در موضوع هدایت با عبارت ها و عناوین مشابه و نزدیک به هم کار تحقیقی فراوانی انجام گرفته است، اما به علت گستردگی دامنه موضوع و با توجه به ظرفیت بسیار بالای قرآن کریم در استنباط معارف مورد نیاز بشری، هنوز قطره ای از اقیانوس بیکران کتاب الهی در معرض مطالعه علاقه مندان به معارف وحیانی قرار نگرفته است. این مقاله ضمن اشاره کلی به موضوع هدایت در قرآن، در صدد مفهوم شناسی هدایت به روش تدبر در آیات الهی ا...

این نوشتار در جستجوی حقیقت «نمو» و چگونگی رخداد آن در نبات و حیوان به رشته تحریر در آمده است. و به همین مناسبت، معنای «نمو» و دیگر واژگان مربوط، هم از لحاظ لغوی و هم از نظر اصطلاحی بررسی شده است. آنگاه، مباحث مقدماتی به میان آمده و دیدگاههای مختلف، در این باره، مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. نگارنده سرانجام به این نتیجه رسیده است که «نمو» حرکت مقداری است و این حرکت، نمودی از حرکتی بنیادین است...

پژوهش حاضر می¬کوشد تا به روش توصیفی- تحلیلی، ماده¬ی کرم را در قرآن مجید، مورد واکاوی قرار دهد. در این پژوهش، ضمن بازشناسی معنای لغوی واژه¬ی کرم و مشتقات آن در دوره¬ی قبل از نزول، براساس منابع لغوی و اشعار جاهلی، و در دوره¬ی پس از نزول، براساس آیات و روایات، سیر تطور معنای لغوی این واژه در گذر زمان نیز مورد تحلیل قرار گرفته است. به نظر می¬رسد واژه¬ی «کرم» ابتدا برای درخت انگور به کار رفته، سپس ب...

معنای استعمالی واژه، برآیند مجموعه‏ای از لایه‏های معنایی است که از ژرف‏ترین آنها، معنای ماده و به تعبیری بُن معنایی است. مقصود از بُن معنایی، معنای وضع شده به ازای ماده است که مشترک میان گونه‏ها و کاربردهای آن ماده باشد. دریافت این بُن معنایی، تأثیر بسزایی در فهم عمیق و همه جانبه از معنای یک واژه دارد. بر اساس اطلاعات موجود تنها أحمد ابن فارس أثری مستقل در این موضوع نگاشته است. وی با تکیه بر اصطلا...

آیه ۲۷۵ سوره بقره در تقابل با آیات قبل‏ از خود که از انفاق سخن می‌گوید، به بحث درباره ربا پرداخته و در این راستا رباخواران را به کسانی که با مس شیطان دچار خبط شده‌اند، تشبیه کرده است. این مقاله کوشیده است با بررسی معنای اصلی واژه "خبط" مراد این تشبیه را روشن نماید. اغلب مفسران با یکی انگاشتن مس، جنون و صرع و نزدیک دانستن این مفهوم به خبط، تشبیه بکار رفته در آیه را به معنای مجنون شدن رباخواران د...

گام نخست برای دست­یابی به معارف قرآن کریم، شناخت دقیق معانی واژگان آن است. در سال‏های اخیر با رواج رویکرد معناشناسی در مطالعات قرآنی، شیوه­ای نو در این عرصه پدید آمده است. هدف این شیوه، اکتشاف معنایی است که در لایه­های متن نهفته شده است تا بتوان از طریق ساختار الفاظ قرآن، معنای دقیق و جامع واژه مورد نظر را استخراج نمود. از مشهورترین این روش­ها، روش ایزوتسو است. این مقاله با استفاده از روش ا...

عبارت «تصریف الرّیاح» دو بار در قرآن کریم به­کار رفته و از جمله­ی «آیات» برشمرده شده است. مفسّران پیرامون معنای آن اقوال مختلفی را ذکر کرده­اند که می­توان آن­ها را در سه دسته­ی کلّی بادهای چهارگانه، اثرات باد در طبیعت و جریان گردشی بادها تقسیم‌بندی کرد. به­نظر می­رسد نمی­توان «تصریف الرّیاح» را تنها مربوط به یکی از این دسته­ها دانست و باید معنای وسیع­تری برای آن در نظر گرفت. با توجّه به معنای لغوی و...

دانش و حرفة کتابداری در عصر حاضر دچار تحولی شگرف شده است، به گونه‌ای که دیگر نام این دانش یعنی کتابداری با عنایت به معنای لغوی و سنتی‌اش به تدریج رسایی خود را از دست داده. از این‌رو شایسته است در پرتو تغییرات فراوانی که در این حوزة علمی رخ داده است نامی به گستردگی دامنه‌اش بر آن نهاده شود. در این گفتار امتیازهای گزینة «دانشورز» به تفصیل شرح داده شده.

فعل زبان روسی، گونه‌ای از کلام است، که ویژگی‌های دستوری متعددی را بیان می‌کند، و به لحاظ این ویژگی‌های دستوری- نحوی و چگونگی بیان شخص، آن را به گروه افعال شخص‌دار و افعال بدون شخص دسته‌بندی می‌کنند. تفاوت این دو گروه فعلی، در بیان یا عدم بیان ویژگی‌های دستوری شخص است. هدف از این پژوهش، بررسی ابزار بیان مقولة شخص در گزاره‌های فعلی جملات روسی است. معنی دستوری شخص را گاهی وندهای فعلی بیان می‌کنند،...

امروزه برکسی پوشیده نیست که ترجمه به صورت یک "فن " درآمده است، فنی که باید اصول و قوانین آن ابتدا تدوین سپس تعلیم و تدریس گردد. در این میان با توجه به رابطه کهن و عمیق میان دو زبان عربی و فارسی و نیز ارتباط میان جهان عرب و ایرانیان، نیاز به تدوین اصول ترجمه از عربی به فارسی و برعکس بیش از پیش احساس می شود. و از آنجایی که یکی از اساسی ترین و دشوارترین مراحل ترجمه، معادل یابی واژه هاست- امری که ه...