«نماد» اصطلاحی مشترک در عرصه دانش­های گوناگون است؛ اما از منظر علوم بلاغی کلمه، عبارت و یا جمله­ای است که علاوه بر معنی ظاهری، طیف معنایی گسترده­ای را به خواننده القا کند. نمادپردازی از دیرباز در شعر عرفانی وجود داشته است و البته جریان‌های اجتماعی و سیاسی بر آن تأثیر مستقیم دارند؛ بنابراین در شعر معاصر هم از جایگاه پراهمیتی برخوردار است. پژوهشگران عرصه ادبیات انواع مختلفی برای نماد ذکر کرده‌اند...

چنانکه می دانیم هنجارگریزی میراث ادبیات عرفانی است که در ساختار و مضمون به گونه های مختلف در متون تصوف ظهور و بروز پیدا کرده است و عادت ستیزی از موتیف های اصلی این متون می باشد. در ادبیات مدرن و پست مدرن نیز هنجارگریزی به اشکال متفاوتی مطرح است که برخی از این موضوعات را لیچ در رویکردی زبان شناختی به شعر مطرح می کند. ولی هنجارگریزی را ابزار اساسی شعر آفرینی می داند و سپس به طرح هشت نوع هنجارگریز...

در شعر عرفانی عواطف و عوالم درونی انسان از جمله عواطف و اندیشه های عاشقانه و عارفانه با زبانی شاعرانه و نمادین به رشته بیان و تصویر کشیده شده است. ابزار بیان در این زبان علاوه بر الفاظ عام شاعرانه، اصطلاحات و نمادهای خاص شعری است؛ این مصطلحات گاه معنایی حقیقی دارند و گاهی نیز حامل معنایی مجازی و نمادین و رمزی اند که شاعران عارف از آن، معنا یا معانی دیگری اراده می کنند تا به بیان عواطف و احساسات...

سپهری از شاعران بنام معاصر است که درباره ی شعر او، بویژه اندیشه های عرفانی در شعر او سخنانی فراوان گفته شده است. برخی شعر او را دارای مبانی عرفان ایرانی، برخی دارای مبانی عرفان هندی و شرقی و برخی تهی از عرفان دانسته اند؛ امّا پژوهشی به بررسی مقایسه ای کاربرد مفاهیم و اصطلاحات عرفانی در شعر سپهری با کاربرد اصطلاحات و مفاهیم عرفانی در گفتار عرفای پیشین به صورت ویژه نپرداخته است. گزینش واژگان مدخلی...

در این پایان نامه، تأثیر اندیشه های عرفانی جامی، هم بصورت کیفی، همچون تجلی اشعار وی در نگاره ها و هم از نظر کمی به لحاظ کثرت تصویرگری آثار او در دوره صفوی؛ بر نگارگری اواخر دوره تیموری و اوایل دوره صفوی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.

چکیده یکی از جلوه ها و جنبه های ادبیات فارسی، حضور پیام ها، مفاهیم و مضامین عرفانی است که از همان آغاز ظهور شعر فارسی، نشانه های جزئی و کلّی آن را می توان یافت. از جمله محورهای نگرش عارفان در حوزه های شناخت، اخلاق و تعلیمات عارفانه، نقش کلیدی دل در تجربه های فردی سالک و رهنمود ها و بحث های تخصصّی اندیشمندان این عرصه است. کاربرد دل، هم در کتب تعلیمی عرفانی و هم در اشعار عارفانه و هم در اقوال عارف...

در ادبیات کلاسیک فارسی از سنایی به عنوان یکی از نخستین حلقه های نوآوری و گسترش درونمایه شعری در جهات مختلف مدحی، عرفانی و خصوصاً تعلیمی و حکمی نام می برند. او در پرتو بینش عرفانی و اخلاقی، نگرشی نو به مضامین و عناصر مختلف شعر- اعم از غنایی، حماسی و غیره- داشته است. در این جستار برآنیم تا به این پرسش پاسخ دهیم که سنایی چگونه عناصر حماسی و اساطیری شاهنامه را در حدیقه الحقیقه و دیوانش به کار گرفته ...

سماع به عنوان یکی از آئین های خانقاهی از دیرباز مورد توجه صوفیه بوده و بحث های مهمی در ارتباط با اباحت یا تحریم آن مطرح شده است، البته ریشه اختلاف فقها یا صوفیه و صاحب نظران حیطه عرفان و تصوف درباره سماع، بیشتر بر سر موسیقی بوده است؛ از دیدگاه عده ای دین اسلام مخالف موسیقی و از نظر عده ای دیگر که احادیث و روایاتی مستدل برای اثبات ادعای خود دارند مورد تایید بوده است، اما اهل معرفت و یقین از این ...

چکیده در سنت نقاشی ایرانی، نقاشی در پیوندی تنگاتنگ با ادبیات فارسی شکل گرفته است، از این رو رابطه نقاش و شاعر رابطه ای قابل تأمل در این سنت محسوب می شود. این رابطه که در گذشته تنها به واسطه متن ادبی بود، در دو دهه پایانی قرن نهم با برپایی مجالس نقد و هم اندیشی فرهنگی با حضور نخبگانی چون کمال الدین بهزاد، نابغه نقاشی ایرانی و عبدالرحمن جامی خاتم الشعرای ادبیات کلاسیک فارسی و رهبر طریقت نقشبندی...

عموماً اشعار سعدی را عاشقانه می دانند، با بررسی اشعار عارفانه سعدی و انطباق چارچوب اندیشه عرفانی او با اصول و مبانی چهارگانه عرفان از نظرگاه شعر و ادب: 1. الله(توحید، یکتایی، معشوق و محبوب و ...) 2. تجلّی و ظهور معشوق و محبوب 3. حرکت و سلوک(مستی، خرابی، قلندری، رندی، عاشقی و ...) 4. فنا و وصال عاشق در معشوق(بیخویشی، قربت، سوختن در آتش رخسار یار)، می توان گفت که سعدی عارفی موحد است که در سیر و حرک...