در برخی ادبیات دینی، احادیث و روایاتی مشاهده می شود که دربردارنده ی این معناست که زنان به لحاظ قوای عقلانی ناقص بوده و نقصشان در این زمینه هم ذاتی است. این گونه از بیان به صورتی تحقیرآمیز زنان را پایین تر از مردان تعبیر می کند؛ چرا که یک متن در حضور یک تقابل گفتمانی معنا می یابد. بررسی سندی این گونه از روایات، تشکیکی جدی را به دست می دهد، اما این پژوهش با گزارشی از بررسی سندی روایات - که توسط ب...

چکیده فرهنگ مصطلحات عرفانی – حکمی ویژه ی سید حیدر آملی در جامع الاسرار و منبع الانوار و مقایسه با مثنوی شریف مولانا به وسیله ی لیلا نعمتی یکی از مهم ترین و تأثیرگذارترین جنبه های فکری در حوزه ی ادبیات ایران و اسلام، آموزه های حکمی و مفاهیم عرفانی است که تلفیق این دو موضوع از قرن هفتم هجری به بعد به ویژه با ظهور بزرگانی همچون مولاناجلال الدین بلخی و سید حیدر آملی به اوج اعتلاء می رس...

توجه به مبانی اخلاق برای دست‌یابی و شناخت دستورالعمل‌های معین رفتار انسانی، یکی از ضروریات حوزه نظری اخلاق است. مبانی معرفت‌شناسی از جمله مبانی مطرح در حوزه فرااخلاق است که به تعیین ملاک‌های کلی در شناخت احکام و گزاره‌های اخلاقی پرداخته، منابع و راه‌های معرفتی را می‌کاود و ارزش‌گذاری می‌کند. این مقاله در صدد است با تکیه بر اندیشه‌های کلامی سید مرتضی، مبانی معرفت‌شناسی اخلاق را شناخته، میزان...

در این مقاله کوشش شده تا در دو بخش، خداشناسی برهانی و شهودی به‌عنوان دو شیوه‌ی شناخت خدای یگانه مورد تعمق و تأمل قرار گیرد. در قرآن کریم و به تبعیت از آن در نهج‌البلاغه به‌طور خاص به تبیین این دو راه خداشناسی پرداخته شده است، چراکه راه اوّل (خداشناسی برهانی) توجّه در عالم خلق با ابزار عقل و تفکّر است که بر معرفت حق تعالی استوار شده و از مخلوق بر وجود خالق استدلال می‌کند و راه دوم (خداشناسی شهودی) ...

قرن هشتم هجری شاهد ظهور فیلسوفان عارف و عارفان فیلسوفی است که توانمندی فلسفی آن­ها موجب استحکام خاصی برای عرفان اسلامی شده است؛ از جمله این شخصیت­ها عبدالرزاق کاشانی است. از ویژگی­های منحصر به فرد این حکیم عارف، جامعیّت در علوم رسمی، شرعی، فلسفه و عرفان -در دو بعد نظری و عملی- است. وی تعلیم کشفی محیی‌الدین ابن‌عربی را با تربیت ذوقی شیخ سهروردی تلفیق کرد و آن را با حکمت آمیخت. عبدالرزاق کاشانی در...

کانت در فلسفة خود رویکردی انتقادی به تعالیم و نظریه‌های لایب‌نیتس اتخاذ کرده است. تلقی کانت از هماهنگی پیشین‌بنیاد، شهود، و احکام تألیفی و تحلیلی، متفاوت از تعریف و تلقی لایب‌نیتس است. فلسفة نقدی معنای جدیدی به این مفاهیم می‌دهد و بر بی‌سابقه بودن تقسیم احکام به تألیفی و تحلیلی تأکید می‌ورزد. کانت در نقد عقل محض  علاوه بر پاسخ‌گویی به شکاکیت هیوم، با جزم‌گرایی فلسفة لایب‌نیتس نیز به مقابله برمی...

صدرالمتألهین با توجه به اصالت و تشکیک وجود، وحدت شخصیه عرفانی، حرکت جوهری و اشتدادی نفس، بازگشت همه علوم به علم حضوری و لزوم اتحاد عقل و عاقل و معقول، معتقد است انسان از طریق حرکت جوهری با ارتقا در مراتب عقل عملی و افزودن علوم خود و اتحاد با آنها، از نظر وجودی به‌تدریج و تشکیک، اشتداد می‌یابد و با متعلَّق خارجی علوم حقیقی خود متحد می‌گردد ...

عقل اگرچه در قلمرو روابط انسان با خود، خدا، مردم و طبیعت، نیازی حیاتی و لازم به شمار می آید، و قلمرو شناخت و کارآیی آن نیز از حس فراتر می رود، اما نسبت به شهود قلبی و داده های وحیانی نارسا بوده، و با فقر ذاتی که دارد برای هدایت انسان کافی نیست. البته عقل و خرد در هماهنگی همه جانبه با وحی می تواند انسان را به سعادت و امنیت برساند. انسان ها در اصل برخورداری از عقل یکسان هستند، اما تعقل و خردورزی ...

یکی از تاثیر گذارترین فیلسوفانی که در تاریخ فلسفه حضور پیدا کرده است فیلسوف شهیر آلمانی ایمانوئل کانت است. کانت فلسفه را متوجه خویش کرد و به آن هویتی نقدی داد. و از حدود و توانایی ذهن بشر پرسش نمود. وبدین وسیله مباحث معرفتشناسی را در صدر نشاند. پاسخ کانت به امکان ترکیبی ای پیشین منجر به نفی مابعدالطبیعه شد. این نتیجه منفی فلسفه کانت مهمترین دلمشغولی انسان ها را بیهوده قلمداد می کرد اما کانت مدع...