چکیده در بررسی هر پدیده و موضوعی در قرآن، علاوه بر توجه به مفهوم درست آن، تفاسیر و کتاب های لغت، شناخت کامل آن پدیده و کارکرد آن در جامعه عصر نزول نقشی تعیین کننده دارد. توجه به جغرافیای سخن و رویکرد تاریخی- جامعه شناختی از زوایای پنهانی نشان می دهد که در بررسی آیات بی مدد این رویکرد آشکار نمی شود. یکی از موضوعات مهم در تاریخ رسالت نبی اکرم (ص) معارضات زبانی مشرکان در مقابل دعوت الهی ایشان بود...

رستقباد نام شهر یا قریه ای است که هسته نخستین شهر عسکر مکرم در خوزستان، در نزدیکی آن بنا نهاده شد و سپس به مرور گسترش یافت؛ اما جستجو در منابع مکتوب نشان می دهد بیش از یک مکان با نام رستقباد وجود داشته است: نخست مکانی است از توابع دستوا در خوزستان و دیگر ناحیه یا ناحیه هایی است در عراق. این چندگانگی سبب شده تا شناسایی موقعیت رستقبادی که در چندین مورد، محل وقایعی مهم در نیمه دوم سده نخست هجری قم...

ورود فاتحان مسلمان به مصر موجب تحولات بسیاری در این سرزمین شد. ساخت یا توسعه شهر فسطاط در همجواری باب الیون در شمال شرقی ساحل رود نیل توسط فاتحان مصر یکی از این تحولات در حوزه شهرسازی اسلامی بشمار می‌آید. صرف نظر از علل دوام و بقای این شهر، هدف مقاله پیش رو یافتن پاسخ این مسئله اساسی است که عوامل گسترش و توسعه‌ی شهری فسطاط از بدو تأسیس به سال 20 تا روی کارآمدن فاطمیان (358) چه بوده است؟ بررسی‌ه...

منطقه­ی «بلادشاپور» یکی از رستاق­های مهم کوره­ی قباد­خوره (ارّجان) بود که از ایالات مهم فارس در عصر ساسانی و دوران اسلامی محسوب می­شد. این منطقه که از دوره­ی ساسانی به دلیل بنا کردن شهری توسط شاپور اول در آن، به «بلادشاپور» معروف گردید، تا دوره­ی قاجار منطقه­ی مهمی با همین نام (بلادشاپور) بوده است. هدف از تحقیق حاضر مشخص نمودن تغییرات مرزی منطقه بلادشاپور و روند تحولات آن­ها طی دوران اسلامی است....

در دوران ایلخانی، بخش غربی ایالت جبال، در اسناد دیوانی، زیر عنوان کردستان قرار گرفت. نزهةالقلوب نخستین متنی است که اطلاعات مشروح و بسیار گرانبها دربارۀ جغرافیای تاریخی کردستان ارائه می‌دهد. در فهرستی که حمدالله مستوفی از شهرها و اماکن جغرافیاییِ این ناحیه ارائه می‌‌کند، برخی در طول قرون بعدی از میان رفته و اسامی برخی نیز در نتیجۀ سهو نسخه‌نویسان تحریف شده است. این پژوهش درصدد است تا براساس نزهةا...

چکیده: در جغرافیای سیاسی، اگر به عوامل سرزمین، حکومت و ملت به عنوان عناصر بنیادین کشور نگریسته می¬شود، بدون تردید، پایتخت نیز به عنوان مرکز و محور نیروی محرکه آن، از اهمیت بالایی برخوردار است. پایتخت¬ها به عنوان محل تجلی کارکردهای نظام¬های اجتماعی، از اهمیتی قابل توجهی برخوردارند و موضوع تغییر پایتخت، انتقال و مکان¬یابی برای محل جدید موضوعی مرسوم و با سابقه¬ای تاریخی به شمار می¬آید. این در حال...

منطقه خلیج فارس یکی از مناطق معدود جهان است که به دلیل دارا بودن منابع فسیلی، موقعیت ژئوپولیتیکی و استراتژیکی اش همواره در طول تاریخ شاهد حضور قدرت های خارجی بوده است. ایران در مقایسه با کشورهای دیگر منطقه دارای مرزهای آبی طولانی تر و بالطبع مشکلات مرزی بیشتری است. اقدامات و دخالت های قدرت های استعمارگر در تحدید حدود آبی و خاکی این منطقه بدون توجه به انطباق یا عدم انطباق آن با جغرافیای جمعیتی و...

امروزه، ریشه‎شناسی عامیانه یکی از مصادیق فرهنگ توده است که از دیرباز در بین ایرانیان رواج داشته‎است. این نوع از ریشه‎شناسی در مورد نام شهرها و روستاها نیز نمونه‌‌های بسیاری دارد. یکی از شهرهای ایران که نام آن از قرن‎ها پیش به صورت عامیانه و غیرعلمی و بدون توجه به ریخت‌‌های قدیمی‎ترِ آن ریشه‎شناسی شده‎است، شهری است که امروزه کرمانشاه نامیده‎می‎شود. در برخی از کتاب‎های تاریخی به دلیل شباهتی ظاهری ...

تاسیس و شکل گیری قاهره به عزیمت جوهر صقلی امیر نامدار فاطمیان به مصر بر می گردد . ( 358 تا 363 هجری قمری ) به دلیل اهمیت مصر و تاسیس این شهر فاخر بسیاری از جغرافی نگاران و رحله نویسان بخش مهمی از کتاب خود و اطلاعاتشان را به توصیف قاهره اختصاص داده اند . تنوع منابع جغرافی نگاری و سفر نامه های موجود از قرن پنجم تا هشتم هجری قمری و تعدد توصیف و تعاریف این نویسندگان موجب شده است که پژوهش حاضر در صد...

در این مقاله ابتدا به طور موجز به مفاهیم و سابقه تاریخی تکوین شهرهای جدید در جهان، مبانی تاریخی- نظری شهرهای نوبنیاد ایران، از آغاز تا انقلاب مشروطیت و سپس مکانیزم توسعه آن تا انقلاب اسلامی، اشاره شده است. سپس ضمن بررسی راهبرد تشکیل نوشهرها در نظام جمهوری اسلامی، همچون مصوبه هیئت وزیران و دکترین وزارت مسکن و شهرسازی به عمده ­ترین اهداف ایجاد نوشهرها، سیاست کلی مکان یابی شهرهای جدید و مهمترین ضو...