خلاّقیّت، به عنوان یکی از جلوه‌های عالی اندیشه انسان، در جهان امروز اهمیت بسیاری دارد. فلاسفه اسلامی برای خیال ورزی و خلاّقیّت اهمیت والایی قایل شده اند. در این میان ملاصدرا بنیانگذار حکمت متعالیه به عنوان فیلسوفی که در فرهنگ ایران رشد ونضج یافته است، نظریات نو و خلاقانه‌ای دارد، که می‌تواند پاسخگوی بسیاری از مسائل دینی و تربیتی حاضر باشد. هدف از این تحقیق بررسی خلاّقیّت از دیدگاه ملاصدرا و استنباط د...

چکیده اسطوره روایتیست که به مردم در فهم جریان‌های معمول روانی و راه­های رشد انسان در مسیر زندگی کمک می­کند. رؤیا نیز پدیدۀ طبیعی و برون­فکنی خاصِّ ناخودآگاه است که در خودآگاه ظهور می­یابد. اسطوره و رؤیا دارای زبانیست که با شناخت نماد­ها به رمز و راز آن­ها پی‌خواهیم بُرد. بر مبنای این پژوهش، شاهنامۀ فردوسی در برگیرندۀ رؤیاهایی با سرشت جمعی- اسطوره­ایست که با زبانی نمادین شخصیّت­ِ رؤیابین را از رخ‌داد...

یکی از مهم‌‌ترین زمینه‌های تحلیلی در بررسی متن ادبی قرآن کریم تحلیل کهن‌الگویی است که با رویکردی تاریخی ـ تطبیقی، مضامین و مفاهیم این متن مقدس را در ارتباط با ساختارهای روانی و فرهنگی مخاطبانش تفسیر و تأویل می‌کند. این رویکرد بیش‌ترین تأثیرات را از نظریات کارل گوستاو یونگ دربارۀ ناخودآگاه جمعی و کهن‌الگوها پذیرفته است و به‌مثابۀ یکی از رویکردهای مهم در نقد ادبی معاصر به‌شمار می‌آید. مطالعۀ حاضر...

  بررسی و تحقیق در بسیاری از غزل های مولانا نشان می‌دهد که چشمگیرترین جنبه این غزل ها بعد از موسیقی، کثرت و پویایی تصاویر است. تصاویری که محصول لحظات مکاشفه و از خود بیخود شدن شاعر است. ‌در این لحظات عنصر زبان برجستگی خاصی می یابد تا بتواند معنا را به خواننده القا کند و بسیاری از تصاویر و واژه‌ها برای بیان دریافت های مکاشفه آمیز مولانا به یاری او آمده و اشعار او حالتی الهام گونه و رؤیا وار می ی...

خواب و رؤیا، معنا و جایگاه آن در فلسفه بحثی است که کمتر فیلسوف برجسته ای از آن غافل مانده و به بررسی آن از منظر اصول و مبانی فلسفی خود نپرداخته باشد. در نظر حکمای اسلامی، رؤیا حاصل فاصله گرفتن روح از حواس ظاهری و میل آن به قوای باطنی است، به این معنی که انسان گاهی در عالم خواب به ادراک حقایق هستی و وقایع آینده موفق می شود و از این رهگذر، به ادراک و معرفت شهودی دست می یابد؛ این احوال اگر در عالم...

محمدعلی شمس‌الدین ازجمله شاعران نوپرداز معاصر لبنان است. اشعار او به سبب آشنایی با ادبیات و مکاتب غربی و همچنین علاقه به عرفان شرقی، سبکی ویژه دارد. شمس‌الدین در زندگی شعری خود به شعر سوررئالیستی رؤیاورد؛ به‌گونه‌ای‌که بیشتر اشعار او بر پایة سبکِ مبتنی ‌بر ناخودآگاه شکل گرفته ‌است. او خود را شاعری ماورایی می‌داند که چکامه‌هایش در عالم غیب ریشه دارند. در این پژوهش با بررسی شناسه‌های سوررئالیسم در...

  کهن‌الگو تمایل ساختاری نهفته‌ای است که بیانگر محتویات و فرایندهای پویای ناخودآگاه جمعی در سیمای تصاویر ابتدایی است و در همه‌ دوران‌ها و نژادها مشترک است. کهن‌الگوها در اشکال نمادین در رؤیا و اساطیر و دین و ادبیات، موضوع مطالعه‌اند. معنای کاربردشناختی،بخشی از معنا است که فوق‌العاده متغیر است و در بافت کلامی مشخص می‌شود و به عوامل زیادی وابسته است. در این مقاله، برجسته‌ترین کهن‌الگوها در شعر شا...

در این مقاله، پس از اشاره‌ای کوتاه به شکلهای مختلف تمثیل، در باب نخستین و مهم‌ترین سرچشمه‌های تکوین و توسعة انواع تمثیل سخن گفته شده است.  هر تمثیل می‌تواند منابع شکل‌گیری گوناگونی داشته باشد. «اسطوره»، «رؤیا» و برخی از موضوعات «فرهنگ عامه» همچون قصه‌ها، ترانه‌های عامیانه، افسانه‌های تمثیلی و امثال، ارتباط نزدیکی با تمثیل دارند و در بسیاری از موارد صورت ظاهر تمثیل‌ها برگرفته از این سرچشمه‌هاست...

یونگ نسبت به روان، رویکرد طبیعت­گرایانه اتخاذ می­کند و برای تبیین رؤیای صادقه نیز راه‌حل طبیعت‌گرایانه ارائه می­دهد. در نظر یونگ عمدتاً رؤیاها محتوی کهن­الگوها هستند که به عنوان موضوعات ناهشیار جمعی، همبسته با غرایز هستند؛ بنابراین رؤیا منشأ طبیعی دارد. او بر اساس نظریۀ یگانه‌انگاری‌خنثی، رؤیای صادقه را با مفهوم مقارنت همزمان بین ذهن و عین توضیح می­‏‏دهد.  ما با توجه به آثار اصلی یونگ و با استفا...