رابطۀ انسان با حق و دامنۀ معرفت او نسبت به خداوند همواره ذهن عرفان‏پژوهان را به خود معطوف داشته است و از این رهگذر گونه‏های مختلف رویکرد به حوزۀ معرفت‏شناختی و میزان دامنۀ احاطه و شناخت انسان نسبت به خداوند وجود دارد. بی‏تردید رویکرد سنایی به رابطۀ انسان و حق، از این جهت که مشربی متشرّعانه و عارفانه دارد حائز اهمیت است؛ چراکه او پیوندی عمیق بین مبادی دین و عرفان ایجاد کرده است. او برای رسیدن به ...

معرفت شناسی (شناخت شناسی) از مباحث مهم هر علمی است که به ماهیت علم و چگونگی حصول شناخت آن می پردازد. شناخت شناسی در جست وجوی دانش یک علم بوده و اعتبار و ارزش آن را بررسی میکند. در شناخت شناسی به شناخت انواع معرفت انسانی و مبادی آن پرداخته می شود و ملاک و معیار هر شناختی مورد بررسی قرار میگیرد. در این مقاله سعی شده است با ارایه تعریفی از شناخت شناسی و بررسی سیر تطور آن در دوره های مختلف تا...

کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم در عین برخورداری از آشکارگری و سادگی در بیان مواضع معرفت شناختی خود حاوی عمق و غنای قابل توجهی است و از همین رو نیازمند بازخوانی و بازسازی های مستمر در گذر زمان است. در همین راستا، در این مقاله طی بازخوانی این اثر مهم، به پی جویی برخی دعاوی و مبادی دیدگاه مختار این کتاب برآمده و این نتیجه حاصل می شود که آنچه معرفت شناسی رئالیستی، در این کتاب و برخی کتب همسو تحت عنو...

چهارچوب نظری فلسفة نقادی کانت ریشه در تحولات قرن هجدهم و دورة موسوم ‌‌به روشن‌گری و منورالفکری اروپا دارد؛ رهیافت‌های دین‌پژوهی، از جمله باور ‌‌به خداوند یا علت اولی، نزد او نیز متأثر از همان فضاست. پرسش از اعتبار و دامنة شمول معرفت مابعدالطبیعی و مهم‌تر از آن مبادی تکوین چنین معرفتی از دغدغه‌های معرفت‌شناختی کانت است که درست زمانی مطرح می‌‌شود که سخن و پرسش از «امکان مابعدالطبیعه» به میان می‌‌...

ابن سینا در تمامی آثار منطقی خود ضمن توجه به قوه حدس، از حدسیات به عنوان مبادی و منشأ اعتبار همه علوم و دانش ها سخن می گوید. این در حالی است که کسانی مانند نصیرالدین طوسی، حدسیات را جز برای دارنده آن معتبر نمی داند و به همین دلیل آن را از مبادی علوم به شمار نیاورده اند. از این رو، بررسی و تحلیل تلقی ابن سینا از حدس و کارآیی آن اهمیت دارد. شیخ الرئیس، در آثار مختلف خود، حدس را به نوعی انتقال سری...

مروری بر فصول از دیدگاه ما، همه مشکلات اجتماعی در قرن حاضر، از عدم پایبندی به دین و اخلاق ناشی می شود. عدّه زیادی از افراد هوسران در راستای تحقّق منافع شخصی خود، جهان بینی خاصّی را مطرح کرده و به دنبال سکولاریزه کردن جوامع هستند، امّا متوجّه این نکته شده اند که به جهت فطری بودن دین و اخلاق، به راحتی نمی توانند انسان ها را از دین و اخلاق دور کنند لذا برای اینکه ندای آنها با ندای فطرت انسان ها سازگار...

چکیده: بدون شک اساسی ترین و کلیدی ترین مباحثی که در نظام های معرفتی مطرح می گردد، در ارتباط با مبدأ هستی و تبیین معرفت و تصویری صحیح از اوست. در این خصوص دیدگاه های زیادی از سوی متفکران ارائه گشته و هر فرقه و مشرب با نظر به مبادی و مبانی عقلی خاص خود، به طرح نظریه پرداخته است. به دیگر سخن، در یک برآیند کلی، طیف وسیعی از دیدگاه های عقل گرایانه تا شهود گرایانه وجود داشته است که نماینده ی عقل گرا...

مباحث ناظر به انسان را می توان به مباحث وجودشناختی و معرفت شناختی تقسیم کرد. رازی در آثار خود مباحث متعددی را در معرفت شناسی انسان ارائه کرده است. برخی از دیدگاه های او در خصوص معرفت شناسی انسان از این قرارند: قوای انسان با وجود داشتن محدودیت هایی امکان کسب معرفت را دارند؛ معارف انسان در دو دستۀ نظری و عملی قرار می گیرد؛ عوامل غیرمعرفتی همچون تقوا و گناه در معرفت انسان اثرگذار است؛ انسان ها به ...

تحقیق حاضر به دنبال استنباط روشی برای شناخت مسائل اجتماعی در میان معارف اجتماعی مطرح در نهج البلاغه می باشد . در بررسی مبادی و اصول بنیادین نهج البلاغه چنین استنباط می شود که ، اداره جهان به صورت تک قطبی با محوریت و اصالت خداوند سبحان است . این عالم یک کلیت یکپارچه است و بین جماد و گیاه و حیوان و انسان یک رابطه ارگانیک وجود دارد .و در واقع یک نگاه سلسله مراتبی به عالم وجود دارد یعنی عرصه های شن...