«انسان‌شناسی» واژه‌ای است که، به‌ ‌رغم فراگیر‌شدن استفاده از آن در مجامع علمی، هنوز نگاه روشنی در خصوص نحوه‌های دخالت آن در علوم انسانی وجود ندارد. در این نوشتار، به منظور نشان‌دادن مناسبات بین مباحث فلسفی و علوم انسانی و نشان‌دادن چگونگی دگرگونی علوم انسانی با ایجاد تغییر در مبانی فلسفی آن، به سراغ بخشی از انسان‌شناسی محمدحسین طباطبایی رفته‌ایم که در صدد بیان مقولات عقل عملی یا همان نظ...

در دهة 1970 میلادی میان رئالیست‌ها و پسارئالیست‌ها مناقشه‌ای حول محور دو پرسش مطرح بود؛ هدف معرفتی علم چیست و چگونه می‌توان پیشرفت یا توفیق علم را به بهترین نحو تبیین کرد؟ یکی از مهم‌ترین رویکردها نگرش رئالیسم متکی به صدق نظریه‌ها بود؛ پاسخ رئالیست‌ها بر مبنای رویکرد مطابقت با واقع تبیین می‌شد و تاریخ پیشرفت علم را دلیل این امر می‌دانستند. در مقابل، برخی نظیر لائودن دو مفهوم توفیق در علم و صدق ...

در این مقاله، نظریه علم تصدیقی یقینی ابن سینا با نظریه معرفت، از باب مؤلفه ها و منابع، در معرفت شناسی جدید و معاصر مقایسه می شود. برای این منظور، نخست به تحلیل نظریه ابن سینا و معرفت شناسی جدید در مورد دو مسئله مذکور پرداخته شده و سپس به مقایسه آن دو اقدام شده است. حاصل این مقایسه آن است که تحلیل ابن سینا از علم تصدیقی یقینی با تحلیل معرفت شناسی جدید از معرفت، در بخشی از موارد اساسی دارای اشترا...

پژوهش فمینیستی، پژوهشی است که زنان را به مثابه نقطه عزیمت بحث در نظر گرفته و باورهای فمینیستی را در فرایند پژوهش به کار می گیرد . این رویکرد، به دنبال کشف و پرده برداری از پویایی ها و روابط پدر سالارانه اجتماعی از منظر زنان و همچنین درپی گنجاندن فمینیسم در درون فرایندها و تمرکز...

مقاله حاضر به بررسی این مسئله می پردازد که مبانی معرفت شناختی نظریه فرهنگستان علوم اسلامی (با تأکید بر آراء سیدمحمدمهدی میرباقری) درباره علم دینی چه نسبتی با واقع گرایی دارد؟ نشان خواهیم داد که اراده گرایی به عنوان مبنای معرفت شناختی نظریه علم دینی فرهنگستان علوم اسلامی نه تنها به نفی واقع گرایی (کاشفیت از واقع) و در نتیجه نسبیت گرایی منتهی می شود، بلکه ادعا های واقع گرایانه این مجموعه را در حو...

در این مقاله با استفاده از روش تحلیل رفتارهای عقلانی دیدگاه برخی از اقتصاددانان مسلمان درباره پیش فرض های نظریه تقاضا در علم اقتصاد مورد بررسی، و آنگاه معرفت شناسی مطلوبیت ارزیابی شده است و در نهایت چنین نتیجه گیری شده است که مطلوبیت به عنوان مبنای نظریه تقاضا درعلم اقتصاد و اقتصاد اسلامی فقط اختلاف مصداقی ندارند بلکه در شناخت مطلوبیت نیز تفاوت اساسی وجود دارد توجه به این تفاوت، تاثیر ویژه در ن...

«علوم تجربى» به چه نحوى بر «تجربه» مبتنى و متکى است و چه چیزى پیوند میان آن دو را فراهم مى سازد؟ آیا استقرا بین علم و تجربه پیوند برقرار مى کند یا امرى دیگر؟ آیا تجربه قادر به «اثبات» نظریه ها مى باشد؟ اگر نمى باشد، پس چه موضعى را مى تواند در مقابل آنها اتخاذ کند؟ در فرآیند نیل به نظریه هایى که مقبول دانشمندان واقع شده اند و در حوزه ى علم وارد مى شوند، تجربه و «مشاهده» چه نقشى را بر دوش مى کشد؟...

طی پنجاه سال گذشته مباحث مهمی وارد نظریه اقتصاد خرد که در دو دهه اخیر این موارد بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در این مقاله سعی شده به دو مورد بسیار مهم از این مباحث جدید که کاربرد زیادی در تحلیل مباحث اقتصادی به خصوص در حوزه اقتصاد مالی دارند و انطباق و کاربرد این مباحث با علم اقتصاد اسلامی پرداخته شود. بحث تصمیم گیری در شرایط نااطمینانی و نظریه بازی ها دو موضوعی هستند که با کمی تعدیل در بسیا...

نظریه ها نقش محوری در حل مسائل هر علمی، از آن جمله علم مدیریت، دارند. در واقع نظریه پاسخ به مسأله ای است که در مواجهه با واقعیتی و در قلمروی خاص رخ داده است. اما اینکه نظریه چیست و ماهیت آن کدام است، رویکردهای مختلفی به آن شده است که از تجربه گرایی محض تا ایده آل گرایی، زنجیره وسیعی را دربرمی گیرد. مدلها در ارائه توصیفی از پدیده های متغیر و تأثیرگذار، نظریه ها را در چارچوب خاصی به نظم می کشانند...