رابطه حکومت مرکزی در مسکو با جمهوری‌های پیرامونی در اتحاد شوروی از مسائل مورد توجه و بحث‌برانگیز بوده است. پیچیدگی این رابطه و نیز پیامدهای خاص آن با وجود این که در دوران اتحاد شوروی تا حدودی مشخص شده بود اما در دوران پس از فروپاشی بود که با ظهور مشکلات و بحران‌های مختلف در سطوح متفاوت محلی، ملی و منطقه‌ای دامنه و اهمیت آن به ویژه در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز آشکار شد. استدلال اصلی این مقاله ای...

گرایش به عرفان و معنویت ریشه در درون و فطرت انسان دارد. امروزه با اثبات نادرستی فلسفه های دین ستیز و معنویت گریز از یک سو و شکست نظام های مادی گرا و ضدّ دینیِ مارکسیسم، کمونیسم و فرویدیسم از سوی دیگر، این میل درونی و نیاز فطری بیش از پیش احساس شده و بشریت بدین جا رسیده است که مادی گرایی و برخورداری از لذّت های زودگذر مادّی نه تنها در سعادت و رستگاری انسان کافی نبوده بلکه انسان را در بن بست پوچ گرای...

فضاهای سیاسی همواره آکنده از دالهای شناور است. عموماً گفتمانهای سیاسی، با هدف تثبیت و معنابخشی و چهارچوب دهی، پیرامون این دالها، شکل می‌گیرد. بنابراین، ما همواره شاهد گفتمانهای سیاسی رقیب در جامعه هستیم. گفتمانهایی که در آنها تلاش می‌شود تا دالهای شناور را با چهارچوب دهی به هویت خود درآورند. حاصل این تلاشها رقابت گفتمانی است که چندان دوامی ندارد و سرانجام یک گفتمان بر گفتمانهای دیگر مسلط می‌...

تغییر جهت روشنفکری در ایران از راست به چپ طی دوره کوتاه‌مدت پهلوی اول رخ داد. برخلاف روشنفکران نسل اول پهلوی که به بازسازی جامعه ایرانی براساس الگویی تدریجی و گام‌به‌گام و برمبنای مدرنیته اعتقاد داشتند و این موضوع آنان را به همراهی با نظام پهلوی برای بازاندیشی درباره اندیشه ایران‌شهری کشاند، روشنفکران نسل دوم به‌طورکلی از مهندسی تدریجی اجتماعی دست شستند و بر تغییر انقلابی وضع موجود پای فشردند. ...

متأثر از آموزه‌های رنسانس شاهد مبنا قرار گرفتن مؤلفه‌هایی چون اومانیسم، سکولاریسم و توجه صرف به عقلانیت در ساحت سیاسی ـ اجتماعی بشر هستیم؛ که این امر مهم تحولات کمی و کیفی ساختاری را در پی داشته است. سیطره نگرش منافع محوری صرف، نسبیت انگاشتن مذهب و معنویت در سطح جهان، رشد روزافزون درگیری‌های نژادی ـ قومی، استعمار و استثمار منابع انسانی ـ طبیعی، از بین رفتن استقلال و اراده بشریت به‌تبع توجه صرف ...

هدف این پژوهش در وهله اول بررسی مفهوم صلح و سازوکارهای دست‌یابی به آن از منظر رویکرد اسلامی به روابط بین‌الملل و به‌ویژه فقه شیعی و در وهله دوم مقایسه رویکرد اسلامی به صلح با دیدگاه‌هایی همچون رئالیسم و لیبرالیسم، مارکسیسم و نظریه‌های انتقادی در عرصه روابط بین‌الملل است. تمرکز اصلی این پژوهش بر فقه شیعی است، زیرا اعتقاد بر این است که این عنصر بینش‌های جدیدی به رویکرد اسلامی روابط بین‌ال...

این مقاله با به‌کارگیری روش‌شناسی نو تاریخ‌گرایی و نظریه جامعه‌شناسی ادبیات، به ‌نقد و تحلیل رمان‌های سه‌گانه سیمین دانشور (سووشون، جزیره سرگردانی و ساربان سرگردان) در سه مقوله پیرنگ( تداوم شخصیت­ها از سووشون تا ساربان سرگردان)، بررسی بافتارهای سیاسی-اجتماعی جامعه ایرانی و بازتاب منازعه گفتمانی، از خلال این رمان‌ها می‌پردازد. در این مقاله بر پایه تاریخ‌گرایی جدید در تحل...

آنتونیو گرامشی روشنفکر و سیاست­مدار کمونیست ایتالیایی، یکی از مهم­ترین نظریه­پردازان بزرگی که نظریاتش به شدت بر مطالعات فرهنگی­، مارکسیسم ایتالیا و اروپا تاثیر­گذار بود. وی قائل به زیربنایی است که به گونه­ای دیالکتیکی با مجموعه­ای از روبنا در ارتباط است که این مجموعه شامل مقولاتی چون: سیاست، فرهنگ، حقوق، ایدئولوژی، و تمام آن اعمال اجتماعی که رابطه­ مستقیمی با تولید کالاهای مادی ندارد بلکه به صو...

با ظهور رنسانس، رمان به علت برخورداری از قابلیت نشان دادن واقعیت­های زندگی، جای حماسه را می­گیرد و در نیمه اول قرن بیستم، جورج لوکاچ، رمان‌های رئالیستی را به عنوان اصلی­ترین شکل اثر ادبی هم‌خوان با جامعه بورژوایی مطرح می­کند. با پیوستن به مکتب مارکسیسم، دیدگاه­های فمینیستی در آثارش نمود پیدا می­کند. در ایران نیز رمان «چراغ­ها را من خاموش می­کنم»، اثر زویا پیرزاد یکی از رمان­ها...

مقاله حاضر مواجهه سید قطب و هشام شرابی با پدیده غرب را بررسی می کند. برای این منظور مدل چهار مرحله ای پدیدارشناسانه طراحی شده است که شامل: پیش فرض های مواجهه شونده؛ مواجهه اولیه (شکل گیری تصویر اولیه)؛ آگاهی (شناخت) و نهایتاً عکس العمل (راه حل) است. بر اساس این مدل می توان گفت: پیش فرض های سیدقطب از نگرش اسلام گرایانه وی برآمده اند. به بیان دیگر وی از منظر اصالت اسلام به پدیده غرب می نگرد؛ در مق...