بررسی دیوان حجیم صائب تبریزی، این ادعا را اثبات می کند که او در یادکرد از دیوجانس یونانی و زهد و گوشه نشینی او، مانند دیگر شخصیت های موجود در دیوانش، نگاهی دوگانه دارد. او در بیان، تایید و تاکید مفاهیم و مضمون های اخلاقی و تعلیمی خود، بیش از هر چیزی از شخصیت های موجود در منابع شعری پیش از خود بهره می برد اما گاهی در بیان ارزش مضامین والای اخلاقی و تعلیمی، حتی پختگی و سختگی این شخصیت ها نیز چندا...

اثر مورد توجّه ما در این پایان نامه به عنوان یکی از آثار تعلیمی، قابوس نامه نوشت? عنصرالمعالی کیکاووس-بن قابوس وشمگیر از نویسندگان مشهور قرن پنجم است که اندرزنام? خود را در چهل و چهار باب با هدف تعلیم فرزندش تألیف کرده است. عنصرالمعالی که خود از شاهزادگان آل زیار بوده است بسیاری از متون اصیل پهلوی را در دست داشته و در جریان تدوین اثر بسیاری از حکایات باستانی را که حاوی باورها، ارزش ها و عناصر ای...

بعد از پیروزی اسلام و انتشار آن در سرزمین های مختلف و روی آوردن مردم به دین اسلام لهجه وارد زبان عربی شد . به همین خاطر عده ای از علماء ضوابط و قواعدی را براساس استقراء و قیاس وضع کردند تا زبان را از لهجه و اشتباهات در امان نگه دارند. پس گسترش لهجه باعث ایجاد علم نحو گردید. علماء نحو در نوشتن قواعدی نحوی از فلسفه و منطق بسیار تأثیر پذیرفتند و خود زبان کمتر مورد توجه قرار گرفت و این باعث پیچید...

دین مبین اسلام ترقی و جلوه ویژه ای به ادب فارسی بخشید. از مهم ترین مضامینی که برگرفته از آیین اسلام است و به بهترین شیوه در ادب فارسی تجلّی یافت، آموزه ها و مسایل اخلاقی است که شاعران و نویسندگان توجه خاصّی بدان داشته اند. اوحدی مراغه ای در زمره شاعرانی است که داد سخن را در این معنی به تمامی داده به گونه ای که آثار وی مشحون از این آموزه ها و برشمردن فضایل و رذایل اخلاقی است. وی ضمن بیان و شرح نمو...

گرچه ادبیات تعلیمی کودکان واژه ای متأخر به حساب می آید و به طریق اولی نزد پیشینیان نیز جایگاهی نداشته است، اما ردّ پای کودکان و نوجوانان در مباحث مربوط به ایشان چه در دوران کهن و چه در دوران نو کاملاً مشهود است. آرای تربیتیِ حاکم بر ادبیات امروزین ایران و دیگر کشورها وامدار عقاید بزرگانی در عرصه های عقلی و ادبی می باشد. هدف ما بررسی شکل گیری و نشو و نمای نظام تربیتی از دوران کهن تا کنون، و نیز برر...

زن در طول تاریخ ایران عمدتا در کنار مرد و با عنوان همسر و مادر نقش ایفا کرده است و نداشتن شوهر نهایتاً با بی فرزندی و عقیم بودن و بی ارج بودن زن در جامعه برابر بوده است؛ از این رو مداقه در ازدواج زنان و آموزه های تعلیمی مترتب بر آن امری ضروری محسوب می شود. اگرچه در برخی از دوره های تاریخی، خواست و اراده زن در انتخاب همسر محترم شمرده می شد اما اغلب ازدواج های مصلحتی بی اراده طرفین صورت می گرفت و ...

دانشمندان مسلمان در شماری از علوم، برای تسهیل در امر آموزش و به خاطر سپردن مطالب، از قدرت نظم و موسیقی کلام بهره گرفته اند و قواعد و اساس آن علوم را به نظم کشیده اند. این دسته آثار به «منظومه های تعلیمی» موسوم اند. بیشترین نمونۀ این گونه منظومه ها در صرف و نحو عربی بوده است. در میان ایرانیان هم منظومه سرایی در شماری از علوم، به ویژه در نحو و صرف عربی، رواج گسترده ای داشته است. نوشتۀ پیش رو به م...

در نوشتۀ حاضر، نویسنده به صورت عمده دو مدعا را دنبال میکند و تلاش دارد که برای هر کدام شواهدی از تاریخ و مستندات منقول بیاورد . نخست اینکه ترجمه و رواج فلسفههای مختلف در جهان اسلام و در سدههای آغازین تاریخ اسلام، ریشه در احساس عجز بیگانگان در برابر فلسفۀ توحیدی و توحید قرآنی این دین مبین و تلاشی هدفدار برای از کار انداختن آثار حیاتبخش آموزههای وحیانی اسلام بود؛ تحلیل این حقیقت نیاز به بازخوانی ...

اگر شعر و شاعری در خدمت خیر و صلاح جامعه باشد، و آن را به سوی اخلاق فاضله و ایمان به خدا سوق دهد؛ بدون تردید مورد تأیید اسلام است، که قرآن، پیامبر گرامی اسلام(ص) و اهل بیت(ع) هم از چنین شعری حمایت می کنند. از صدر اسلام تا حال با تمسک به سنت پیامبر اکرم(ص)، از شعر به عنوان سلاحی کارآمد و معنوی در دفاع از دین و مبانی آن، و نیز مقابله با تهاجم دشمن استفاده شده است . در این خصوص بهار و احمد صافی از...