اصفهان از صدر اسلام نقش مهمّی در تحوّلات سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی کشور داشت و در دوره­هایی از جمله، عصر سلجوقی به عنوان مرکز حکومت برگزیده شد. در عصر سلجوقی، گسترش راه­های ارتباطی اصفهان با نواحی دیگرِ به منظور سهولت مبادلات و دسترسی به تمامی قلمرو حکومت ضرورت بیش­تری یافت. به تبع آن، بر شمار بناهای خدماتی، نظامی و تجاری میان­راهی افزوده شد؛ چنان­که بناهای قدیمی بازسازی و بناهایی نیز از نو...

در این نوشتار نویسنده به یکی از جنبه های مهم حوادث عصر سلجوقی در ایران، یعنی خشونت ها و شکنجه ها و «سخت کشی»ها پرداخته است. سلجوقیان که از صحرانشینی و بیابان گردی به حکومت رسیده بودند، به اقتضای خلق و خوی بیابانی و خاستگاه غیر مدنی خویش، در تعامل با دیگران خشونت های بی اندازه روا می داشتند ودر برخورد با محکومان و مغلوبان آموزه های دینی را در نظر نمی آوردند. در واقع آنان با این که در منابع کلاسی...

در قرون اولیه اسلامی در ایران، علی رغم تبدیل برخی از نیایشگاه های ادیان باستانی ایرانی به مسجد، هم چون مسجد جامع بروجرد، نیریز، یزدخواست و...، شیوه غالب بنای مساجد، با بهره گیری از الگویی که پیامبر گرامی اسلام در ساخت نخستین مسجد به کار برده، شبستانیِ ستون دار بوده است (شیوه خراسانی). در قرن پنجم هجری (دوره سلجوقی)، شاهد تغییر کالبدی برخی مساجد شبستانی (هم چون مسجد جامع اصفهان ) به مساجدی با فرم...

در بررسی نظام حقوقی دولت سلجوقی دوگونه محکمه بر اساس وظایف و حیطه های فعالیت هر کدام قابل تشخیص است: محکمه سلطانی یا همان دیوان مظالم که شخص سلطان و در مواردی نواب حکومتی وی در ایالات متولی و مسؤول آن بودند، و محاکم شرع که توسط قضات و علمای دینی اداره می شد. در محاکم شرع به دعاوی و مرافعات خصوصی و عمومی بین اشخاص و در محکمه سلطانی به جرایم و دعاوی اداری و سیاسی مرتبط با حکومت رسیدگی می شد. وجود...

یکی از مهم ترین خصیصه اجتماعی وفرهنگی قرون میانه اسلامی و عصر سلجوقی، نزاع های فرقه ای و مجادلات مذهبی بود. با انتخاب اصفهان به عنوان دارالسلطنه سلاجقه بزرگ، این شهر کانون حب و بغض های سیاسی و محل منازعات عقیدتی- مذهبی گردید. این تحقیق به دنبال آن است تا با بیان گرایش های عقیدتی اصفهان عصر سلجوقی، زمینه ها و پیامدهای آن را مورد بررسی قرار دهد. آنچه به دست آمد این که  عوامل چندی چون تفکر مذهبی ح...

بدیهی است که اطلاعات منابع مکتوب با کاستی هایی همراه است و این آثار در سیر تاریخی خود از متون پیشین وام گرفته اند، چنانکه با مطالعه ی راحه الصدور راوندی یا زبده النصره بنداری اصفهانی و منابع دیگر، مطالب قابل توجهی در مورد تاریخ محلی ایران در عهد سلجوقیان به دست نمی آید و این مطالب در قرون بعدی در آثاری چون روضه الصفای ناصری تکرار و تلخیص شده اند؛ از این رو با مراجعه به منابع غیرمکتوب چون سنگ نب...

دوره ی حکومت سلاجقه ی بزرگ که سالهای (431 – 511 ق) را در بر می گیرد. جنگهای برون مرزی بیشتر شده و مرزهای دولت سلجوقی تا سواحل دریای مدیترانه کشیده شد. در این دوره حکومتهای محلی مطیع دولت سلجوقی بودند و حکومت سلجوقی در اموراین حکومتهای محلی نفوذ داشت. این روند اطاعت پذیری تا پایان حکومت ملکشاه ادامه داشت اما بعد از مرگ وی به دلیل ضعف سلاجقه بر اثر نزاعهای جانشینی و اختلافات داخلی نفوذ سلاطین بر ...

نقش ترکان سلجوقی در تاریخ هنر ایران به نحوی سامان یافته که اغلب تاریخ دانان و متخصصین هنر، عصر حکومت آنان را اوج هنرهای اسلامی ایران در طول چهارده قرن گذشته دانسته اند. در همین راستا مرکزیت فرهنگی ایران در آن عصر باعث شد کلیه خط مشی های هنری خود را از ایران گرفته و با حمایت های خود آثار بسیاری در غالب معماری، صنایع مستظرفه و... تولید و به سر حد کمال برسانند. از جمله هنرهایی که در این دوره توانس...

در این پژوهش دو برش چینه شناسی از سازندهای تله زنگ و آسماری- شهبازان در یال شمال شرقی تاقدیس امیران (شهر معمولان) در جنوب غرب خرم آباد، به منظور مطالعه بایواستراتیگرافی، تشخیص بایوزون ها و تعیین سن سازند تله زنگ و آسماری، تعیین رخساره های زیستی، دیرینه محیط ها و ارائه یک مدل رسوبی و تعیین وضعیت تکتونیک منطقه مورد مطالعه قرار گرفت.

از موضوعات جذاب تاریخی در دوره سلجوقیان که بسیار درباره آن سخن رفته، مبارزه و درگیری همه​جانبه حکومت سلجوقی با پیکارجویان اسماعیلی در قلاع مشهور و مناطق زیر نفوذ آنان است. با وجود غلبه و استیلای مذاهب مختلف اهل ‌سنت در عصر سلجوقیان، قرائن و شواهد نشان می​دهد که برخی فرق شیعه نظیر اسماعیلیه، در مناطقی از قلمرو این دولت نفوذ و فعالیت چشمگیری داشته‌اند؛ لذا شایسته است در مناطقی که کمتر به آن توجه ...