رهیافت تکوین‌گرایی اجتماعی از جمله رهیافت‌های متأخر در مطالعات اجتماعی و روابط بین‌الملل است و امروزه بسیار کوشش می‌شود تا مسایل عمده سیاست بین‌الملل از جمله روابط خارجی دولت‌ها با استفاده از این رهیافت مورد بررسی قرار گیرند. بر این اساس، تکوین‌گرایی برخلاف نظریه‌های خردگرایی چون نوواقع‌گرایی و نولیبرالیسم که بر پایه نظریه انتخاب عقلایی قرار دارند؛ بر آن است که منافع بازیگران و دولت‌ها که تنظیم...

مقالۀ حاضر در پی تبیین چرایی غفلت از دین در دانش روابط بین‌الملل است. بدین منظور نگارندگان پس از بررسی مبسوط دلایلی که معمولاً برای پاسخ به سؤال مذکور اقامه می‌شوند، به رد آنها پرداخته و این مدعا را مطرح می‌سازند که امروز بر اثر زیر سؤال رفتن حجیت فرایند تک‌خطی تجدد، بروز تردیدهای جدی به صحت اصل دین‌جدایی و شروع جریان موسوم به «پساسکولاریسم»، آغاز زوال نظم وستفالیایی و ورود نظام بین‌الملل به دور...

این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه­ای به تبیین مؤلفه­های  جنبش خردگرای ایرانی-شعوبیه- و مفهوم روشنفکری می­پردازد و در پی پاسخ به این پرسش­هاست: رویکرد روشنفکری ناصرخسرو چگونه صورت­بندی می­شود و اندیشه­های او در دیوان قصاید تا چه اندازه با جنبش فکری شعوبیه نزدیک است؟ و شیوه ایفای نقش روشنفکری ناصرخسرو در زمینه­ی تاریخ سیاسی – اجتماعی ایران آن روزگار چگونه است؟ رویکرد ر...

منوچهر آتشی با گذر از سنت نیمایی و روی آوردن به تجربه‌های مدرن، نام خود را در شمار یکی از شاعران نوگرای معاصر فارسی ثبت کرده است؛ این در حالی است که بررسی اشعار وی نشان می‌دهد که در برخی اشعار روایی- تاریخی او به‌ویژه در آخرین مجموعه شعری که پس از مرگ وی به چاپ رسید (بازگشت به درون سنگ، 1386)، به دنیای پسامدرن نیز گام نهاده و در پی خلق روایت‌هایی به شیوه‌ی فراداستان تاریخ‌نگارانه برآمده است. در...

خردگرایی از اندیشه­های بنیادین فرهنگ ایرانی است، زیرا این فرهنگ، سعادت و رستگاری آدمی را در استخدام خرد می­داند. از این دیدگاه خرد بزرگترین موهبت الهی و مهم ترین ابزار برای مبارزه با دیوهایی است که در درون آدمی به صورت صفات ناپسند چون حرص، خشم، حسد و...فرو خفته­اند. این بینش از آغاز تا پایان، چون خون در پیکر شاهنامه جاری است. فردوسی در جای جای شاهنامه صفات نیک و آثار پر برکت آن را بر می­شمارد و...

معلم ثالث ابوعلی مسکویه از جمله فیلسوفان قرون چهارم و پنجم است که در دستگاه سیاسی آل‏بویه همکاری داشته است. او بامشاهده جنگ داخلی و بحران سیاسی خلافت بعد از سی سال تجربه فعالیت سیاسی، صحنه سیاست را ترک و وارد عرصه اندیشه شد و برای حل بحران زمان خویش به چاره‏جویی پرداخت. جامعیت علمی مسکویه منظومه‏ای را سامان داد که هر عنصری از آن پاسخ‏گوی بخشی از دغدغه‏های اوست. در این منظومه عنصر شریعت در حقیقت...

مقاله حاضر به بررسی جریان نواندیشی در تاریخ معاصر در حوزه های اجتهاد و فقاهت می پردازد و تلاش می کند تا با بیان مختصری از تاریخ روشنفکری، ویژگی های نواندیشی حوزوی را برشمارد. نگارنده بیان می دارد که نواندیشی مبتنی بر اجتهاد و فقاهت تشیع، نه تنها در مهمترین عرصه های فعالیت روشنفکری، یعنی عرصه نقد و اصلاح فکری و اجتماعی حضور داشته، بلکه همواره جریان اساسی و مرجع بوده است. در بخش دیگر، مقاله به ...

در این نوشته تلاش بر آن است تا به برخی از مؤلفه های فلسفه ی تاریخ در اندیشه ی ابن خلدون و اساس کار وی، یعنی تغییر روش «نقّالی تاریخی» به «نقّادی تاریخی»، پرداخته شود. از آن جا که این تکاپو بدون خردورزی چندان معنا ندارد، سعی بر آن است تا زوایای پیدا و پنهان کتاب مقدمه از نظرگاه خردگرایی مورد پژوهش قرار گیرد. پس از تبیین مفاهیم نوشته، با توجه به آن که کلیدواژه ی عقلانیت، در گذر زمان، دگرگونی هایی ا...

نویسنده مقاله سعی دارد با توجه به تعریف سازه انگاری به عنوان یک نظریهتوضیحی در رویکردهای مطالعه سیاست بین الملل، تصویر واقعی تری از الگوهای رفتاریسیاست بین الملل را نشان دهد. علل ظهور سازه انگاری اجتماعی و ریشه های آن درعرصه سیاست بین الملل، تنوع نظریه پردازان سازه انگاری و تأکید آن ها بر نقش انگاره هادرعرصه سیاست بین الملل، تأثیر هنجاری ساختارهای نهادی بنیادی و همچنین ارتباطمیان دگرگونی های هن...

انگارة پلورالیسم، در فرایند تحول پارادایمی معرفت مدرن، نضج و گسترش یافته است. تغییر در عناصر پارادایمی، موجب جابه‌جایی‌‌های پارادایمی شده است و در رهگذر این جابه‌جایی‌‌ها، از پارادایم‌‌های عینی‌‌گرا به پارادایم‌‌های نسبی‌‌گرا، انتقادی و ترکیبی، انگارة پلورالیسم تکوین یافته و در خوانش‌‌های متفاوت هر یک از مقولة کثرت، صورت‌بندی مختص به خود را پیدا کرده است. در دورة اثبات‌‌گرایی، مقدمات رویش پلورا...