تاریخ­نگاری نمی­تواند فارغ از تأثیرات علوم دیگر یا حوزه­های اجتماعی و سیاسی به­درستی مطالعه و فهمیده شود. بر همین اساس، نویسنده کوشیده است در این جستار و در بازه زمانی عصر صفویه، رابطه کیهان­شناسی و در زمینه­ای محدودتر، تنجیم را با تاریخ­نگاری، با اتخاذ رویکردی توصیفی- تحلیلی بررسی کند. نویسنده ابتدا مقدماتی در باب «قِران»به عنوان یکی از مبادی ستاره­شناختیِ مرتبط با بحث اصلی این نوشتار به­دست داد...

اطلاع از آینده و حوادث زندگی انسان، به ویژه امور مربوط به پزشکی همچون تعیین زمان مناسب برای مصرف ادویه و بازیابی سلامت، یکی از دغدغه های مهم بشر در ادوار گذشته بوده است، که ظاهرا امکان این پیش گویی با شکل گیری دانش احکام نجوم یا تنجیم میسر گردید. اهمیت این دانش به حدی بود که این گونه احکام در بسیاری از متون از جمله کتب نجومی و طبی برای مخاطبین خاص و تقویم های سنتی برای مخاطبین عام، در قرون متما...

بر خلاف کلیشۀ رایج در بارۀ تقابل علمای امامیه با نجوم جدید در عصر قاجار، تا به حال شاهدی از مخالفت صریح و گستردۀ علمای امامیه با نجوم جدید بر اساس آموزه‌های دینی در آن دوران، آن طور که در ماجرای گالیله و کلیسای کاتولیک شاهدش هستیم، یافت نشده است. تنها دو مخالفت از سوی ملا مهدی نراقی و محمدحسین شهرستانی وجود دارد که نه به دلایل دینی بلکه بر اساس دانش سنتی ایشان از نجوم و فلسفۀ طبیعی ارسطویی ابرا...

دانش تنجیم به¬¬¬عنوان بخشی از دانش ستاره¬شناسی، که به بررسی?تأثیر اجرام سماوی براجسام زمینی وسرنوشت انسان¬ها می¬پردازد، دانشی است که از دیرباز مورد توجه بشر قرار داشته?است. از نظر معتقدان به این علم، توسل جستن به این شیوه راهی بود برای بهبود زندگی و به نوعی مصون ماندن از گزند حوادث و دیگر اینکه به کمک آن بتوان به اسرار زندگی پی برد، چرا که درنظر آنان یاری گرفتن از احوالات پدیده¬های آسمانی یکی ا...

در این مقاله به سه تأثیر عمده بوعلی سینا بر نجوم دوره اسلامی پرداخته می شود: نخست، وی تمایزیروش شناختی بین نجوم به عنوان علمی محاسباتی و برهانی، و تنجیم، به عنوان علمی تخمینی نهاد و ازاین رو یک انفکاک اصولی بین نجوم و تنجیم، که در سراسر نجوم بابلی و یونانی و اسکندرانی به منزلةیک کلّ پنداشته می شدند، رقم زد؛ دوم، دفاع وی از فلسفة ارسطویی در برابر تشکیکات ذهن تجربیابوریحان بیرونی است که از نقش مثب...

در این مقاله به سه تأثیر عمده بوعلی سینا بر نجوم دوره اسلامی پرداخته می شود: نخست، وی تمایزیروش شناختی بین نجوم به عنوان علمی محاسباتی و برهانی، و تنجیم، به عنوان علمی تخمینی نهاد و ازاین رو یک انفکاک اصولی بین نجوم و تنجیم، که در سراسر نجوم بابلی و یونانی و اسکندرانی به منزلةیک کلّ پنداشته می شدند، رقم زد؛ دوم، دفاع وی از فلسفة ارسطویی در برابر تشکیکات ذهن تجربیابوریحان بیرونی است که از نقش مثب...

چکیده ندارد.

خلفای دوره اول عباسی باحضوردر صحنه سیاسی ایران و توجه نمودن و فراهم اوردن وسایل اسایش وامنیت برای دانشمندان و بکار گیری انان دردستگاه حکومت با عناوین وزیر و دبیر به رشد و توسعه ی علوم کمک کردند علما و منجمین ایرانی وارده دستگاه خلافت شدند و با بهره گیری از ترجمه کتب علوم از زبانهای سریانی و یونانی به بر جسته نمودن حکومت خود در جهان پرداختند از مهترین علومی که خلفای عباسی بدان توجه نمودند علم نج...

نوشته‌ای که در اینجا ویرایش و به زبان امروزی شرح شده، رساله‌ای با عنوان «‎حساب اهل تنجیم» از یک مجموعۀ دست‌نویس قدیمی است که در کتابخانۀ ملّی کشور بوسنی و هرزگوین نگهداری می‌شود. در آخر این رساله عباراتی نوشته شده که با استناد به آنها می‌توان دریافت که اصل کتابی که این رساله بخشی از آن بوده است از آثار ملا علی قوشچی است و زبان اصل اثر‎ نیز فارسی است. این رساله در واقع خلاصه‌ای از مقالۀ دوم آن کت...

نوشته ای که در اینجا ویرایش و به زبان امروزی شرح شده، رساله ای با عنوان «‎حساب اهل تنجیم» از یک مجموعۀ دست نویس قدیمی است که در کتابخانۀ ملّی کشور بوسنی و هرزگوین نگهداری می شود. در آخر این رساله عباراتی نوشته شده که با استناد به آنها می توان دریافت که اصل کتابی که این رساله بخشی از آن بوده است از آثار ملا علی قوشچی است و زبان اصل اثر‎ نیز فارسی است. این رساله در واقع خلاصه ای از مقالۀ دوم آن کت...