در گونه بابلیِ زبان مازندرانی، حرف اضافه /ǰɑ/ پسایند است و بر نقش های معناییِ خاستگاه، همراهی، ابزار و روش دلالت می کند و کارکرد معناییِ آن همانند «از» و «با» در زبان فارسی است. پرسش اصلی این پژوهش آن است که با توجه به تحولات تاریخی زبان های ایرانی، کدام نقش معنایی این حرف اضافه اصلی است و کدام حاصل تغییر معنایی. در این مقاله، صورتِ کهنِ /ǰɑ/ و کارکردهای معنایی آن در دوره های باستان و میانه زبان های...

کهن ترین پایگاه تفکر علمی پیش از پیدایی حوزه علمی آتن، انجمن های فلسفی و علمی مغان ایران بود. به نظر می رسد که مغان ایرانی با روحانیون دروه ماد با آموزش علوم ریاضی و نجوم از بابل و دیگر سرزمین های همسایه ایران به گسترش دانش های زمانه پرداختند و آنگاه که پایه های جهان بینی و فلسفه ایرانی را استحکام بخشیدند، به انتقال آن به دیگر ملل همت گماشتند.ایران در عهد هخامنشی از نیروی سیاسی،نظامی ،اقتصادی ...

شباهت های فراوانی که در باورهای باستانی دینی و حماسی ایران و هند یافت می شود، نشانگر هم ریشه بودن فرهنگ و تمدن ایرانی و هندی است. بیشترین شباهت را میان ایران و هند می توان در حماسه مهابهاراتا و شاهنامه فردوسی یافت. حتی در آیین زردشت نیز شباهت هایی فراوان با آیین هندو به چشم می خورد. خوردن گیاه هوم و قربانی کردن ها همه به یکدیگر شباهت دارد. در دو حماسه ایرانی و هندی، بسیاری از شخصیت ها شبیه به ی...

این پژوهش تحت عنوان « پیوند واژگانی زبان تالشی (گونه ی ماسالی ) با زبان های باستانی ایران » ، با هدف ریشه شناختی و بررسی واژگان زبان تالشی در مقایسه با زبان های باستانی ایران نظیر ایرانی باستان ، فارسی باستان ، اوستایی ، فارسی میانه ی زرتشتی ، پهلوی اشکانی و یک قدم عقب تر سنسکریت و ریشه های فرضی آن ها در هند و اروپایی به روش کتابخانه ای و میدانی انجام گرفته است . قصد پژوهشگر از این پژوهش این بو...

در ایران باستان زن مقام ارجمندی را دارا بوده و در تمام شئون زندگی با مرد برابری می کرده است. از نظر ریشه شناختی واژۀ زن از ریشه zan به معنی زایش و زائیدن که در زبان پهلوی به صورت zan و nārīg، در زبان سغدی wa/əδو در زبان فارسی باستان wadūیا wad و در زبان اوستایی Vantav و در زبان سنسکریت به شکل Vadhu به کار رفته است. منزلت و جایگاه والای زن در همه ادوار نمودی از اقتدار بانوان همراه با القاب و عنو...

کهن ترین پایگاه تفکر علمی پیش از پیدایی حوزه علمی آتن، انجمن های فلسفی و علمی مغان ایران بود. به نظر می رسد که مغان ایرانی با روحانیون دروه ماد با آموزش علوم ریاضی و نجوم از بابل و دیگر سرزمین های همسایه ایران به گسترش دانش های زمانه پرداختند و آنگاه که پایه های جهان بینی و فلسفه ایرانی را استحکام بخشیدند، به انتقال آن به دیگر ملل همت گماشتند.ایران در عهد هخامنشی از نیروی سیاسی،نظامی ،اقتصادی ...

در گونة بابلیِ زبان مازندرانی، حرف اضافة /ǰɑ/ پسایند است و بر نقش‌های معناییِ خاستگاه، همراهی، ابزار و روش دلالت می‌کند و کارکرد معناییِ آن همانند «از» و «با» در زبان فارسی است. پرسش اصلی این پژوهش آن است که با توجه به تحولات تاریخی زبان‌های ایرانی، کدام نقش معنایی این حرف اضافه اصلی است و کدام حاصل تغییر معنایی. در این مقاله، صورتِ کهنِ /ǰɑ/ و کارکردهای معنایی آن در دوره‌های باستان و میانة زبان‌های...

این مقاله با بررسی چند متن هندی، ایرانی و یونانی به بررسی رسم ازدواج طبقۀ جنگجوی هندواروپایی می‌پردازد و نگارنده می‌کوشد خطوط اصلی این سنت را از خلال متون داستانی و تاریخی استخراج کرده و سیر احتمالی تحول آن را نشان دهد. این رسم مطابق متون سنسکریت کلاسیک سویم‌وره نام دارد. سویم‌وره در لغت به معنی «انتخاب خویشتن» است. علت این نام‌گذاری این است که در یکی از دو شکل ِاین ازدواج، شاهدخت یا دختری از طب...

نام شهرسپ در بیشتر چاپ‌های تصحیح‌شده از شاهنامۀ فردوسی برای وزیر طهمورث پیشدادی به کار رفته است. برپایة روایت فردوسی، او پارسایی است که نماز و روزه آورد. طهمورث به ارشاد شهرسپ به چنان تهذیب نفسی رسید که توانست بر اهرمن بند نهد و او را اسب خود کند. از وزیری با چنین پایگاه و دستگاه در اوستا و متون دورۀ میانه نامی نیست. در دورۀ ایرانی نو، صورت رایج و غالب نام این شخصیت ـ بدون توجه به اینکه وزیر طه...

کلیله و دمنه از کتاب‌های بسیار معروف و کم‌نظیر است. این کتاب در عهد ساسانیان از زبان سنسکریت به پهلوی نقل شد و عبدالله بن مقفّع آن را از پهلوی به عربی ترجمه کرد. در عصر نصربن احمد سامانی، ابوالفضل محمّد بلعمی آن را به نثر فارسی برگرداند. رودکی، شاعر معروف، آن را به نظم کشید و کتابی که امروز در دست داریم، از ابوالمعالی نصرالله بن محمّد عبدالحمید است که آن را از کلیلة ابن‌مقفّع در نیمة قرن ششم هجری، ...