اوحدالدّین محمّد بن محمّد انوری از شاعران بی بدیل فارسی در قرن ششم هجری به شمار می آید. این شاعر برجسته در دو عرصه ی زبان فارسی و عربی، استادی کم نظیر بوده است. آگاهی او از زبان و ادبیّات عربی، تصویری آشکار از داد و ستد و پیوند زبان فارسی و عربی در روزگار شاعر و همچنین نشان از چیرگی وی بر ادب عربی است. بهره گیری انوری از زبان عربی بیشتر درحوزه ی قرآن و احادیث و امثال تازی و تأثیرپذیری ازبرخی شاعرا...

پیوند و ارتباط زبان عربی و زبان فارسی، قدمتی دیرینه دارد؛ پیوندی که گویا پیش از اسلام وجود داشته و با ورود اسلام به ایران و هم زمان با طلوع نخستین آثار ادب فارسی در قرن های سوم و چهارم هجری شروع شده و تاکنون ادامه دارد. این دو زبان،ارتباطی دو سویه با هم داشته اند؛ امّا در این میان، سهم تأثیر زبان عربی بر زبان فارسی به مراتب بیشتر بوده است؛ چنانکه اوج تأثیر پذیری زبان فارسی از زبان عربی را می توا...

کنایه، ساختی انعطاف پذیر در زبان فارسی و عربی است تا گوینده، دل مشغولی گوناگون خود را به یاری آن در پرده بازگو کند و شنونده نیز با توجه به زمینة فرهنگی که در زیر لایة ظاهری و لفظی کنایه ها قرار گرفته است، در برداشت معنای دلخواه خویش مردد و دو دل شود. این شگرد ادبی و هنری با انگیزه هایی همچون: شرم و آزرم، ترس از بازگفت بی پردة اندیشه ها، فرار از بازخواست، آشنایی زدایی و جلب توجه مخاطب... معنای ص...

ترجمه جمله های شرطی به دلیل منطبق نبودن ساختار نحوی دو زبان فارسی و عربی، همواره مشکلاتی برای مترجم پدید می آورد. یکی از جوانب این دشواری ناشی از انطباق نداشتن ادوات شرط فارسی و عربی است؛ بدین معنی که بیشتر جمله های شرطی در زبان فارسی با حرف شرط «اگر» بیان می شود، در حالی که در زبان عربی بیش از یک واژه معادل حرف شرط «اگر» قرار می گیرد. با توجه به اهمیت معنایی جمله های شرطی در متون دینی و ادبی و...

هر یک از دو تحریر عربی و فارسیِ عجائب المخلوقات زکریا قزوینی توسط خودِ او بازبینی شده و سپس تصرّفاتی به دست دیگران در آن‌ها شده و در نتیجه، پیچیدگی‌هایی به هر دو تحریر راه یافته است. تصرّفات و برافزوده‌های جدید در متن فارسی، این گمان را به‌وجود آورده بود که متن عربی بعد از زمان قزوینی به فارسی ترجمه شده است؛ در حالی که مقایسۀ تاریخ‌های تحریر عربی و تحریر فارسی نشان می‌دهد که برخلا...

هدف مقاله حاضر آن است که دو شاعر توانای فارسی و عربی یعنی عمعق بخارایی و متنبی را بعد از معرفی مختصر آن ها به صورت اجمالی با هم مقایسه کند.  تنها اشعار مدحی ایشان مدّ نظر می باشد. در آن بین تاریخچه ای کوتاه از تأثیرات دو زبان فارسی و عربی بر هم و نظریه های اندیشمندان در آن باره ارائه می گردد. با وجودی که ادب عربی نزدیک ترین سنت ها را با ادب پارسی دارد و با همه تفاوت هایی که در تقسیمات زبان شناسی...

آمیختگی (تداخل) زبان فارسی با عربی موجب پدید آمدن مطابقت‌هایی میان برخی الگوهای زبانی فارسی و عربی شده‌است. سعدی از شاعران و نویسندگانی است که موارد متعددی را از این مطابقت‌ها در آثارش می‌توان یافت. صرف نظر از آنکه این موارد وامگیری زبانی به حساب آید، یا توارد و تشابه، نقش راهگشای آن‌ها در شناخت دقیق‌تر ساختار دستوری زبان سعدی و فهم روشن‌تر آثار او، قابل چشم‌پوشی نیست. بر این اساس، در مقالة پیش...