فلاسفه اسلامی با قرار دادن علوم انسانی در زمرۀ علوم عملی، ظرفیت شکل گیری رویکرد تفهمی را ایجاد نموده اند. بر این مبنا فهم و تفسیر کنش بر مبنای قواعد فرهنگی و انگیزه عامل به رسمیت شناخته می شود. اما کار دانشمند به همین جا ختم نشده و از رویکردهای تفهمی رایج فراتر می رود. بر مبنای فلسفۀ اسلامی، پیامدهای تکوینی کنش که دیگر به حوزه اعتباریات ارتباطی ندارد نیز مورد تبیین قرار می گیرد. همچنین اهداف کن...

امروز به نظر می رسد که مفهوم پردازی در مورد سیاست و ارائۀ چارچوبی دقیق از مختصات آن، از مسائل اصلی فلسفۀ سیاسی است. در این میان هانا آرنت با ترسیم مرزبندی دقیقی میان حوزۀ عمومی و حوزه خصوصی و یا شهروند و انسان، وضعیتی متعال را برای قلمروی قائل می شود که بنابر تعریف، تنها در آن جاست که کنش سیاسی انجام پذیر است. به نظر می رسد که از این پس فلسفۀ سیاسی و نحله های متفاوت آن، از جمله فمینیسم، از این ...

مطالعۀ تاریخ و تبعاً نتایجی که از آن استنتاج می گردد مبتنی بر پارادایمی است که تاریخ نگاری به آن اتکا دارد. چیستی تاریخ و مسیر پیدایش آن و تبدیل شدن آن به علم تاریخ سرگذشتی به پیچیدگی حیات انسان دارد؛ زیرا تاریخ همواره وابسته به انسان است. کلمۀ تاریخ دو معنای اصلی دارد؛ آنچه در گذشته بوده، یعنی موعدی که اتفاق افتاده است؛ و دانشی که درباره آن وقایع بوده است، یعنی تاریخی که ثبت شده است. در بیشتر م...

هدف اصلی این پژوهش بررسی  بنیادهای معرفت‌شناختی اقدام‌پژوهی از منظر فلسفۀ انتقادی و تفسیری است. برای رسیدن به هدف مذکور نظریات ویلفرد کار و استفان کمیس، از اندیشمندان فلسفۀ انتقادی، و جان دیویی و ریچارد رورتی، از اندیشمندان فلسفۀ تفسیری، به‌عنوان نمایندگان این دو فلسفه، مورد بررسی قرار گرفت. روش این پژوهش تحلیل تطبیقی است. الگوی استفاده‌شده در این زمینه الگوی جرج  زی. اف. بردی لهستانی است که چه...

هدف برنامۀ درسی دانشگاهی رشتۀ علوم‌سیاسی، افزون بر آموزش و پژوهش در علم سیاست، ‌‌تربیت افراد کارآمد با توانایی علمی ‌بالا برای تجزیه و تحلیل مسائل سیاسی کشورهای جهان است. یک برنامه‌ریزی مطلوب باید دربرگیرندۀ این نکته باشد که یک فرهیخته می‌بایست به چه مهارت‌هایی مجهز باشد تا بتواند در بازار کار حضور مؤثر پیداکند؟ امروزه فرهیختۀ علوم‌سیاسی به انبانی از انبوهه واژگان و مفاهیم تبدیل شده و این توان ...

افضلالدین مرقی کاشانی، ادیب، شاعر و فیلسوفی ذو ابعاد در تاریخ فرهنگ ایران و اسلام به شمار میآید. تنوع کمنظیر آثار وی و تضلع وی در فنون مختلف ادبی و حکمی، این متفکر برجسته را شایستۀ هرگونه توجهی کرده است. یکی از وجوه بااهمیت اندیش ۀ اصیل او، ورود او به حوزه فلسفۀ سیاسی و سنت سیاستنامهنویسی است. ساز و پیرایۀ پادشاهان پرمایه از بابا افضل کاشانی، رساله ای است مختصر در باب ماهیت حکومت و سیاست و شرای...

هرگونه تلاشی در جهت تعیین ویژگی‌های اصلی یک مکتب فلسفی که باعث وحدت فکری اعضاء آن بشود، کاری بسیار سخت و دشوار است. فلسفۀ تحلیلی نیز، به‌عنوان یکی از مکاتب مهم قرن بیستم، که در آن شاخه‌های مختلفی همچون رئالیسم منطقی، پوزیتیویسم منطقی و فلسفۀ زبان متعارف به فعالیت مشغول‌اند، از این قاعده مستثنی نیست. نگارنده کوشیده است در این مقاله با یافتن ویژگی اصلی و متمایزکنندۀ فلسفۀ تحلیلی، وحدت فلسفۀ تحلیل...

  در این مجال، به دنبال کشف مبانی و ویژگی‌های اصلی «فلسفۀ تحلیلی دین» هستیم؛ رویکردی که می‌کوشیم آن را به عنوان واکنش متفکران تحلیلی دین‌باور، نسبت به فضای الحادی و لاادری‌گرایانه نیمۀ دوم قرن بیستم معرفی کنیم. جهت‌گیری اصلی این مقاله، به سمت اثبات سه ویژگی عمده برای این رویکرد است: 1. تلاش برای وضوح حداکثری کلمات و در نظر گرفتن ارزش معرفتی برای فهم عرفی به جای اتمیسم منطقی؛ 2. توجه به دستاورده...

اصل پرسش این نوشته دربارۀ عالمی است که ما در آن خانه کرده‌ایم. سخن برسر این است که خصیصۀ ذاتی این عالم وجه غربی و شرقی آن می‌باشد، امری که خود را در جهات مختلف زندگی ما بروز می‌دهد: در فهم جغرافیایی ما از زمین، در سیاست، در ایدئولوژیی که سیاست را پیش می‌برد، در تاریخ فرهنگ و سرانجام در خود تاریخ. خود وجه تاریخی هم در اینجا به چهار معناست: اول اینکه برساختۀ بشر دورۀ جدید است، دوم اینکه پیشینۀ آن...