علیقلی خان مخبرالدوله از رجال دانش‌دوست، ترقی‌خواه و مطرح تاریخ معاصر ایران است. برخی از اقدامات وی حاکی از نوگرایی و اهتمام و توجه ایشان به امر توسعه و پیشرفت در ایران عصر قاجار است. این جستار با روشی تحلیلی- توصیفی و همچنین با تکیه بر منابع و اسناد کتابخانه‌ای و آرشیوی، به اقدامات سیاسی و فرهنگی مخبرالدوله و سهم آن در فرایند نوگرایی این دوره می‌پردازد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهند که علیق...

هدف: هدف از پژوهش حاضر، تجزیه‌وتحلیل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی زندگی مردم بیمرغِ گناباد با تکیه بر نکاح‌نامه‌هاست. بررسی این نکاح‌نامه‌ها می‌تواند در بازنمایی دغدغه‌های فکری و رویکردهای اجتماعی و اقتصادی مردم این منطقه تأثیرگذار باشد. روش/ رویکرد پژوهش: رویکرد پژوهش حاضر کیفی است. داده‌ها و شاخص‌های تحقیق بر پایۀ اسناد آرشیوی و منابع کتابخانه‌ای و براساس ن...

هدف: گزارش  ابعاد و روند اجرای اصلاحات ارضی و مشکلات آن در فرمانداری کل بنادر و جزایر خلیج فارس. روش/ رویکرد پژوهش: برای گرد‌آوری داده‌ها منابع آرشیوی و کتابخانه‌ای بررسی شده است. یافته‌ها و نتیجه‌گیری: اصلاحات ارضی در این منطقه تحت‌تأثیر حوادث فارس و برنامۀ سرکوب مالکان و خوانین منطقه در آرامش و بدون مخالفت پیش رفت. اکثر مالکان بدون مخالفت و...

در ادامهء معرفی مجموعه های اسناد آرشیوی،در این شماره به مجموعهء اسناد خریداری شده پرداخته می شود.اینکه چرا و چگونه اسناد شناسائی،جمع آوری و ساماندهی می شوند و تاکنون آرشیو ملی چه اقدامات و فعالیتهائی در این زمینه انجام داده است،موضوع گزارش می باشد.

هدف: این پژوهش بر آن است تا به بررسی و تبیین تأثیر صنعت نفت بر روند توسعه اقتصادی و اجتماعی منطقة خارک بپردازد. روش/رویکرد پژوهش: این پژوهش به روش تاریخی و با رویکرد تاریخ اقتصادی و تبیین داده‌های آماری و بر مبنای اسناد و مدارک آرشیوی و منابع کتابخانه‌ای انجام‌شده است. یافته‌ها و نتایج پژوهش: با انتخاب جزیره خارک از سوی کنسرسیوم نفتی به‌عنوان مرکز بارگیری و صدور نفت خام، تأسیسات متعددی در این ج...

هدف: هدف اصلی این نوشتار، شناخت و تحلیل یکی از اسناد سلطانیات عصر قاجاری، یعنی ملفوفه ­فرمان و تبیین اهمیت تاریخی چنین اسنادی در پژوهش‌های سیاسی، اجتماعی، ملکی، و حقوقی ایران دورة قاجار است. روش/ رویکرد پژوهش: پژوهش حاضر، با روش توصیفی‌تحلیلی- تاریخی باتکیه بر اسناد پایگاه‌های آرشیوی و متون اصلی انجام گرفته است. یافته‌ها و نتایج پژوهش: بنابراین، یکی از منابع و سرچشمه‌های مهم که از متن و محتوای ...

هدف: بررسی نحوۀ تبلیغات، جذب نیرو، عملکرد و نتایج تحرکات کمیتۀ ایالتی حزب تودۀ خراسان در مدارس این استان. روش/رویکرد پژوهش: داده‌ها از اسناد و مدارک آرشیوی، و منابع کتابخانه‌ای گردآوری شده‌است. یافته‌ها و نتیجه‌گیری: حزب توده به‌دلیل شرایط خاص خراسان، ازجمله فضای مذهبی و نبودِ جنبش کارگری، نمی‌توانست به‌راحتی در عموم مردم نفوذ کند؛ ب...

بنده و بنده­­داری یکی از پدیده­های مهم اجتماعی در تاریخ ایران بوده است. در کنار شمار کثیری از بندگان غیرایرانی حاضر در جامعه عصر قاجار شماری از زنان و مردان و کودکان ایرانی حضور داشتند که از راههای مختلفی به بندگی درآمده بودند. پژوهش حاضر بدنبال یافتن پاسخ این پرسش است که چه عواملی سبب بنده شدن ایرانیان دراین دوره شد؟ واین امر چگونه صورت گرفت؟ نتایج تحقیق نشان می­دهد بی­ثباتی سیاسی، ضعف امنیت ­...

هدف: بندر گز در جنوب شرقی دریای خزر بعد از ورود روس‌ها رونق گرفت. هدف روس‌ها در بندر گز سیطرۀ تجاری، و مهم‌تر از آن سلطه بر ایالت خراسان بود. پس از توسعۀ راه‌آهن روسیه به شرق خزر، برتری آن‌ها در بندر گز کاهش یافت. محمدحسن و محمدحسین امین‌الضرب و تومانیان‌ها برخی ازجمله تاجران ایرانی بودند که به فعالیت در این بندر کوچک ولی مهم پرداختند. هدف مقاله حاضر تحلیل فعالیت‌های آنهاست. <...