با توجه به اهمیت و جایگاه محوری اسم «ربّ» در نظام معنایی قرآن‌کریم، در این مقاله با هدف دستیابی به معنای واژه «ربّ» و سیر تاریخی تحول معنا و کاربرد آن در اشاره به «خدای راستین/ خالق» در زبان‌های مختلف سامی و چگونگی راه‌یابی چنین کاربردی به زبان عربی پیش از نزول قرآن‌کریم، از روش معناشناسی تاریخی و زبان‌شناسی تاریخی- تطبیقی استفاده شده‌است. از این‌رو ابتدا واژه «ربّ» عربی با بعضی واژه‌های خویشاوند ...

طائف شهری است در شرق مکة مکرمه در عربستان که در سال هشتم هجری به دست پیامبرخدا9 فتح شد. در طائف مسجد و زیارتگاه عبدالله‌بن عبّاس، از صحابة برجستة پیامبر و زیارتگاه‌ها و اماکنی منسوب به آن حضرت وجود داشته که وجود این آثار باعث شده است که شماری از نویسندگان مسلمان در دوره‌های مختلف، به نگارش رساله‌ها و تألیفاتی دربارة طائف و فضایل و اماکن متبرک آن اقدام کنند. در این مقاله، تلاش شده ضمن ارائة کتاب‌...

حکومت امویان که نمادی از عصبیت عربی بود، پس از هشتاد سال با انقلاب عباسیان فرو ریخت، عباسیان با شعار «الرضا من آل محمد» توانسته بود حمایت توده های ایرانی را که برخوردار از گرایشات علوی بودند، جلب نمایند. به مجرد پیروزی انقلاب عباسی، ایرانیان به چهرهسالوس و تزیر خلفای عباسی پی بردند، ایران به ویژه خراسان عرصه شورشها و نهضتها گردید. قیامهای علویان علاوه بر عراق و حجاز در خراسان نیز مورد استقبال...

چکیده: مسلمانان روش حکومتی خود را از مبانی نظری و تجربه تاریخی صدر اسلام اخذ میکنند. همانند سایر نظامهای حکومتی، کیفیت اپوزیسیون بودن و نحوه تعامل حکومت با اپوزیسیون از مباحث اساسی علم سیاست اسلامی است. اندیشه سیاسی مسلمانان در این زمینه حاصل فلسفه سیاسی و جامعه شناسی سیاسی تاریخی صدر اسلام و به طور مشخص چهل سال اول شکل گیری دولت اسلامی بوده است. روش تحقیق در این اثر، هرمنوتیک پدیدار شناسانه...

علامة ذوفنون "شیخ محمد علی حز ین لاهیجی " عالم، عارف، شاعر و مبارز خستگی ناپذیر به سال 1103ه. ق در اصفهان زاده شد، و در سال 1180 به لقاءالله پیوست و در آرامگاهی که از قبل در محله " فاطمان " بنارس برای خود در نظرگرفته بود به خاک سپرده شد. حز ین با سفر به شهرهای مختلف ایران و شبه قاره و حجاز و عراق، از هر خرمنی خو شه ای چید تا علاوه بر آثار ارزندهء ادبی، تاریخی، مذهبی و عرفانی، دیوانی که هر ورقش...

پس از رسمی شدن مذهب شیعة جعفری در عصر صفویان، همواره میان ایران و عثمانی  اصطکاک­هایی وجود داشت. با توجه به اینکه سرزمین حجاز در دست دولت عثمانی بوده و آنان نیز سنی مذهب بودند؛ همواره در عصر ایشان حج­گزاری ایرانیان با دشواری‌های فراوانی همراه بود. علاوه بر این و از سویی دیگر، اختلافات ناشی از مسائل گوناگون سیاسی،  مذهبی، فرهنگی،  امنیتی و اقتصادی‌که میان دولت عثمانی و سلسله­های افشار و زند وجود...

قرآن مجید به تثلیث مسیحی اشاره و آن را رد کرده است؛ اما آیا تثلیث مسیحیت رایج را رد می­کند یا تثلیثی خاص را که در حجاز در زمان ظهور اسلام رایج بوده است؟ برخی از نویسندگان مسیحی می­گویند که تثلیث مردود قرآن با تثلیث رایج مسیحی دو تفاوت دارد؛ یکی اینکه «سه خدایی» است و نه «یک ذات و سه شخص» و دوم اینکه افراد آن عبارتند از «خدا، مسیح و مریم» و نه «پدر، پسر و روح­القدس». این نویسندگان آیاتی از قرآن ...

امام‌الحرمین جوینی، عبدالملک بن ابو محمدبن عبدالله بن یوسف متوفی 478 ﻫ.ق از بزرگان ائمه شافعیه خراسان و نخستین استاد نظامیه نیشابور بوده است. بسیاری از فضلا و فقها و دانشمندان نامی قرن پنجم و ششم ﻫ.ق از جمله امام محمد غزالی و کیاهراسی و ابوالمظفر خوافی افتخار شاگردی او را داشتند و او به وجود این شاگردان فخر و مباهات می‌نمود. آوازه علمی و روحانی او از بلاد خراسان گذشت و عراق و شام و حجاز را در ب...

شکل‌گیری نگارش تاریخ زیدیان ایران، در حاشیه آثار فقهی و کلامی و در قالب تک‌نگاریهایی پیرامون تبیین قیام امامان زیدی به ظهور رسید. این نوع تاریخ‌‌نگاری، شخصیت محور و با سیطره نگاه کلامی به گذشته و تلفیقی از مکتب عراق و حجاز بود. سپس در زمان یحیی بن حسین رسّی، گردش در تاریخ‌‌نگاری زیدیه یمن باعث شد شکل نگارش تاریخ زیدیان ایران به سیره‌نگاری متحوّل شود. این سیره‌نگاری که مرتبط با بحث‌های فقهی نگاشته...

جرالد هاوتینگ، از شاگردان ونزبرو، در کتاب بت­پرستی و ظهور اسلام، محیط ظهور اسلام و قرآن را بررسی کرده و معتقد است تثبیت و تدوین قرآن را نمی­توان به دو شهر مکه و مدینه و نیز دوران حیات پیامبر (ص) محدود کرد؛ زیرا در شکل‌گیری سنت دینی‌ای بزرگ مانند اسلام نمی­توان صرفاً بر نقش یک فرد و یک محدودة زمانی کوتاه تکیه کرد؛ بلکه ظهور چنین دینی نیازمند زمانی طولانی و منطقه‌ای کاملاً وسیع است. او در کتاب خود،...