قرینه ‏پردازی، تکرار متوازن الگوی واحدهای زبانی در متن و از فنون مهم صورتگرایانه است که در شکل گیری فرم نثر و نظم پارسی، به ویژه نثر فنی و مصنوع روایی، داشته است. مشخص کردن وزن و جایگاه قرینه‏ پردازی، نه تنها در بازشناسی بوطیقای متن، بلکه در شناخت سازمان ذهنی مؤلف نیز اهمیت زیادی دارد؛ چراکه قرینه‏ پردازی، متن منثور را به متن منظوم شاعرانه مانند می کند. هدف از این پژوهش توصیفی- تحلیلی که مبتنی ...

جریان داستان مدرنیستی از مهم‌ترین جریان‌های داستان‌نویسی ایران و بیژن نجدی از برترین نویسندگان این جریان است. او نویسنده‌ای ساختارشکن و تجربه‌گراست. زبان داستان‌های نجدی مملو از استعاره و تشبیه است. این ویژگی داستان‌های نجدی زبان آثار او را تاحد زیادی به زبان شعر نزدیک کرده‌است و نوعی تشخص سبکی به آثار او بخشیده‌است؛ تاجایی‌که می‌توان او را بنیان­گذار داستان‌نویسی شاعرانه در ادبیات داستانی ایرا...

چکیده گله های شاعرانه از آغاز تا پایان قرن پنجم بوسیله ی: فاطمه محمدی نژاد عنوان پژوهش انجام شده «گله های شاعرانه از آغاز تا پایان قرن پنجم» می باشد که البته باید توجه داشت که اصل این تحقیق مربوط به قرون چهارم و پنجم است زیرا در سه قرن اول، زبان فارسی جایگاه خود را به زبان عربی داده و از این رو متونی که به زبان فارسی باشند یافته نمی شود. منظور از شکوه و گلایه در این رساله، مواردی ه...

تشبیه در خیال آفرینی و آراستگی متن تاریخ وصّاف نقش مهمی را ایفا می‌کند. وصّاف الحضره، در این اثر سعی دارد تا با بهره‌گیری از عناصر بیانی؛ بخصوص تشبیه، منطق نثری این کتاب را به نثر شاعرانه نزدیک‌تر نماید. نبود نسخه‌ای منقّح از تاریخ وصّاف و نثر مصنوع و متکلّف آن، همواره موجب گردیده تا این کتاب ارزشمند، کمتر مورد اقبال و بررسی قرار گیرد. این پژوهش برآن است تا ضمن آشنا ساختن مخاطبان با ساختار تشبیه در ...

خوشنویسی، تذهیب، تشعیر، نگارگری و ... از مجموعه هنرهای وابسته به کتاب آرایی است که در تدوین و تزیین هزاران نسخه خطی و مرقّع به کار رفته است. گستره این هنرها و فنون سبب می شود میان آداب این هنرها و بسیاری از اصطلاحات دبیری و دیوانی، ارتباط نزدیکی برقرار شود و از این رو مرزهای مشترک فراوان داشته باشند. فرهنگنامه ای با عنوان زرافشان اثر آقای حمیدرضا قلیچ خانی که در سال 1392 از سوی انتشارات فرهنگ مع...

نوآوری‎های نیما محدود به وزن و قالب و قافیه نیست. زبان شعر او نیز تازه است. وی تا آنجا که می‎تواند، زبان شعر را ساده­­ می­سازد و آن را به زبان نثر و نمایش نزدیک‎تر می‎گرداند. پرداختن به طبیعت و به­کارگیری عناصر طبیعی و بهره‎گیری از مفاهیم نمادین آنها در آفرینش تصاویر شعری نیز موجب محسوس­تر و ملموس­تر شدن اندیشه و احساس او می‎گردد. هرچه در شعر نیما هست‏، طبیعی و از تحمیل و تکلّف به‎دوراست. کلماتی...

مبحث دستور در عرصۀ بیکران زبان و ادبیات فارسی به عنوان یکی از مباحث اساسی فنون و نظم سخن بسیار پرکاربرد است. با توجه به این امر، بررسی بن‌مایه‌ها و عناصر درونی این مقوله بستر مناسبی را برای تحقیق و پژوهش بسیار فراهم می‌آورد. «صفت» یکی از مقوله‌های دستور زبان فارسی است و کار آن از نظر منطقی و دستوری در کلام، خاص کردن موصوف است. در عین حال، «کنایه» از مباحث بیان و بدیع است که از طریق استدلال و در...

عرفان اسلامی در سیر تطوّر و تحوّل خود به مکتب وحدت وجود رسید که به دست محیی­الدین ابن­عربی ایجاد شده است. هرچند اندیشه­های وحدت­انگارانه در میان عارفان پیشین سابقه داشته است، تدوینگر و انسجام­دهندة آن ابن عربی است. به موازات گسترش اسلام و زبان و ادبیات فارسی در هندوستان، عرفان اسلامی و در پی آن عرفان وحدت وجودی در آن سرزمین گسترش یافت و بر فضای شعر فارسی هند سایه افکند. یکی از شاعران فارسی زبان ه...

غزل نو، نوع جدیدی از غزل با نگاهی تازه و زبانی امروزی است که پس از فراگیر شدن شعر نو در جامعه پدید آمده است. سیمین بهبهانی با آثاری چون: «خطی ز سرعت و از آتش»، «دشت ارژن»، «یک دریچه آزادی» و «یکی مثلا اینکه» خود را به عنوان یکی از پیشگامان کوشای این فرم شعری معرفی کرده است. با توجه به تأثیر شعر نیمایی بر پیدایش غزل نو، پاسخ به این سوال ضروری به نظر می­رسد که احیاگری بهبهانی در غزل، در چه محورها...

مقاله حاضر به بررسی و تبیین تأثیرپذیری مولوی در مثنوی، از کلام گهربار امام علی (ع) در نهج البلاغه می پردازد. ابتدا به ذکر بازتاب سخنان رسول (ص) درمورد امام علی (ع) و سیمای امیرالمؤمنین علی (ع) و تجلّی صفات آن حضرت در مثنوی پرداخته شده؛ نیز حکایاتی از آن امام همام که مولانا آنها را باز آفرینی کرده و با زبان شاعرانه خویش به رشته نظم کشیده، آورده شده است. در بررسی اثرپذیری مثنوی از نهج البلاغه، انو...