنایی است که با زبان لطیف و تأثیرگذارِ سخنِ منظوم، به بیان این موارد پرداخته است. مثنوی سیرالعباد الی المعاد از جمله ی آثار سنایی است که برخی از محققان ادبی، با این تصوّر که عرفانیِ محض نامیدن این اثر، بر ارزش ادبی و جایگاه عرفانی آن می افزاید، رأی بر عرفانی و فلسفی بودنِ آن داده اند؛ امّا نتایج این تحقیق که با روش کتابخانه...

چکیده : در این رساله به بحث تجربه ی عرفانی و اهمیت آن از دید یکی از عارفان بزرگ قرن ششم ، سنایی غزنوی که اندیشه های عرفانی او بر عرفای بعد از او نیز تأثیری به سزا داشته است پرداخته شده است . مطالعه در آثار سنایی ( حدیقه الحقیقه ، دیوان ، سیرالعباد و ... ) در باب احوال نشان می دهد که سنایی به صورت جدی به ابعاد تجربی عرفانی اعم از مقامات و احوال در فرآیند سیر و سلوک عرفانی توجه داشته است و تجربه...

در گذشته دانش طب از متفرّعات علم حکمت به شمار می رفت و کسانی که به تحصیل علم حکمت می پرداختند از آموختن علم طب گریزی نداشتند، بر همه ی طالبان علم لازم بود به صورت کلّی با آن آشنایی پیدا کنند و شاعران هم به نحوی از انحا از این علم بهره می گرفتند و از آن به گونه ی تمثیل، تشبیه، استعاره و کنایه جهت پربارتر کردن کلام استفاده می کردند. گاهی انعکاس این معلومات در شعر جهت فخرفروشی و نشان دادن توانایی ها...

تأمّلات مرگ‎اندیشانه در آثار سنایی     مصطفی خورسندی شیرغان [1]   محمد بهنام فر [2]     تاریخ دریافت:7/3/91   تاریخ تصویب:12/4/92   چکیده   هدف این مقاله تحلیل جامع تأمّلات مرگ‎اندیشانه در آثار سنایی است. مرگ، یکی از اندیشه‎های کلان و مهمّ در آثار سنایی است و او به پدیدۀ مرگ از زاویه‎ها و چشم‎اندازهای گوناگون نگریسته و آن را به شیواترین و نغزترین بیان تصویر نموده است. این چشم‎اندازهای متنوّع را می‎...