کانت در پاسخ به پرسش دیرین اندیشمندان در باب استقلال اخلاق از دین یا ابتناءاش بر آن، همانند برخی اسلاف خویش، به استقلال اخلاق از دین حکم می‌دهد. اما در مقام توجیه استقلال ادعایی پاسخی بدیع و متفاوت از اسلاف خویش می‌دهد که اجمالاً بدین شرح است: عقل عملی یا اراده محض، به‌عنوان وجه عملی عقل محض، واجد مفاهیم و عناصری پیشین از قبیل خیر مطلق، تکلیف، امر مطلق، اصل خودمختاری اراده، اصل غایتمندی و ... اس...

مفاهیم امنیت و آزادی، از مفاهیم حیاتی و ضروری برای ایجاد همزیستی مسالمت ‏آمیز و اعطای حقوق شهروندی در جامعه انسانی می‏ باشد. وجود امنیت در شکل کلاسیک آن که شامل امنیت اجتماعی،  سیاسی و اقتصادی است، امری حیاتی تلقّی گردیده و از طرف دیگر رعایت آزادی، به عنوان احترام به شخصیت و حیثیت انسانی، امری اجتناب‏ ناپذیر می‏ نماید. در درون جوامع دیدگاه‏های مختلفی پیرامون تحقق همزمان این دو مفهوم وجود دارد. ...

در نظر کانت، معرفت مشتمل بر ماده‌ای و صورتی است. ماده‌ی آن از طریق حس به دست می آید و صورت را، ما در دو مرحله ادراک حسی و فهم بدان می‌بخشیم: درمرحله ادراک حسی، مکان و زمان را، و در مرحله فهم دوازده مقوله را. و آنچه از این رهگذر می شناسیم، پدیدار است نه شیء فی نفسه. اما عقل ما به اقتضای طبیعت خود، پا را از حوزه‌ی پدیدار بیرون می‌نهد و تصوراتی را می سازد که در واقع توهّمند. یکی از این تصورات، تصور...

سوبژکتیویسم به مثابۀ یک طرح معرفت‌شناختی، از مؤلفات بنیادین تفکر مدرن شناخته می‌شود. این طرح با کوژیتوی دکارتی و تلقی انسان به عنوان «جوهر اندیشنده» پایه‌گذاری شد و با فلسفة استعلایی کانت و اعطای نقش خودبنیادی به بشر در عمل شناخت اهمیتی بی‌مانند در معارف بشری دوران جدید یافت. اما با آغاز قرن بیستم و تغییرات پارادایمیکی که در فلسفه رخ داد، اندیشه‌هایی پدیدار شد که طرح سوبژکتیویسم، این بنیاد مستح...

این مقاله به بررسی جایگاه هستی­شناسی در پدیدارشناسی رئالیستی رومن اینگاردن به ویژه در حوزة زیبایی­شناسی می­پردازد. رومن اینگاردن، پدیدارشناس لهستانی، از شاگردان معروف هوسرل بود که با رویکرد فلسفی استادش در دوره دوم فکری او یعنی ایده­آلیسم استعلایی­اش مخالفت کرد و معتقد بود که هوسرل در پژوهشهای منطقی رویکرد رئالیستی اتخاذ کرده است حال آنکه در ایده­ها به سمت ایده­آلیسم استعلایی گرایش می­یابد. محت...

آزادی و دامنه مفهومی این واژه، از مباحث گسترده ای به شمار می رود که امروزه بیش از هر مفهوم دیگری مورد توجه است. آزادی در جهان معاصر، با وجود سیطره و جولان تفسیرهای مکاتب لیبرالیستی از آزادی که تفسیری بلامنازع در ادبیات سیاسی محسوب می شود، اهمیّت و نقشی فزاینده یافته است. این امر دانشمندان مسلمان را ملزم به بازنگری تطبیقی این مقوله می نماید. این مقاله برای فهم دقیق مفهوم آزادی، به بررسی آیات قرآن...

این مقاله به دنبال فهم نگاه آیت ‌الله خامنه‌‌ای به مقوله آزادی است و سوال اصلی آن عبارت است از این‌که آزادی در اندیشه سیاسی آیت ‌الله خامنه‌‌ای چه معنا و مفهومی دارد و محدودیت‌‌های آن چیست؟ نتیجه حاصل از این پژوهش نشان می‌‌دهد آزادی موردنظر ایشان در نظام مردم‌‌سالاری دینی، آزادی در چارچوب قوانین اسلامی است و این مفهوم در مقابل آزادی لیبرالی قرار دارد. ایشان در گفتمان خود به غیریت­‌سازی با جریان...

اسپینوزا به عنوان یکی از بزرگترین فیلسوفان دوران جدید درباره مسئله آزادی آراء و نظریات تاثیرگذاری از خود به یادگار گذاشته است. او در کتاب اخلاق، رساله الهیات و سیاست و همچنین رساله سیاست به این مسئله پرداخته است. به نظر می رسد اسپینوزا در کتاب اخلاق آزادی را ابتدا به عنوان مسئله متافیزیکی و در ساحت الهی مطرح می کند، سپس آن را در بعد فردی انسان مورد توجه قرار می دهد. در این ساحت مسئله اسپینوزا ا...

در این مقاله کوشیده­ایم با روش توصیفی ـ تحلیلی مفاهیم و موضوعات آزادی­خواهی و استبدادستیزی را در اشعار پیش از انقلاب اسلامی شفیعی­کدکنی بررسی کنیم تا به واسطه­ی آن هم نقش این شاعر آزادی­خواه را در آگاهی بخشی به جامعه­ی عصر خود روشن­تر کنیم و هم جلوه­هایی از تعهد و رسالت اجتماعی شاعر را باز نماییم. مهم­تر آنکه شیوه­ی بیانی مؤثری را که او در بیان این موضوع, متناسب با فضای اجتماع عصر خود برگزیده ا...

چکیده این رساله باهدف پاسخ به این سوال تدوین شده است که «بین ایمان و آزادی اندیشه چه رابطه ای وجود دارد؟». در پی تبیین این رابطه، ضمن مفهوم شناسی واژه ها، دیدگاه های متفکران اسلامی و غربی در این زمینه بررسی و تبیین شده است. در تبیین حقیقت ایمان و آزادی اندیشه، نگارنده در نهایت به این نظر رسیده است که بهترین تبیین از ایمان و آزادی، در مکتب تشیع ارائه شده است که علاوه بر تناسب با آیات قرآنی، مط...