هدف: بررسی، دسته بندی و تجزیه و تحلیل عوامل پیدایش دانش تصحیح متن و تبیین چگونگی تطور آن در قرون نخستِ تمدن اسلامی است. روش/ رویکرد پژوهش: روش پژوهش مبتنی بر بررسی و تجزیه و تحلیل روش های هفتگانه تصحیح متون که توسط محدثان و دانشمندان مسلمان مورد استفاده قرار می گرفته، است. در این پژوهش نخست روند تاریخی و تعلیلی روش های مذکور مورد بررسی قرار گرفته و سپس چگونگی پیدایش آنها علت یابی شده است. یافت...

معمای مجهول مطلق دارای دو صورت متمایز است. صورت نخست آن منشا یونانی دارد و نزد مسلمانان با تقریرهای تقویت شده مورد بحث قرار گرفته است. این صورت از معما اکتساب معرفت جدید از معلومات پیشین را ممتنع می داند. فخر رازی در انگار تصورت کسب شده،از همین صورت معما بهره می جوید. صورت دوم معما را اساساً دانشمندان مسلمان ارایه نموده اند و مساله تصدیق را به امتناع سوق می دهد. قطب رازی در شرح مطالع صورت دوم مع...

از قرن‌ها پیش، اندیشمندان و حکمای مسلمان با الهام از آیات نورانی قرآن کریم و با براهین متقن عقلی به اثبات سریان‌داشتن علم و آگاهی در میان اشیای مادی پرداخته بودند. دانشمندان علوم تجربی به امکان وجود نوعی شعور و آگاهی در برخی مواد و اشیای ظاهراً بی‌جان اشاره داشته‌اند. گستردگی «علم» در سراسر هستی حتی در ذرات مادی، فیزیک را نیز در این بحث سهیم می‌کند. در نظریة کوانتوم، بعضی پدیده‌ها از جمله آزمایش...

وجوب عصمت پیامبران و پاکی آن‌ها از هرگونه آلودگی و گناه یکی از مهم‌ترین مسائل قرآن و روایات، و تقریباً مورد اتفاق علما و دانشمندان مسلمان است. ما در این کوتاه، نخست به بررسی عصیان و عدم عصیان حضرت آدم(ع) از منظر مفسران شیعه و سپس مفسران اهل سنت پیرامون آیه 121 سوره مبارکه طه می‌پردازیم، سپس در ادامه به روایات فریقین، پیرامون این مطلب می‌پردازیم تا به عصمت یا عدم عصمت حضرت آ...

وجوب عصمت پیامبران و پاکی آن‌ها از هرگونه آلودگی و گناه یکی از مهم‌ترین مسائل قرآن و روایات، و تقریباً مورد اتفاق علما و دانشمندان مسلمان است. ما در این کوتاه، نخست به بررسی عصیان و عدم عصیان حضرت آدم(ع) از منظر مفسران شیعه و سپس مفسران اهل سنت پیرامون آیه 121 سوره مبارکه طه می‌پردازیم، سپس در ادامه به روایات فریقین، پیرامون این مطلب می‌پردازیم تا به عصمت یا عدم عصمت حضرت آ...

در این مقاله می‌خوانید: حرکت‌زایی از ویژگی‌های احساسات و عواطف است و نه عقل. به همین دلیل بسیاری از کارهای انسان‌ها در غیاب سنجش عقلانی انجام می‌گیرد و با این سؤال روبه‌روست که آیا ارزش اخلاقی دارد یا نه؟ بین پاسخ‌های مکاتب اخلاقی برون دینی، ناهمگونی و اختلاف مبنایی وجود دارد و در مطالعات دانشمندان مسلمان نیز دو دیدگاه با هم ناسازگار به چشم می‌خورد. دیدگاه منکران که ارزش را در گرو نیت و گزینش م...

سه نگرش در تعلیم و تربیت اسلامى وجود دارد. در نگرش نخست تعلیم و تربیت اسلامى به منزله نظامى توصیفى است که از طریق بررسى آثار دانشمندان مسلمان مى توان بدان دست یافت. در نگرش دوم، نظامى استنباطى است که بر اساس آن، مى توان با استفاده از متون دینى براى همه مسائل تعلیم و تربیت، پاسخى فراهم آورد. در نگرش سوم، تعلیم و تربیت اسلامى به منزله نظامى استنباطى ـ تأسیسى تلقى شده است که در آن برخى مسائل و مبا...

نقش متون علمی و فلسفی تمدن اسلامی در بیداری و پیشرفت علمی، عقلی و صنعتی غرب، بر بسیاری از محققان تاریخ علم و حکمت، پوشیده نیست. در فاصله قرون یازدهم تا سیزدهم میلادی، انبوهی از آثار و نوشته های علمی و فلسفی مسلمانان از زبان عربی به زبان لاتینی برگردانده شد و در این فرایند حتی متون و منابع علمی و فلسفی یونانیان به ویژه فلسفه ارسطو نیز از طریق مسلمانان به دنیای غرب لاتینی شناسانده شد؛ به گونه ای ...

ریشه دانش جغرافیا در ایران، به سده های پیش از اسلام می رسد. با این وجود، جغرافیدانان مسلمان ایرانی در گسترش این دانش نقش انکارناپذیر و خدمات ارزنده ای داشته اند. شاید بتوان تشکیل بیت الــحکمه، با حضور دانشمندان ایرانی در روزگار مأمون عباسی و شکل گیری نهضت ترجمه را آغازی برای تــلاش سازماندهی شده مسلمانان برای آگاهی از دانش دیگران از جمله دانش جغرافیایی ایرانیان، رومیان، یونانیان و هندیان دانست....

اثبات تجرد نفس یکی از مباحث کلیدی در حوزه فلسفه اسلامی است. با توجه به آن که دانشمندان مسلمان، عموماً احادیث پیشوایان دینی خود را به عنوان گزاره‏هایی صادق پذیرفته‏اند، «استشهادات نقلی» مورد توجه قرار می‏گیرد. این مسأله در آثار صدرالدین محمد شیرازی پررنگ‏تر می‏نماید؛ وی به عنوان حکیمی متأله، سعی داشته «استدلالات عقلی» و «استشهادات نقلی» را در کنار هم مورد توجه قرار دهد. در این مقاله با بررسی اعتب...