ریچارد فومرتن در مقاله مبناگرایی کلاسیک نظریه توجیه خود را با تکیه بر مفهوم آشنایی مستقیم طرح میکند. نظریه توجیه فومرتن پیوند نزدیکی با نظریه صدقِ او دارد. او در نظریه صدق از واقعگرایی و در نظریه توجیه از نوعی مبناگرایی درونگرایانه جانبداری میکند. در این نوشتار، نخست به بررسی پیوند نظریه توجیه فومرتن با مفهوم صدق و جایگاه نظریه توجیه او در نزاع برونگرایی - درونگرایی خواهیم پرداخت و سپس ترجمه مذک...

مسئله ی معیار صدق از مباحث عمده و اساسی در معرفت شناسی می باشد. امروزه به جای بحث از ملاک صدق، از معیار صدق بحث می گردد؛ زیرا نحوه ی احراز صدق، تعیین کننده جهان بینی های متعدد از سوی افراد بشر می باشد؛ در واقع آنان راه حقیقت را در نحوه ی احراز صدق یافته اند. بنابراین ایدئولوژی متناسب با این جهان بینی که بر آمده از شناخت شناسی آن هاست را بر می گزینند. ارائه ی معیارهای صحیح راه یابی به حقیقت، می ...

کوهن پیشرفت علم را بدون استفاده از مفهوم صدق یا تقرب به صدق تبیین می کند. او با این تلقی رایج موافق نیست که انباشت نظریه های تأیید شده عامل پیشرفت علم است. انقلاب علمی در نظام فکری او گسستی است که باعث پیدایش پارادایمی قیاس ناپذیر است. یک پارادایم امکان پژوهش در مسائل تخصصی و جزئی را فراهم می کند و در حل مسائل درونی خود رو به پیشرفت است. توافق دانشمندان بر معیارهای ارزیابی نیز باور به پیشرفت را...

زبان دین که عبارت از سخن گفتن خدا با انسان و ظهور حقایق وحیانی در قالب های زبانی فهم پذیر بشری است، از مسائل مهم در حوزه دین پژوهی به شمار می رود. ظهور نظریه های جدید در حوزه معرفت شناسی و زبان شناسی، زمینه طرح پرسش های جدیدی را در حوزه زبان دین فراهم نموده است و بدیهی است که پاسخ به این پرسش ها در پرتو مبانی معرفت شناسی و زبان شناختی میسر خواهد بود. ملاصدرا از جمله اندیشمندانی است که نظام فک...

نسبیت گرایی معرفت شناختی در اخلاق، با پذیرش دست کم برخی تفاوت های اخلاقی به این تفاوت ها برحسب ارزش های معرفتی مانند صدق و توجیه پذیری عطف توجه می کند. ارائه تحلیلی نسبیت گرایانه از گزاره های اخلاقی که هم اطلاق اصطلاحات معرفتی در آنها را بپذیرد و هم تفاوت های اساسی و اختلاف های حل ناشدنی را تبیین کند بخش محوری تلاش دیوید ونگ، فیلسوف چینی الاصل آمریکائی است که تحولات اخیر در فلسفه زبان را نیز مد...

تلقی علم به مثابۀ پدیده ای زیست شناختی در معرفت شناسی تکاملی (یا تطوری) متضمن در نظر گرفتن ویژگی هایی برای علم است که ممکن است با دیدگاه رئالیست ها در مورد صدق نظریه های علمی، عینیت آنها و نیز عقلانیت و پیشرفت در سیر تحول علم همخوانی نداشته باشد. مسئله‎ ای که در این مقاله به آن می پردازیم، این است که معرفت شناسی تکاملی چه مشکلاتی را برای رئالیست ایجاد می کند و آیا رئالیست می تواند معتقد به معرف...

ارسطو در کتاب باری ارمینیاس بحثی را دربارة تعیّن صدق گزاره های ناظر به آینده مطرح کرده است که از جمله بحث انگیزترین مباحث وی به شمار آمده است. وی با برشمردن توالی فاسد تعیّن صدق و یا کذب گزاره ای مانند «نبرد دریایی فردا در تنگه ها صورت خواهد گرفت»، نوعی عدم تعیّن و امکان را - موسوم به امکان استقبالی - در رویدادهای آینده اثبات می کند که رویدادهای مربوط به زمان حال و یا گذشته فاقد آن می باشند. بحث ا...

هدف: در معرفت شناسی معاصربرای توجیه باورها در حوزه های مختلف معرفتی، دو رویکرد درون گرایی و برون گرایی مطرح است. در درون گرایی، موجّه و مستدل کردن باورها توسط عوامل معرفتی درون دستگاه ادراک انسان صورت می گیرد و برای این کار به هیچ عاملی بیرون از این دستگاه تمسک نمی شود. اما در برون گرایی، علاوه بر عوامل درون دستگاه ادراک، به یک سلسله عوامل بیرون از دستگاه معرفت نیز تمسّک می شود. هدف این مقاله، بر...

نسبی­گراییِ مفهومی گونه­ای از نسبی­گرایی است که بر ضرورت وساطت چارچوب مفهومی، زبان، پارادایم یا دیگر جهاز ذهنی و بشرساز در فرایند فهمِ واقع و تفسیر و قرائت جهان تأکید می­ورزد. از نظر نسبی­گرایان مفهومی، نظر به اینکه دستگاه­ها و چارچوب­های مفهومی که این نقش واسط را بر عهده دارند متکثر، متنوع و سنجش ناپذیرند و نمی­توان در باب درستی و نادرستی آنها به قضاوت و داوری نشست، قرائت­های مختلف از جهان و تئو...