مسئله علم پیشین خداوند و نقش آن در خلق اعمال بندگان و سرنوشت (سعادت و شقاوت اخروی) آنان به‌عنوان تجسّم عملکرد دنیویشان، قصه‌ای دیرین، شیرین و دلکش و درعین‌حال، دقیق، ظریف و پیچیده است، در این زمینه ملاصدرا بر آن است که: اولاً؛ اعمال بندگان ـ اعم از اختیاری و اضطراری ـ معلول و تابعی از تقرّر و تعین پیشینشان در علم الهی است و سرنوشت (سعادت و شقاوت اخروی) آنان به‌عنوان تجسّم اعمال دنیوی‌شان، ثابت و تخ...

 مقاصد شریعت عبارت از اهدافی است که در شریعت به‌منظور جلب مصالح و دفع مفاسد بندگان، از ناحیۀ شارع دنبال می‌شود. مقاصد شریعت به اعتبار اهمیت، به ضروریات، حاجیات و تحسینات تقسیم شده‌اند که حفظ دین، جان، عقل، نسل و مال بندگان از مصالح ضروریه تلقی شده است. فقیه به استناد آیات، احادیث معتبر، عقل و بنای عقلا، مشروعیت و موارد مقاصد شریعت را به‌دست می‌دهد. مقاصدی که در منابع شناسایی شده‌اند، در فهم و ت...

با توجه به اینکه فیلسوفان و متکلمان اسلامی واجب الوجود را خیر محض می شناسند و به خیر بودن نظام آفرینش اعتقاد راسخ دارند، این سوال مطرح است که چرا خداوند بندگان خود را عذاب بیم داده است و چرا گنهکاران را در آخرت، کیفر می دهد؟ آیا تخویف و کیفر با خیر بودن نظام هستی و خیر بودن آفریدگار سازگار است؟ از آنجا که سوالهای فوق، دغدغه همگانی است، این نوشتار به تبیین راه حلهای مختلفی که از سوی فلاسفه و مت...

 در این پژوهش برای فراهم ساختن زمینه‌های فلسفه اخلاق اسلامی، نظریه سودگروی اخلاقی با آموزه‌های اسلامی و آیات قرآنی تطبیق داده شده و با رویکردی توصیفی‌ ـ‌ تحلیلی، در دو بخش تنظیم شده است: نخست، ملاک وضع قواعد الهی با توجه به ابتنای نظام اخلاقی قرآن بر قواعدی عام بررسی شده و حاصل اینکه احکام الهی نهایتاً در دنیا یا آخرت، به نحو فردی یا اجتماعی، به مصلحت و نفع بندگان بوده و به افزایش سود در کل مجمو...

دعا و درخواست بندگان ازآنجایی ­که با وعده اجابت از جانب خداوند متعال مورد تأکید قرار گرفته و می­تواند در روند حوادث و وقایع عالم خلقت تأثیرگذار باشد، در عرفان نظری مطرح گردیده است. عرفای  مسلمان سرّ اجابت دعا را در مرتبه اعیان ثابته و از حیث اسما و صفات خداوند دانسته­ و البته مسئله اجابت دعا را از مسئله تحقق خواسته بنده متمایز نموده ­اند. در مقاله حاضر پس از تعیین انواع دعا و تبیین جایگاه اسما و...

دیوبندیه مکتبی است که از درون مذهب کلامی ماتریدیه برخاسته و ادعای پیروی از کلام ماتریدیه، مهم­ترین شاخصه کلامی دیوبندیه است؛ اما این مدعا در تطبیق مباحث کلامی دچار تزلزل­هایی شده است. تطبیق آرای این دو مکتب در تحلیل مبحث کلامی «خلق افعال عباد» نشان می­دهد که دیوبندیه در برخی مسائل، دیدگ...

مهارت خودافشایی یکی از مهمترین مهارت های گفتاری به شمار می رود که در ارتباط مؤثّر، نقش بسزایی دارد. خودافشایی هم به معنی معرّفی خود و شناساندن اهداف، احساسات، دیدگاه ها و اعمال خویش به دیگران و هم به معنی اعتراف به برخی جنبه های فردی به کار گرفته شده است. این پژوهش بر آن است تا این نوع از مهارت گفتاری را در قرآن کریم واکاوی نماید. در قرآن، به دو جنبة خودافشایی ممدوح و ممنوع اشاره شده است. در علم ...

سعه رحمت و افاضه نعمت از مقتضیات مقام الوهیت و ار لوارم صفت ربوبیت است. آموزه های مسلم قرآن کریم دو قسم رحمت  عام و خاص را برای خداوند بیان می کند. . رحمت خاص یا رحمت رحیمیه به مومنینی اختصاص دارئ که قابلیت های خاص را از خود نشان داده اند و خداوند آن را بر خویش واجب کرده است. اما رحمت عام یا رحمت رحمانیه خداوند بدون انقطاع ،استثنا و بدون لحاظ هر گونه قابلیت، بلکه با عنایت و امتنان ، تمام مخلوفا...

آیات بسیاری از قرآن کریم عهده دار خطاب بندگان به خدا یا گفتگوی قشرهای مختلف مردم با خداست. این خطاب ها و گفتگو ها غالبا با الفاظ ( رب ) و (ربنا ) آغاز شده اند. نیایش های قرآنی از حیث محتوا بر سه قسم است: الف) نیایش های درخواستی و مطالبانه، ب) اعتراف آمیز و معترفانه، ج) شکوه آمیز و معترضانه. در این پژوهش با اشاره به انواع نیایش های قرآنی محتوای اغلب آنها در جدولی فهرست شده اند.  

با توجه به آیات مبارکه و ماخلقت الجن و الانس الا لیعبدون(ذاریات/56) و ما ارسلنا من قبلک من رسول الا نوحی الیه انه لا اله الا انا فاعبدون(انبیا/25). هدف از آفرینش و بعثت انبیا عبادت و بندگی خداوند سبحان بوده و عبادت و بندگی آخرین درجه تذلل و خضوع بنده در برابر پروردگار است بطوریکه خود را در مقام مملوکیت خداوند تبارک و تعالی قرار دهد و اصولا هر کاری را که بنده برای رضای خداوند با اعتقاد به ربوبیت...