تحولاتی ‌که طی سال‌های اخیر در خاورمیانه عربی و شمال آفریقا ایجاد شده، از زوایای گوناگون قابل تحلیل است. از بطن این تحولات، «سلفی‌گرایی سنتی» دچار دگردیسی شده و پدیده «نئوسلفیسم» به وجود آمده است. این مقاله، با بررسی مؤلفه‌ها و عناصر گفتمان نئوسلفیسم، «دگرسازی شیعی» را وجه اساسی این گفتمان تلقی کرده، و با رویکردی آینده‌پژوهانه و آسیب‌شناسانه، پیامدهای آن را در زمینه ایجاد اختلاف و تضعیف جهان اس...

تحولات عمیق و پرشتاب منطقه خاورمیانه، زمینه مناسبی را برای نقش آفرینی بازیگران مختلف منطقه ای و بین المللی فراهم ساخته است. در این میان، ترکیه از جمله بازیگرانی است که نقش پر رنگی در تحولات اخیر منطقه بویژه سوریه داشته است. از یک سو، الگوی دموکراسی ترکیه (بویژه مبتنی بر تجربه ها و موفقیت های حزب عدالت و توسعه)، به عنوان الگویی موفق در تلفیق اسلام و دموکراسی در بخش قابل توجهی از افکار عمومی و نخ...

حادثه تروریستی 11سپتامبر2001موجب به وجود آمدن یکسری تحولات گسترده در سطح جهان گردید. و همچنین زمینه را برای حضور فعال نو محافظه کاران در سیاست خارجی امریکا فراهم نمود؛ که یک سلسه جنگ های پیش دستانه را در منطقه خاورمیانه از جمله حمله به افغانستان و عراق با عنوان مبارزه علیه تروریسم بین المللی آغاز نمود. بر مبنای این نگرش ایالات متحده سعی در دگرگونی ساختار منطقه خاورمیانه با از میان برداشتن رژیم ...

نوشتار حاضر به این سؤال اساسی می پردازد که باتوجه به الف) تحولات چندسال اخیر منطقه خلیج فارس، یعنی حمله آمریکا و نیروهای ائتلاف به عراق در مارس2003 و سرنگونی رژیم صدام، ب) استراتژی هایی که آمریکا در خلیج فارس و نیز در کل منطقه خاورمیانه درصدد اجراست (یعنی مبارزه با تروریسم، حضور نظامی در منطقه، مبارزه با سلاح های کشتار جمعی، دگرگونی در خاورمیانه و حاصل این استراتژی ها بر سیستم جدید امنیتی در خل...

نفت و تحولات سیاسی و خاورمیانه در خلال چند دهه اخیر پیوستگی شدیدی با یکدیگر داشته اند بطوریکه تحولات در خاورمیانه و به عبارت بهتر خلیج فارس را بدون عنایت به ثروت نفت این منطقه و ذخایر انرژی آن نمی توان توضیح داد. یکی از پرسشهای مهم در این ارتباط، شیوه پیوند میان تحولات عمده سیاسی- نظامی چون انقلاب و جنگ و نوسانهای بهای نفت در بازار جهانی است. پیشینه نیمه دوم قرن بیستم در خاورمیانه و بخصوص خلیج ...

یکی از پیچیده ترین و پر ابهام ترین روابط دیپلماتیک در منطقه خاورمیانه، روابط فی مابین اسرائیل و ترکیه هست. به نظر می رسد که برای درک و فهم دقیق و صحیح نسبت به روابط بین رژیم صهیونیستی و ترکیه لازم باشد. به بررسی رویدادهایی که در اواخر سال 2010 روی داد و اکنون نیز در اوایل سال 2013 همچنان وضعیت این منطقه را، در حالتی ژله ای و سیال قرار داده است. لذا با توجه به سیاست ابهام در روابط دو کشور تنها ن...

قدرت نرم وکاربرد آن، هرچند در روابط میان کشورها، مسبوق به سابقه می باشد و نظریه¬پردازان بسیاری در خصوص آن قلم¬فرسایی کرده اند، اما پس از تحولات یازده سپتامبر 2001 و گسترش موج بیداری اسلامی در منطقه خاورمیانه طی چند سال اخیر توانست تا حدود زیادی توجهات زیادی را به خود جلب کند . این تحقیق درپی بررسی قدرت نرم ایران و آمریکا در منطقه حساس و ژئواستراتژیک خاورمیانه بعد از حوادث مهم یازده سپتامبر اس...

از اواخر سال 2010 موجی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا به راه افتاد که برخی از آنها موجب سقوط دولتهای تونس، مصر، لیبی و یمن گردید و در برخی دیگر از کشورها مانند سوریه همچنان ادامه دارد. برخی از تحلیلگران سیاسی تحولات نوین خاورمیانه را در قالب بیداری اسلامی تصور می کنند و برخی دیگر از آن تحت عنوان بهارعرب یاد می کنند. دموکراسی خواهی و نیز مشکلات سیاسی و اقتصادی از جمله عواملی هستند که در ایجاد ...

وقوع بیداری اسلامی در سال 2011 میلادی در مهم ترین منطقه از جهان اسلام و تداوم اعتراضات در عربستان سعودی، اردن و بحرین و احتمال گسترش آن به دیگر کشورهای عرب، موجب به هم خوردن مرزبندی های قدرت، نظم و امنیت منطقه ای خاورمیانه شده است. از این رو، مهم ترین سوال این پژوهش این بوده است که چگونه انقلاب های عربی بر شکل گیری نظم های امنیتی جدید خاورمیانه تأثیر دارد؟ و چه صورت بندی از نظم و امنیت در این ح...

تحولات سیاسی در کشورهای مختلف از دیدگاه های متفاوتی مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرند؛ در این میان، جغرافیای سیاسی به لحاظ ماهیت خود، نقش ویژه ای را در شناسایی، تبیین و تجزیه و تحلیل این تحولات سیاسی ایفا می کند. یکی از مهمترین موارد مورد توجه جغرافیدانان سیاسی در این زمینه، مطالعه نقش مکانی رفتارها و رخدادهای سیاسی در تحولات سیاسی است؛ چرا که این تحولات در بافتی از موقعیت های مختلف جغرافیایی (...