حضور هشتصد ساله مسلمانان در اندلس دستاوردهای بسیار داشت و در این میان، داروشناسی و داروسازی در دوره موحدان از جایگاهی خاص برخوردار بود. در این دوره چندین داروشناس نامدار همچون غافقی، ابن رومیه، ابوالخیر اشبیلی و ابن بیطار فعالیت علمی داشتند و صدها گیاه دارویی را به مجموعه کتاب های داروشناسی افزودند که نسبت به گذشته این دانش، بسیار قابل توجه بوده است. دانش داروشناسی در این دوره از جنبه طبقه بندی...

در نقد ادبی امروز دو اصطلاح تصویر و تصویرپردازی، حضور چشمگیری دارد. رکن اصلی زیبایی یک اثر ادبی، تصویر است و هر اندازه تصاویر پویاتر باشد، متن ادبی ارزشمندتر می­شود. شعر شعرای اندلس از نظر مقام ادبی، از جایگاه والایی برخوردار و سرشار از تصاویر ادبی زنده و متحرک است. آنان با استفاده از صور خیال، آنچنان تصاویر زنده و پویایی خلق کرده­اند که خوانندگان را شیفتة خود می­گرداند. با بررسی اشعار شعرای ان...

واکاوی ساختار و کارهای قضایی فقیهان مالکی در دوره حکومت امویان اندلس (138 - 422ق) [1] سیدمحمد موسوی* چکیده امویان اندلس از 138 تا 422 هجری قمری، با فراز و فرودهایی، بر آن سرزمین فرمان راندند. عبدالرحمن بن‌معاویه بن‌هشام بن‌حکم موجودیت خود را در آن سرزمین اعلام کرد (138 ق) و شانزده نفر پس از او در سالیان درازی، بر این سامان حکم راندند که آخرینشان، هشام بن‌محمّد بن‌عبدالملک بن‌عبدالرّحمان بود. آنا...

غزل از دیرباز از مهمترین شاخه های ادبیات غنایی به شمارمی آید. در عصر اندلس هر چند شاعران به تقلید از شاعران مشرق زمین پرداخته اند، اما اندلس در خود، شاعران بزرگی را پرورانده است که با نبوغ ادبی خود توانسته اند تا حدودی به ادبیات این دوره غنا بخشیده و آن را بارور سازند. ابن زیدون از زمره ی برترین شاعران این دوره است که مهارت و استادی وی در غزلسرایی می باشد. شاخصه ی بارز غزلیات شاعر، ترکیب غزل عف...

اندلس، سرزمینی است پهناور با موقعیت جغرافیایی مناسب و طبیعتی بکر که مسلمانان در سال 92 هجری، موفّق به فتح آن شدند و توانستند نزدیک به هشت قرن در این منطقه، حکمرانی کنند. با تصرّف اندلس توسّط مسلمین، شیعیان نیز به این سرزمین هجرت کردند و در گوشه و کنار آن به فعّالیت های تبلیغاتی پرداختند؛ امّا زمینه ی ظهور اعتقادات شیعی و به تبع آن، پیدایش ادبیات و شعر شیعی با تشکیل دولت حمودیان در اوایل قرن پنجم هجر...

المنصور محمد بن ابی عامر، حاجب قدرتمند هشام(المؤید) خلیفه‏ی اموی اندلس (خلافت 366 - 399ق) بود. دوران او مقارن است با آغاز ضعف نظامی و آشفتگی و هرج و مرج حکومت مسلمانان در اندلس. از این رو مسیحیان جرأت یافتند که به سر حداّت و مرزهای اندلس تجاوز کرده و به غارت و کشتار بپردازند. المنصور از شخصیت‏های بزرگی است که در این اوضاع پریشان و آشفته، به فکر دفاع از قلمرو مسلمانان افتاد و ضربه‏های متعدد و هول...

باوجود جریان ضدشیعی اموی، در منطقه اندلس شیعیان حضور نِسبی، به ویژه در بین بربرهای ساکن این منطقه داشته اند. در منابع تاریخی نام برخی از محدثان، به عنوان فردی شیعی ذکر شده است؛ ازجمله آن ها می توان به حنش بن صنعانی و محمدبن حیون اشاره کرد. در بین منابع روایی امامیه نیز، معاویه بن صالح و محمدبن وضاح به عنوان راویانی اندلسی ذکر شده اند؛ اما، روایتی از آن ها در کتب روایی امامیه نیامده است. بررسی من...

نفح الطیب در زمرۀ واپسین منابع حکومت مسلمانان در اندلس است که مولّف آن درواپسین سال های زندگی خود، این سرزمین و مردمش را در آن به تصویر کشیده است .اثر نه تاریخ محض است و نه فرهنگنامه ای تاریخی ، بلکه دائر ه المعارف گونه ای است درتاریخ، ادب و جغرافیای اندلس و شرح احوال بزرگان آن از آغاز عصر اسلامی تا سقوطغرناطه. در این مقاله شرح احوال مقَّری و مهم ترین تألیف او نفح الطیب و ارزش واهمیت تاریخی و فرهن...