اسب‏ در ادبیات فارسی و فرهنگ ایرانی جایگاهی ویژه دارد. در متون اوستا و ادبیات باستانی ایران از اسب به‌ نیکی یاد شده است. شاعران، عارفان، نکته‏‌پردازان و خردمندان، پادشاهان و امیران، گردان‏ و دلاوران، دهقانان و کارورزان ایرانی و دین‌‏آوران بزرگ آن را مظهر خوشبختی و رستگاری و فراست و تیزهوشی دانسته‏‌اند. حضور اسب در فرهنگ و تاریخ کهن ایران در جلوه‌های گوناگون متجلی است. که بیشتر کتیبه‌ها، سنگ نبش...

اندیشیدن به نحوۀ خلقت انسان و جهان از سؤال­های بنیادین ذهن بشـری است. انسان­ها از ایام قدیم تا به امروز همیشه به فکر پیدا کردن جوابی قانع کننده برای این سؤال بوده­اند. در فلسفۀ یونانی و به تأسی از آن در فلسفۀ ایرانی، سعی شده که با تمایز بین وجود و ماهیت به این سؤال جواب داده شود. در فلسفۀ مشاء، اشراق و ملاصدرا به تبیین وجود و ماهیت پرداخته شده و هر کدام دیدگاه­های خاص خودشان را در این مورد ارائ...

روزبهان از عارفان بنام قرن ششم هجری است که در سال 522 هجری قمری در شهر فسا از توابع شیراز چشم به جهان گشود. مکتب وی در عرفان و تصوف، مبتنی است بر عشق صوفیانه. مهم ترین اثر وی در باب عشق، کتاب عبهرالعاشقین است. از وی بالغ بر شصت اثر به جا مانده اما برخی از آثار او به دلیل عدم اقبال نویسندگان و کتابت کاتبان از بین رفته است. از آثار باقی مانده و مهم وی، می توان به عبهرالعاشقین، شرح شطحیات، عرایس ا...

بر اساس این نظریه که عرفان نگاه هنری به مذهب و الهیات است می¬توان پذیرفت که سخنان عارفان و صوفیان از ویژگیهای کلام هنری برخوردار است. یعنی در سخنان صوفیان و عارفان بسامد هنرسازه¬هایی از قبیل سجع و جناس و همحروفی و انواع تشبیهات و استعاره¬ها و رمز و کنایه بیش از سخنان مردم عادی و حتی دینداران زاهد پیشه است. در این تحقیق سعی کرده¬ایم اقوال فارسی عارفان و صوفیان برجسته¬ای را که کلامشان در کتاب کشف...

زیبایی شناسی نشانه های سماع دراویش در نگارگری ایران وترکیه بحث محوری و کلیدی این مستند است صوفیان همواره اعتقاد داشتند که حقایق عرفانی را تنها به زبان رمز و اشاره می توان بیان نمود و حرکات و سکناتشان همواره با اشارات رمزی و نشانه ای همراه بوده است. در این پژوهش تلاش شده است تا به بررسی و تحلیل نشانه های سماع عارفان در نگاره هایی از ایران و ترکیه بپردازیم تا فهم تازه ای از این رویکرد زیباشناختی ...

الفاظ و معانی بلند قرآن کریم، سرشار از اصطلاحات و رمزهایی است که بیشتر، شالوده و بنیان عرفان اسلامی را تشکیل می‌دهد. آیة رؤیت یا آیة تجلی (اعراف: 143) یکی از پرکاربردترین آیات قرآن کریم در تبیین مبانی عرفانی است. شرح معراج موسی(ع) و قرارگرفتن در خطاب «لن‌ترانی»، در متون عرفانی منظوم و منثور فارسی بازتاب بسیاری داشته است. عارفان به تفسیر و تحلیل اندک و سادة مفسران از این آیه بسنده نکرده‌اند. آنا...

  مسألۀ زایش معانی از صور و اصالت زبان از دیدگاه عارفان     لیلا پژوهنده [1]     تاریخ دریافت:4/4/92   تاریخ تصویب:18/9/92     چکیده   مسألۀ ظریف امکان زایش معنی و اندیشه از سخن، از نگاه عارفان پرسش اصیلی است که در این نوشتار به شیوه­ای تحلیلی در پی پاسخگویی به آن هستیم. این مسأله در حالی مطرح می­شود که در عرفان بر اصالت معنی و اندیشه تأکید شده است.   جهت تبیین موضوع، پس از ملاحظاتی در باب ویژگ...

موضوع پژوهش حاضر بررسی عشق در نخستین آثار مستقل عارفان ایرانی است. احمد غزالی، رسالة سوانح العشّاق را به‌عنوان نخستین اثر مستقل در این زمینه از خود به‌جای گذاشته است. وی در این رساله، مسائل پیرامون عشق را با دیدگاهی روان‌شناسانه با زبانی ادبی بیان کرده است. در قرن چهارم هجری، ابوالحسن دیلمی، عارف خوش‌قریحة ایرانی کتاب عطف الألف المألوف علی اللام المعطوف را در این باب به زبان عربی نگاشته بود که ا...

حافظ از جمله شاعران صورتگرای ایرانی است که باوجود وابسته نبودن به طریقت عرفانی خاصّی، هنرمندانه از مضامین و مفاهیم عرفانی در اشعارش بهره جسته است. مکتب ابن­عربی نیز از حدود قرن هفتم، مکتب مسلّط بر عرفان ایرانی بوده و فضای فرهنگی جامعه را از عناصر و موضوعات عرفان نظری پر کرده است. در این مقاله برآنیم تا با استفاده از شواهد تاریخی اثبات کنیم که حافظ با مفاهیم مکتب ابن­عربی آشنا بوده و به­گونه­ای صو...

عارفان برای بیان اندیشه های عرفانی خود از قالبهای متعددی همچون حکایت، تمثیل، داستان، روایت و ... استفاده می کنند. رویاهای صادقه یکی از متداول ترین این قالبهاست که به دلیل برخورداری از امکان فضا سازیهای فرا واقعی، شکل داستانواره ای و عام و ملموس بودن، یکی از کارآمدترین ابزار تعالیم عرفانی است. در واقع، رویا نزد عارفان وسیله ای است برای رساندن پیامهای اخلاقی، عرفانی و دینی؛ به همین دلیل این رویاه...