چکیده فلسفه به تفسیر خدا، انسان و جهان می پردازد و اراده الهی با هر سه مسألچکیده فلسفه به تفسیر خدا، انسان و جهان می پردازد و اراده الهی با هر سه مسأله ارتباط وثیق و تنگاتنگ دارد. از آن جا که « اراده » صفتی از صفات خداوند متعال است، تحلیل و بررسی آن، به شناخت دقیق تری از خداوند متعال، صفات او و چگونگی فاعلیتش می انجامد. از آن جهت که اراده الهی منشأ پیدایش عالم خلقت و ماندگاری آن است، شناخت آن...

زمینه و هدف: از جمله موهبات الهی که به بشر عنایت شده، صدای خوش است، آن گونه که خداوند انبیا را که افضل نوع بشر هستند، خوش صدا مبعوث فرموده و در حدیث شریفی نیز آمده است: «ما بعث الله نبیا الا حسن الصوت»(1). خداوند هیچ پیامبری را مبعوث نفرمود مگر این که از صفات آن پیامبر صدای خوش بود. برخی افراد از صوت حسن که از نعمت های الهی است سوءاستفاده می نمایند. طی این مقاله ما بر آن شدیم تا موارد حسن استفا...

عرفان علمی است که از ذات اسماء و صفات خداوند بحث می کند و این که چگونه سالک از شناخت اسماء و صفات خداوند به ذات الهی رهنمون می شود و نیز طریقه ای است که در آن دل از ناپاکی ها تصفیه و از اخلاق طبیعی دور می شود و صفات بشری در آن از میان می رود. صوفی از خواهش های نفسانی اجتناب می ورزد و به صفات روحانی نزدیک می شود و در نهایت به علوم حقیقی و باطنی دست می یابد. صوفیان باطن گروی را بر ظاهر گروی، رشد ...

اندیشه رؤیت خداوند، در تعالیم ابن‌تیمیه که از شاگردان مکتب احمد بن حنبل شمرده می‌شود، بسیار پررنگ است. استناد وی به ظاهرگرایی در صفات خبری خداوند او را به اعتقاد به جسمانیت و مکان‌مندی خدا سوق داده است. هرچند ابن‌تیمیه خود را از پیروان سلف می‌داند، معتقد است در کلام سلف، سخنی مبنی بر جسمانیت یا عدم جسمانیت خداوند ذکر نشده است؛ درحالی‌که با استناد به سخنان امام علی× در متون اولیه اهل‌سنت که او ن...

در بحث قدرت خداوند از دیدگاه قرآن کریم، به این عناوین پرداخته ایم:1- خداوند قادر است به این معنا که هرگاه بخواهد کاری را انجام دهد انجام می دهد و هر گاه نخواهد انجام نمی دهد. این صفت همچون دیگر صفات جمال خداوند، تنها نواقص را از او نفی نمی کند، بلکه معنائی ایجابی در حد کمال را برای او توصیف می نماید. 2- در تعیین قدرت خداوند، گفتیم اولا مالکیت خداوند بر آسمانها و زمین، به خاطر قدرت مطلق اوست. ثا...

با اینکه متکلمان امامی، اشعری و معتزلی، خداوند را مرید دانسته‌اند و در باب مسأله اراده الهی بحث کرده‌اند، لکن از چند لحاظ میان آنها اختلاف است: 1ـ آیا اراده، صفتی است عین ذات یا زاید بر ذات؟ 2ـ آیا اراده، از صفات قدیم است یا حادث؟ 3ـ آیا اراده، از صفات ثبوتی است یا سلبی؟ 4ـ آیا اسناد اراده به خداوند حقیقی است یا مجازی؟ 5ـ آیا اراده، صفتی است موجود یا از احوال است؟ این نوشتار آراء هر سه م...

معناشناسی اسما و صفات الهی از مباحث مهم اعتقادی در حوزة فلسفة دین، فلسفه، کلام، عرفان، و دین پژوهی معاصر است. این بحث در حوزة علوم اسلامی بیش تر با عنوان تشبیه و تنزیه مطرح می شود. ابن  عربی تشبیه را در عین تنزیه و تنزیه را در عین تشبیه می داند. از دید وی، شباهت صفاتِ خداوند و ممکنات در این است که صفات خداوند تجلیات او و صفات ممکنات نمودهای صفات اویند. به اعتقاد او تشبیه در اصل وجود و تنزیه در ح...

قاضی سعید قمی ‌از معدود متفکران شیعی است که به شدّت با اتّصاف ذات خداوند به اسماء و صفات مخالفت ورزیده و بدین‌ترتیب به سمت تنزیه محض خداوند کشیده شده است. وی با تأکید بر تباین خداوند و مخلوقات و نفی هر گونه سنخیّتی میان آنها و با برداشتی عرفی و لغوی از معنای اسم و صفت به تبیین مدّعای خود پرداخته است. ‌این عارف متألّه، دیدگاه خود را مقتضای تبعیت از پیامبران الاهی (ع) و احادیث و روایات ائمه اطهار(ع) ق...

اراده در انسان همراه با تصور، تصدیق و تغییرات نفسانی، حادث می‌شود. مسلماً این اراده، سزاوار ذات واجب الوجودی خداوند، نیست. از سوی دیگر، می‌دانیم ذات باری تعالی از ازل متصف به جمیع صفات کمالی است. اراده نیز از صفات کمال است و بنابراین، عقلا ذات باری تعالی نمی تواند خالی از این کمالِ ازلی باشد. لذا ملاصدرا در همه آثار فلسفی خود، اراده را از صفات ذاتی و همان علم، شوق و ابتهاجِ خداوند به نظام اصلح می‌...

ابن تیمیه در توحید و اسماء و صفات الهی، آراء و بیان های خاص دارد. سلفیون امروز آراء و اندیشه های او را زیر بنای عقائد قرار داده اند. روایات ما به طور خاص در این مسئله وارد شده و جوانب امر را به تفصیل و مشروح بیان کرده اند. گفتار امیرمومنان (علیه السلام) در این میان سهم ویژه دارد. بررسی این دو دیدگاه و عرضه آرای ابن تیمیه به آنچه در روایات ما و بویژه کلام علی (علیه السلام) آمده است، معیارهایی در...