در تقسیمات قرآنی، «سوره» بیشترین اهمیّت را دارد؛ زیرا خداوند تمام انسان‌ها را برای آوردن یک سوره به مبارزه دعوت کرده، ولی دربارۀ حدّی کمتر از سوره، ادّعای عجز نشده است. تقسیم قرآن به سوره خاستگاه بشری ندارد، بلکه پیامبر (ص) مطابق اقراء خداوند و دستور فرشتۀ وحی، نزول هر بسمله‌ای را آغاز فصلی جدید در وحی تلقّی می‌کرد و معاصران نزول، مخصوصاً کاتبان وحی، با این امر آشنا بوده‌اند. این پرسش وجود دارد که س...

مراتب و درجات توحیدشهید آیت‌اله مرتضی مطهری توحید درجات و مراتبی دارد، همچنان که شرک نیز که مقابل توحید است مراتب و درجاتی دارد. تا انسان همه مراحل توحید را طی نکند، موحّد واقعی نیست. 1- توحید ذاتی توحید ذاتی یعنی شناختن ذات حق به وحدت و یگانگی. اولین شناختی که هر کس از ذات حق دارد، غنا و بی‌نیازی اوست، یعنی ذاتی است که در هیچ جهتی به هیچ موجودی نیازمند نیست و به تعبیر قرآن «غنی» است. همه چیز به...

هم‌نشینی و جانشینی، همان‌گونه که زبان‌شناسانی چون رومان یاکوبسون از آغاز اشاره کرده‌اند، تار و پود زبان را تشکیل می‌دهد. ازاین‌رو، می‌توان با مشخص‌کردن مؤلّفه‌های معنایییک واژه خاص و سپس بررسی ارتباط‌های واژه‌های هم‌نشنین و جانشین با آن، کارکردهای واژه را در زبان در سطح گسترده‌ای مشخص کرد. با این روش، ابتدا هم‌نشین‌ها و جانشین‌های واژه مدّنظر مشخص می‌شود، سپس بر پایه مؤلّفه‌های معنایی به‌دست‌آمده ...

از بررسی تفسیری سه حرف: «ن»، «ق» و «ص» در سه سوره قلم، قاف و صاد نتیجه می‌شود که نقاط محوری مشترک در این سه سوره، افزون بر پرداختن به بیان اصول اساسی دین، عبارت‌اند از: قرآن به‌عنوان محور ذکر الهی، انذار انبیاء عظام، دستور به صبر و استقامت در برابر ناملایمات و اخلاص در عبادت خدا. حرف «ن» در سوره قلم با سوگند به آنچه وسیله ثبت و ضبط است، بیانگر تثبیت جایگاه باعظمت پیامبراکرم| و انطباق خلق و خوی ...

بررسی ساختار هندسی آیات قرآن کریم بر پایه اهداف سور، رویکرد جدید عصر حاضر است که از آن با عنوان تفسیر ساختاری یاد می‌شود. غرض اصلی مفسران در این شیوه، تبیین هدف کلی سوره و کشف اهداف جزئی است که بر پایه سیاق در بندهایی مجزا اما مکمل چینش شده و با نظمی منطقی انسجام یافته است، چنان‌که مبنای تفسیر المیزان بر این اساس پی‌ریزی شده است. ساختار مقاله حاضر بر اساس ساختاربندی تفسیر المیزان بوده و مطالب آ...

موضوع ارتباط آیات یک سوره با یکدیگر یا عدم ارتباط آن از دیرباز مورد اختلاف محققان بوده است، و اگر چه بعضی همانند اغلب مستشرقان متوجه ساختار کل حاکم بر سوره و ارتباط آیات نبوده اند، بعضی دیگر بر انسجام آیات هر یک از سوره ها تأکید داشته اند هرچند که غالباً رابطه مورد نظر آنها فراتر از ارتباط خطی نبوده است. این رساله جستجوی ارتباط شبکه ای آیات را در سوره نحل عهده دار شده است تا فارغ از بررسی های نظ...

انسجام ساختاری سوره های قرآن کریم، مساله ای است که از ابتدای تفسیرقرآن، کمابیش و به شکل های مختلف به آن پرداخته شده است. در ابتدا با طرح مباحثی چون تناسب بین آیات و سور ، تنها ارتباط آیات مجاور در یک سوره و نیز بین دو سوره مجاور بررسی می شد. اما با تکامل این بحث، در قرون اخیر توجه ویژه ای به وحدت کلی نگر مفاهیم و موضوعات در هر سوره شده است ؛ به این معنا که هر سوره دارای یک هدف خاص و روح واحد اس...

تربیت¬پذیری انسان از نظر اسلام و فلاسفه ژرف نگر و کارشناسان تعلیم و تربیت جای تردید ندارد و انکار آن منافی با فطرت و وجدان و نیز برخلاف ضرورت عقل و شرع و در حکم انکار بدیهیات است. بنای عقلای جهان و همه شرایع الهی بر این اصل تاکید می-کند که انسان بر خلاف سایر حیوانات دارای این ویژگی است که شایستگی¬ها و کمالاتی که در او به شکل قوه و استعداد محقق بوده، برای شکوفا شدن و فعلیت یافتن، نیازمند مراقبت ...

این رساله با هدف تبیین ارتباط آیات سوره کهف تدوین شده و زیر مجموعهی طرحی بزرگتر است که ناظر بر کلیه سوره های قرآن است و هم اکنون در دست اجراست تا عوض بحث های نظری در مورد ارتباط یا عدم ارتباط آیات، عملاً رابطه تنگاتنگ آیات به تصویر کشیده شود و ثابت شود اگرچه نزول آیات به صورت پراکنده صورت گرفته ولی چون از سوی خداوند حکیم و برای همه ی عصرها و نسلها پیام دارد برخوردار از نظمی است که به هیچ وجه تاب...

یکی از اصول مهم در ترجمه وفاداری به متن اصلی یا برابریابی است. از این روی، علاوه بر تسلط بر دستور زبان مبدأ و مقصد، لازم است مترجم از بافت فرهنگی، اجتماعی، تاریخی و غیره متن مورد ترجمه نیز آگاه باشد. این مسأله در ترجمه متون مقدس از جمله قرآن کریم از اهمیت بیش‌تری برخوردار است. در مقاله حاضر، با تکیه بر رویکرد تحلیل گفتمان، سه ترجمه فرانسوی سوره توحید با یکدیگر سنجیده شده است تا مشخص شود که کدام...