مهم ترین مشکل در مطالعۀ فلسفۀ سیاسی فارابی، درک ماهیت معماگونه اندیشۀ اوست که از ترکیب فلسفۀ سیاسی یونانی، اندیشۀ ایرانشهری و آموزه های اسلامی به وجود آمده و به راحتی در سه گانۀ مشهور مستشرقین یعنی فلسفۀ سیاسی یونانی، شریعت نامه های فقهی و اندرزنامه های ایرانشهری نمی گنجد. در پژوهش حاضر، چارچوب کلی روایت های ارائه شده دربارۀ فارابی به سه مقام توصیف (پرسش های منبع یابی)، تفسیر (پرسش های هویت یاب...

تا پیش از دوران مدرن، همه فلاسفۀ بزرگ مرد بوده‌اند و نشانی  از زنان مگر در گفتارهای زن‌ستیزانه فلاسفۀ نبوده‌است. در دوره معاصر با ورود نقادانه زنان به قلمروهای گوناگون معرفت، فلسفه و تاریخ فلسفه هم بررسی و بازاندیشی شد. زنان فیلسوف برای اثبات نادرستی ادعاهای زن‌ستیزانه فلاسفه دست به نگارش تاریخ‌های فلسفۀ زنان زدند و در آن‌ها به اندیشه‌ها و آرای زنان فیلسوفی اشاره کردند که تاریخ فلسفه آنان را نا...

هرچند هگل نخستین کسی نبود که پای تاریخ را به فلسفه باز کرد، اما بی‌تردید جایگاه تاریخ در متافیزیک تا پیش از هگل هیچ‌گاه چنین والا نبوده است. هگل تاریخ را وارد جوهر و جهان کرد؛ به این معنا که جوهر ذاتا پدیده‌ای تاریخی است و تاریخ همانا تجلی روح جهان است. تقریبا صد سال پس از هگل، فیلسوف دیگری سربرآورد که به تعبیری مفهوم تاریخ و رابطۀ آن با هستی را احیا کرد. وی تلقی غیرتاریخی پدیدارشناسی استادش هو...

هر تحقیق تاریخی، چه در حوزۀ جامعه‌شناسی تاریخی و چه در دیگر عرصه‌های علوم انسانی، ناگزیر است که به برخی پرسش‌ها و مفروضاتی بیندیشد که پنداشت‌های فلسفی و روش‌شناختی اثر را شکل می‌دهند. پیش‌فرض‌هایی که براساس آن‌ها، روایت تاریخی ارائه و تحلیل می‌شود. ازجمله افرادی که بخش عمده‌ای از آثارش را به‌صورت تحقیقاتی تاریخی عرضه کرد، میشل فوکو متفکر و فیلسوف فرانسوی است. مقالۀ حاضر شامل نکات مختصری است درب...

نظریة نفس اسپینوزا اینهمانی نفس و بدن را در مقابل سنت دوگانه‌انگار دکارتی قرار می‌دهد. این دوگانه‌انگاری و اینهمان‌انگاری نفس و بدن موجب واکنش‌هایی در فلسفه‌های اخیر شده است. فیلسوفان فمنیست ضمن اعتراض و انتقاد از دوگانه‌انگاری‌هایی که سنت دکارتی پیش روی تاریخ تفکر غربی نهاده است، به فلسفۀ اسپینوزا به عنوان برونشدی از برخی از این دوگانه‌انگاری‌ها نگریسته‌اند. این مقاله نشان می‌دهد که چگونه فمنی...

قیاس‌ناپذیری یکی از مفاهیم اصلی در رویکردهای تکثرگرایانۀ معاصر است که در گسترش و تثبیت نسبی‌گرایی در دو حوزۀ شناخت‌شناسی و وجودشناسی نقشی محوری ایفا کرده است. در این نوشتار نخست جایگاه و کارکرد مفهوم قیاس‌ناپذیری در فلسفۀ معاصر بررسی خواهد شد و سپس با محور قراردادن دیدگاه تامس کوهن مبنی بر قیاس‌ناپذیری پارادایم‌های متکثر در طول تاریخ علم، دلایل تاریخی و منطقی این انگاره و ابعاد نسبی‌گرایانۀ آن ...

در این تحقیق سعی شده تا با بیان دیدگاهها و اندیشه های افلاطون به جایگاه و معنای زندگی در فلسفۀ ایشان پرداخته شود. به همین لحاظ در این تحقیق سعی شده تا با بررسی زندگی فردی، اجتماعی و سیاسی در اندیشه های افلاطون به تفاوتهای نظرات ایشان با فیلسوفان پیش سقراطی و شباهتهای نظرات آنها در مورد قانون طبیعی پرداخته شود.از دیگر مواردی که در این تحقیق به آن توجه شده تأکید بر مبحث فضیلت در فلسفه افلاطون و ا...

مطالعۀ تاریخ و تبعاً نتایجی که از آن استنتاج می‌گردد مبتنی بر پارادایمی است که تاریخ‌نگاری به آن اتکا دارد. چیستی تاریخ و مسیر پیدایش آن و تبدیل شدن آن به علم تاریخ سرگذشتی به پیچیدگی حیات انسان دارد؛ زیرا تاریخ همواره وابسته به انسان است. کلمۀ تاریخ دو معنای اصلی دارد؛ آنچه در گذشته بوده، یعنی موعدی که اتفاق افتاده است؛ و دانشی که درباره آن وقایع بوده است، یعنی تاریخی که ثبت شده است. در بیشت...