زبان فارسی را می توان عامل وحدت ملّی دانست. آن چه امروز در قالب آثار مکتوب بر جای مانده از گذشتگان می بینیم بیانگر فرهنگ و ملّیت ملّتی بزرگ و یادگار ارزش های والای ایرانیان است. چنان چه بخواهیم این آثار را مورد بررسی قرار دهیم، ناچاریم از اجزاء سازنده و بنیادین آن که زبان باشد، آغاز کنیم. برای بررسی زبان متن ها، درحوزه ی دستورزبان، لازم است اجزای سازنده وکوچک ترزبان مورد بررسی ودقّت نظر قرار گیرند....

رساله ی حاضر به بررسی چند معنایی در افعال سبک زبان فارسی براساس طرحواره ی نیرو – محرکه با رویکرد معنایی شناختی پرداخته است. یکی از حوزههای جدید زبانشناسی، زبانشناسی شناختی میباشد. زبانشناسی شناختی، خود به دو بخش معناشناسی شناختی و دستور شناختی تقسیم میشود. در حوزهی معناشناسی شناختی به مطالبی از جمله طرحوارههای تصویری، استعاره، مجاز، معنای دایرهالمعارفی، مقولهبندی، مقولات شعاعی و دیگر مفاهیم پرد...

این پژوهش کوششی است برای بررسی انواع روشهای مجهولسازی فعلهای مرکب زبان فارسی و معرفی نظریة معنایی جکندوف، یعنی آنچه «نظریة معنیشناسی مفهومی» نامیده میشود. معرفی این نظریة معنیشناختی، به این دلیل است که مبانی آن به محک دادههای زبان فارسی سپرده شود تا معلوم شود آیا این نظریه، چنانکه پیشنهاددهندة آن ادعا میکند، جهانی است و از عهدة تبیین دادههای زبان فارسی برمیآید یا خیر. به این منظور، رفتار معنایی...

این پژوهش کوششی است برای بررسی انواع روشهای مجهولسازی فعلهای مرکب زبان فارسی و معرفی نظریه معنایی جکندوف، یعنی آنچه «نظریه معنیشناسی مفهومی» نامیده میشود. معرفی این نظریه معنیشناختی، به این دلیل است که مبانی آن به محک دادههای زبان فارسی سپرده شود تا معلوم شود آیا این نظریه، چنانکه پیشنهاددهنده آن ادعا میکند، جهانی است و از عهده تبیین دادههای زبان فارسی برمیآید یا خیر. به این منظور، رفتار معنایی...

امروزه، اصطلاح «داغ‏دیدن» به‏معنی مصیبت‏دیدن و دربارۀ مرگ عزیزان، به‏ویژه فرزند به‏کار می­رود. با توجه به شواهدی از متون ادبی و تاریخی مانند تاریخ بیهقی (قرن پنجم) و تاریخ‏الوزرای ابو‏الرجای قمی (قرن ششم)، به‏نظر می­رسد این ترکیب در گذشته، به‏معنی دیدنِِ داغ بوده است؛ به عبارت دقیق‏تر، در گذشته، «داغ‏دیدن» فعل ساده بوده و «داغ»، مفعول فعل «دیدن» به‏شمار می‏رفته است. از قرن یازدهم هجری به‏بعد، «دا...

افعال مرکب یکی از مطالب جالب حوزه ی نحو است که در زبان های مختلف از جمله زبان ترکی نظرات متنوعی را به خود اختصاص داده و توجه دستورنویسان سنتی و زبان شناسان نوین را به خود جلب کرده است. به خصوص، برخی مطالعات زبان شناسی پیرامون نوعی از افعال مرکب، تحت عنوان افعال مرکب ترکیبی، صورت گرفته اند که خود شامل دیدگاه های متنوعی می شوند. این تحقیق به مقوله ی افعال در گویش تبریزی از نقطه نظر نحوه ی تعیین س...

فرایند انضمام اسم، یکی از زایاترین شیوه‌های واژه‌سازی در زبان‌ها، به‌ویژه در زبان فارسی است. این فرایند بر مبنای انضمام (پیوند) یک هستة اسمی (عمدتاً موضوع درونی فعل) به هستة فعل واژگانی شکل می‌گیرد و  برون‌داد آن یک فعل انضمامی عمدتاً لازم (و بعضاً متعدی) است که ساختار موضوعی‌اش در درون فعل مرکب ارضا شده است. این برون‌داد، خود می‌تواند پایه‌ای برای اشتقاق‌های دیگر باشد. معمولاً فرایند انضمام اسم را...

این پژوهش ضمن معرفی رویکردهای مطرح در خصوص انضمام، به بررسی انضمام در زبان فارسی پرداخته است. در این پژوهش با استناد به برخی از صورت‌های انضمام در زبان فارسی، استدلال شده است که هیچ کدام از رویکردهای نحوی و واژگانی نمی‌تواند به درستی پدیدة انضمام را در زبان فارسی توجیه کند. داده‌های زبان فارسی نشان می‌دهند که رویکردی می‌تواند پدیدة انضمام را تبیین کند که عوامل کاربردشناختی را در این پدیده لحاظ ...

چکیـــــده این رساله به بررسی ساخت مجهول زبان فارسی در چارچوب انگاره ی دستور شناختی می پردازد. پژوهش حاضر، پژوهشی توصیفی- تحلیلی است که در آن پس از معرفی اصول بنیادین رویکرد مورد نظر، به بررسی و تحلیل داده-های زبان فارسی می پردازیم. لانگاکر (1982) در مقاله ی ارزشمند خود ادعا می کند که جهت (دستوری) مجهول ساختی مستقل است و نه صورتی اشتقاقی از یک جهت زیرساختی و انتزاعی. براساس اصول اولیه ی دستور ...

اینبررسی معناشناختی فعل «خوردن» بر اساس معنای پایه «پذیرا» فهیمه نصیب ضرابی[1] علی ایزانلو[2]تاریخ دریافت: 4/7/92تاریخ تصویب: 1/4/93چکیدهاین بررسی به مطالعه معانی مختلف فعل «خوردن» در پیکره­ای شامل 160 ترکیب می­پردازد. این پیکره برگرفته از فرهنگ معین، سخن، لغت­نامه دهخدا و نیز نتیجه جستجو در سایت­ها و وبلاگ­های فارسی می­باشد. پس از تحلیل داده­ها، مشخص شد که معنایی پایه در تمامی این ترکیبات دیده...