لقد عنی الباحثون و النقاد بالهجاء کفن من فنون الأدب الرفیعه، غیر أنهم اهتموا بجوانبه اللغویه و تطوره الأدبیه کغرض شعری، دون الاهتمام بالتذوق الفنی و التلقی التصویری الذی یعبّر عن عاطفه الشاعر و انفعالاته و خلجات قلبه أکثر من الأغراض الشعریه الأخری، و یصوّر الحیاه الفردیه و الاجتماعیه تصویرا صادقا بلغه سهله قریبه من الفهم. ولکن هذا لا یعنی أنه لم یُهتم بالجوانب الأخری فی الهجاء، بل هناک بعض الکتب ا...

یکی از نام آورترین و برجسته ترین شاعران ادبیات عربی، ابونواس (متوفی 195هـ) است. این شاعر ایرانی، علی رغم این که شاعری توانا و پرآوازه بود، اما شخصیت پیچیده ای داشته که ابهامات بسیاری را برای خوانندگان و ادب دوستان مطرح کرده و همین موضوع باعث شده مورد توجه افراد بسیاری قرار گیرد و کتاب ها و شرح های مختلفی درباره ی او نوشته شود. یکی از این افراد، که کتاب جامعی درباره او نوشت، ابن منظور(متوفی 711...

قیام امام حسین(ع) از نظر تولید شعری و فکری در میان همه قیام هایی که در تاریخ اسلام به وقوع پیوسته، جایگاه اول را به خود اختصاص داده است. شدت فاجعه به اندازه ای است که اشک و احساس شاعر را بی اختیار به جوشش وا می دارد و در قالب شعر و ادب سرازیر می کند. با توجه به اینکه رثا یکی از مهمترین اغراض شعر حسینی در همه دوره ها به شمار می آید، مقالهپیش رو با استفاده از روش توصیفی تحلیلی به بررسی محتوایی اش...

سیر نقد یونانیان، شکوفایی علمی عظیمی را میان منتقدان عرب عصر عباسیان به سبب شیوع کارهای ترجمه و نقل تمامی آثار عملی باقیمانده از آثار یونانیان که محفوظ مانده بودند، به ویژه کتاب شعر و سخنوری، موجب شد. کمترین شکی وجود ندارد که اعراب این دو کتاب را می شناختند و از محتویات آنها  که آرا و نظریات ارسطو را درباب شعر یونانی و سخنوری یونانی دربر می گرفت  آگاهی داشتند. به نظر می رسد که ادبیات عرب به خصو...

کتاب «عبقریه الشریف الرضی» تألیف نویسنده ی مصری دکتر «زکی مبارک» از جمله مهمترین کتاب هایی است که پیرامون شخصیت «سید رضی» نگاشته شده است. این کتاب حاوی دیدگاه های نویسنده در مورد شخصیت سید رضی از جنبه ی علمی و ادبی و آشکار ساختن نبوغ پنهان او در این دو زمینه است و نقاط مبهم بسیاری را که در مورد این شخصیت بزرگ وجود دارد، روشن می سازد، و بدین جهت که این کتاب، تاکنون به زبان فارسی ترجمه نشده، ترجم...

خاندان ابن حنفیه در روند شکل گیری، رشد و توسعۀ افکار و اندیشه های علمی گسترۀ تاریخ اسلامنقش مهمی داشته است. به گونه ای که نوع فعالیت علمی و نحوه عملکرد آنان، یکی از عوامل مهم و تأثیر گذار در گسترش علوم مختلف نقلی و عقلی و انتقال آنها به نسل های بعدبوده است. در این پژوهش که با تکیه بر روش های کمی انجام گرفته است، پس از بررسی عملکرد علمی شخصیت های شاخص خاندان ابن حنفیه، اطلاعات و داده های به دست ...

چکیده در عصر اول عباسی، به عنوان یکی از درخشان­ترین دوره­های فرهنگ و تمدن اسلامی، انواع هنرها از جمله موسیقی مورد توجه بسیار قرار گرفت. چنان­که دربارها مملو از خوانندگان و نوازندگانی بود که با آنها به گونه­ای احترام­آمیز و سخاوتمندانه رفتار می­شد، که شرایط زندگی و جایگاه آنها در دربارها، تا همین امروز نیز در فرهنگ عرب زبانزد است. خلفای این دوره که در همه زمینه­ها، تحت تأثیر فرهنگ ایران زمین بو...

نظم تعلیمی، یکی از پدیده های نو بنیاد در عرصه ی شعر عباسی در ادب عربی است که در پی گسترش ادبیات ، علوم ، معارف گوناگون و نیاز مبرم مردم به فراگیری علوم و هنرهای متداول آن روزگار پدید آمده است . در دهه های اخیر منتقدان ادبیات تعلیمی به شکلی گسترده تلاش نموده اند تا پیدایش این پدیده را با استناد به ابیاتی از دوره های جاهلیت و اموی به این دوره ها نسبت دهند و از پیدایش این پدیده به تأسّی از دیگر فره...

نهاد اداری به عنوان یکی از ملزومات تداوم ساختار سیاسی حکومت، در تثبیت اقتدار خلافت اموی و عباسی (عصر اول) نقش داشته است. با توجه به تکوین نظام اداری در دوره اموی و استمرار قدرت بنی امیه تا حدود یک قرن و نیز تکامل این نظام در دوره عباسی، پژوهش حاضر به واکاوی نقش، تأثیر و رابطه متقابل دیوان سالاری و اقتدار سیاسی در استمرار قدرت خلافت اموی و عباسی می پردازد. یافته های این پژوهش که به شیوه توصیفی ـ...