توپ، به عنوان سلاح سنگین، جمعی، گران قیمت، نیازمند آموزش در به­کارگیری و صرف هزینه در ساخت، نگهداری و به­کارگیری، فقط می‌توانست در انحصار و اختیار دولت مرکزی باشد. از دورة شاه تهماسب اول که نخستین تجربه­های ساخت و به­کارگیری سازمان­یافته و مؤثر آن در قشون صفوی ثبت شده تا دوران شاه عباس اول که بیشترین ساخت و کاربرد توپ در نبردها روی داده است،‌ شواهد تاریخی نشان می­دهند به­کارگیری این سلاح مدرن ب...

موضوع این پایان نامه تحلیل روند وندشدگی اسم و صفت دورة باستان از دیدگاه دستوریشدگی است. این پژوهش سیر تحول و تبدیل 14 اسم و صفتِ دورة باستان به پسوند در دورة نو زبان فارسی را با بهرهگیری از مثالهای سه دورة باستان، میانه و نو نشان میدهد. سپس روند دستوریشدگی این 14 پسوند اشتقاقی و شبهوند را بر اساس سازوکارهای دستوریشدگی هاینه (2003) میسنجد تا در نهایت نشان دهد آیا پسوندهای اشتقاقی زبان فارسی فراین...

موضوع این تحقیق بررسیِ توصیفات و وقایع چهارباغِ مشهد در متون تاریخی از زمان بنای آن در دوران شاهرخ تیموری تا تخریب آن در اوایل دورة قاجار است. در همین راستا ابتدا در رابطه با مفهوم و پیشینة چهارباغ مقدمه‌ای ذکر می‌گردد و در ادامه مطالبی که در مورد چهارباغِ مشهد در کتب تاریخیِ ادوار تیموری، صفوی، افشاری و قاجار نقل شده، مورد بررسی قرار می‌گیرد تا بدین وسیله ابعاد تاریخی و مهمترین وقایع رخ داده در چه...

این مقاله از دیدگاه تاریخ اجتماعی هنر و با به کارگیری روش زایتگیست که بررسی زمینه تاریخی-اجتماعی را در پیدایش هنر جدید اجتناب ناپذیر می کند، نگاشته شده است؛ لذا این تحقیق برای دست یابی به شرایط تاریخی-اجتماعی موضوع مورد بحث از منابع اولیه (کتب و اسناد) قرون هفده، هجده و نوزده و منابع ثانویه در زمینه تاریخی- اجتماعی ظهور و توسعه هنر نقاشی مدرن توسط هنرمندان ارمنی جلفای اصفهان قرن هفدهم، که به عل...

الگوی تصویر‌شدة پوشش زنان در دورة تیموری و صفوی از دیدگاه هنرمند آن زمان در تصاویر برجای‌مانده از شاهنامة بایسنقری و شاه‌طهماسبی انعکاس یافته است. مطالعة منابع مکتوب تاریخی و مقایسة تطبیقی نگاره‏های دو شاهنامة یاد‌شده، نوشتاری به شیوة تحلیلی‌ـ تطبیقی را ارائه می‏دهد که در مسیر خویش به ابهامات زیر پاسخ می‏گوید؛ پوشش زنان تصویر‌شده در دو شاهنامة یاد‌شده از چه وجوهی قابلیت انطباق دارند؟ تزیین در پ...

در دورة صفویه برخی از وجوه ساختاری و عملکردی مناصب اجرایی کشور دگرگونی هایی را از سر گذرانید و در جریان آن شماری از آن مناصب به منظور اثربخشی بیش تر در مأموریت های اداری، سیاسی، اقتصادی، و اجتماعی مربوط توسعه و تکامل یافت. از آن جمله منصب داروغه، که پیدایش آن به دورة قبل از صفویه مربوط بود، در این دوره برخی دگرگونی های ساختاری و عملکردی را پذیرا شد و در نتیجة آن نقش و عملکرد اداری و سیاسی آن به...

خان احمد خان گیلانی(943-1000 هـق)آخرین حاکم حکومت آل کیا در گیلان است که در سال1000 هـق بنا به دلایل سیاسی، اقتصادی و مذهبی به وسیله شاه عباس یکم ساقط شد. برخورد مورّخان عصر صفوی با حکومت آل کیا در سه مقطع قابل بررسی است. در مقطع اول به پاس پناهنده شدن اسماعیل میرزا به گیلان، با احترام از آل کیا یاد می کنند. در مقطع دوم که مصادف با حکومت شاه طهماسب بود، به دلیل بروز برخی اختلافات بین طهماسب و خا...

ایالت کهگیلویه در روزگار صفوی (907-1135ق) یکی از ایالات مهم و از بیگلربیگی‌ها محسوب می‌شد و حاکم‌نشین‌های متعددی از جمله حویزه، دزفول و بصره در زمرة آن قرار داشت. محدوده جغرافیایی آن از شهر امروزی یاسوج آغاز و به سواحل خلیج فارس در بندر دیلم ختم و مناطقی چون بهبهان و رامهرمز را شامل می‌شد. پادشاهان صفوی همواره برای این ایالت اهمّیت و اعتباری ویژه قائل بودند. بخش عمدة این توجه ناشی از موقعیت سوق‌...

شهر اصفهان صفوی را از منظرهای گوناگونی می‌توان قرائت کرد. یکی از این منظرها نظام مدیریت آب است. حیات پایتخت صفوی هم به حیات زمین‌های زراعی پیرامون آن وابسته بود و هم به گردش آب در شهر. درخشش اصفهان صفوی بی‌تردید مرهون نظام استوار مدیریت آب است، که تاکنون کمتر به آن توجه شده است. در این مقاله، با رویکردی انسان‌شناسانه و با روش تفسیری‌ـ تاریخی، به مهم‌ترین جنبه‌های مادّی و غیرمادّی نظام مدیریت کلان...

واکاوی رابطة میان روحانیان، در مقام نیروی مهم اجتماعی، با دولت صفوی می تواند ما را از درک بسیطی از رابطه به سوی درک دقیق آن سوق دهد. موضوع این مقاله، مناسبات میان دولت و روحانیان است؛ بنابراین فراز و فرود روابط میان روحانیان و حکومت،شکل های مشارکت آن ها در سیاست و چگونگی تحول آن در دورة صفوی و عوامل مؤثر بر این تحول بازکاوی شده است. مناسبات میان دولت و روحانیان براساس دیدگاه نظری چارلز تیلی به ...