انسان، علت غایی عالم آفرینش است. هر چند به صورت ظاهر در مرحله آخر آفرینش قرار گرفته است ولی به حسب معنی، نخستین خلقت است، زیرا مقصود از آفرینش، ظهور صفات و افعال الهی است و انسان مظهر این ظهور است. به اعتقاد مولانا، اگرچه در ظاهر میوه از درخت پدید می‌آید، امّا مقصود اصلی از درخت، میوه است. نیز در مورد انسان اوست که علّت نهایی و ثمره آفرینش است. این انسان که علّت غایی آفرینش است، محلّ تجلّی صفات و اس...

تعالی چیست؟ موضوع این مقاله، تییین این پرسش و تلاش برای کشف پاسخی از این میان است. بر این مبنا ابتدا واژه‌شناسی لغوی و سپس مفهوم‌شناسی اصطلاحی تعالی، دنبال می‌شود. فرایند و روش این مطالعه‌ی مفهومی، شامل: تعمق در موضوع تعالی، منبع تعالی، ضرورت تعالی، ابعاد تعالی و روش‌های توسعه‌ی تعالی است تا سرانجام به تعریف مستفاد تعالی دست یابد. تعالی، موقعیتی است پویا که عوامل موجود در آن به‌شکل خوب، استثنای...

یکی از مباحث عمده و محوری در عرفان اسلامی بحث «وحدت وجود و ریشه های آن در تصوّف» است که در باب آن محققان ایرانی و غربی نظرات متفاوتی ارائه داده اند. بحث وحدت شهود هم از مباحث بسیار نزدیک به وحدت وجود است که گاه با وحدت وجود یکی شمرده شده است. همچنین بحث حلول و اتّحاد که جنبه تفریطی وحدت وجود است در آثار و تعالیم بعض از صوفیه انعکاس یافته است. مولوی در تمثیل های گوناگون خویش در مثنوی معنوی به تبیی...