موضوع این مقاله بررسی نمونه شَدّهای سه‌گانه‌ی مطرح شده در آثار عبدالقادر مراغی و فرزندش عبدالعزیر است. شَدّ معانی مختلفی داشته که در آثار شخصیت‌های مذکور به معنای کوک سازهای زهی از جمله عود بوده است. این کوک‌ها برآیند نغمات اصلی تعدادی از ادوار نغمگی، یا کوکی برای اداوار ایقاعی بوده‌اند. هدف از شکل‌گیری این گونه‌ها اتوس یا تأثیرگذاری بر مخاطبان از جمله گریه، خواب، خندادن و غیره بوده‌ است. در این تح...

چکیده: آنچنان که می دانیم فرش، این هنر والا اهمیت فراوانی در میان مردم ایران زمین داشته و دارد. از این رو در نظر گرفتن این مهم و نیز وجود تصاویر بسیاری از آن در بخش مهمی از هنر ایران، یعنی نگارگری، بالاخص دوره ی صفویه ما را بر آن میدارد تا به بررسی نمونه هایی از نگاره های موجود در مکاتب مختلف صفوی بپردازیم. و مطالعاتی تطبیقی از تصویر فرش در میان این مکاتب داشته باشیم. در مسیر این مطالعات تغییر...

کاخ جهان­نما از بناهای شاخص دوران شاه عباس صفوی در ابتدای خیابان چهارباغ بود که توسط ظل­السلطان در سال 1314 قمری تخریب گردید. بنا بر اسناد تصویری و نوشتاری به عنوان یک کاخ دروازه مشابه با کاخ عالی­قاپو، ورود به خیابان چهارباغ را برای اهل دربار ممکن می­ساخت. با توجه به مشخص بودن محدودۀ آن، شناسایی محل دقیق و چگونگی ساخت و تزیینات کاخ در فصل اول کاوش (اسفند 1393 تا اردیبهشت 1394) مد نظر قرار گرفت...

نخبگان، از ارکان اصلی هر جامعه، مهم ترین نقش را در تحولات جامعة خود دارند. نقش و کارکرد نخبگان مورد توجه بسیاری از محققان قرار گرفته است. در این پژوهش، جامعه و نخبگان عصر صفوی، با تکیه بر سفرنامة ژان شاردن، بررسی و تحلیل شده اند. نخبگان آن دوره، بر اساس دو عامل اقتدار (اتوریته) و نفوذ، تقسیم بندی و سه گروه از نخبگان بررسی شده اند. البته این مرزبندی قراردادی است و گروه اول، شامل نخبگان فن سالاریِ...

وقف در سنت اسلامی امری پسندیده و نیکو بوده که بواسطه آن بسیاری از کارهای عام المنفعه در جامعه تداوم و حیات یافته است. شاهان عصر صفویه که تشیع را مذهب رسمی ایران نمودند توجه به امور موقوفه را نیز تقویت می کردند و املاک و اموال زیادی را به اماکن مورد احترام مانند آستان مبارکه امام رضا(ع)در مشهد و آستان مقدس حضرت معصومه در قم و آستان مقدس حضرت عبد العظیم الحسنی (ع)در شهرری و نیز در اردبیل که آرامگ...

چکیده: عصرصفوی یکی از درخشا‏نترین ادوار تاریخی ایران محسوب می‏شود و هنر در این زمان به بالاترین درجه خود رسیده است. هنر سفالگری هم از این امر به دور نبود و سفالگران دوره صفوی توانسته‏اند در سطحی قابل وصف به خلق آثار سفالی دست پیدا کنند. در میان سفال‏های عصر صفوی، سفا‏ل آبی و سفید از مقبولیت زیادی برخوردار بوده است. هر چند تولیدسفا‏لینهآبیوسفیددرایرانبهقبلازدوران صفویهباز می‏گردد،امااوج شکوفایی...

چکیده : دیوان حافظ، که نزد ایرانیان ارزش معنوی فراوانی دارد، در مکتب خانه های قدیم و مدارس امروز یکی از کتاب های درسی بوده است. امروزه کمتر ایرانی ای را می توان دید که نام حافظ را نشنیده باشد و با بیتی یا غزلی از او آشنا نباشد. این دیوان در دوره های تاریخی گوناگون از نظر تصویرگران ایرانی نیز به دور نمانده و آنان را بر آن داشته تا به دنیای پر رمز و راز دیوان حافظ قدم نهند و به ترجمان تصویری اش...

در گستره سرزمین ایران میتوان شاهد استحکامات بیشماری نظیر قلعه ها بود که در واقع یادگاری از دوران گذر بشر از زندگی غارنشینی به مرحله یکجانشینی هستند.از این رو میتوان گفت انسانها از همان ابتدا به دنبال مسکن و مأوایی بودند تا بتوانند تا حدی امنیت را برای زندگی خویش فراهم نمایند و از آسیب هایی که در محیط اطراف آنان را تهدید مینمود در امان باشند. اما قلعه سازی نه تنها در این مرحله از تاریخ بلکه در ا...

تاریخ نویسی در ایران عصر صفوی، تحت تأثیر دگرگونیهای مذهبی و تحولات اندیشه ای و سیاسی این دوران، شاهد پیدایی و تکامل گونة نوینی از رویکرد به زمان و فنون نگارش تاریخ بود.چشمگیرترین ویژگی این تاریخ- نویسی،تداوم الگوها و قواعد پیشا صفوی از سویی و شکل گیری ساختار ویژة اندیشه و فنّ تاریخ نویسی صفوی از سوی دیگر بود.در این دوره، انواع تاریخ- نویسی ها همچنان انجام می-شدند و مورّخان بر بنیاد الگوهای پیشین ...

بسیاری از نقوش متن قالی حاوی اطلاعاتی نمادین هستند. در بین این نقوش، آنهایی که با الهام از طبیعت در فرش طراحی شده‌اند، معنای اسطوره‌ای وسیعی می‌یابند. شیر یکی از نقش‌هایی است که با اسطوره‌ها ارتباط دارد و با گذشت زمان، نماد بسیاری از ویژگی‌های بارز انسانی شده است (آیین مهر، میترائیسم، نماد سلطنت، شجاعت، قدرت و...). نقش شیر از مهم‌ترین عناصر صحنه‌های شکار، گرفت‌وگیر و طرح‌های حیوانی بوده؛ در...