رقابت بین کشورهای یک منطقه در جهان پدیده­ای فراگیر است، لیکن کنش میان کشورهای مدعی تابع نوع و تعداد موارد مورد رقابت و چگونگی حل آن‌ها است. دو کشوری که جهت موقعیت اول شدن در یک منطقه در تلاش هستند، رابطه مسالمت‌آمیز با یکدیگر نخواهند داشت. رابطه این دو کشور تابع نوعی رقابت پایدار خواهد بود که در جهت یارگیری دیگر کشورهای منطقه، به چالش کشاندن همدیگر و حمایت از کشورها و گروه‌های کوچک‌تر جهت تثبیت...

چکیده بخشی از رفتار سیاسی بازیگران بین المللی در قالب ایجاد چالش ژئوپلیتیک در مناسبات واحدهای سیاسی نمود می یابد که هدف آن تحمیل اراده یا افزایش هزینه­های مادی و معنویِ کشور رقیب است. منطقه ژئوپلیتیک خلیج فارس عرصه هماوردی دو سازه هویتی ایرانی-شیعی در برابر سازه هویتی عربی-سنی و کشمکش سرزمینی کشورهای منطقه بوده که در این میان مناسبات ایران و امارات متحده عربی بر سر مالکیت جزایر سه گانه، نمود رسا...

هم‏زمان با وقوع انقلاب های مردمی در جهان عرب، تلاش‏های شهروندان بحرین برای اصلاح ساختار سیاسی این کشور آغاز شد که خیزش گسترده مردمی در برابر نظام سیاسی حاکم بر این کشور را درپی داشت. این تلاش ها که تاکنون به طور پیوسته ادامه داشته، سبب شده اند شماری از شهروندان این کشور جان خود را از دست بدهند؛ اما نظام سیاسی حاکم بر این کشور، تاکنون از پاسخ به درخواست‏های مخالفان و معترضان امتناع ورزیده است. د...

گرچه خلیج‌فارس در گذشته تحت حاکمیت ایران بوده است؛ اما، با تولد کشورهای عربی در کرانه‌های جنوبی آن، حاکمیت ایران با چالش‌های جدیدی مواجه شده است. دخالت‌های قدرت‌های فرامنطقه‌ای نیز در این حوزه در مواردی حاکمیت ایران را با موانع ژئوپلیتیکی مواجه ساخته است. از این رو، بررسی قلمرو و موانع ژئوپلیتیکی حاکمیت جمهوری اسلامی ایران در حوزه خلیج‌فارس از اهمیت خاصی برخوردار است. چراکه، اعمال حاکمیت بر خلی...

روابط ایران و پاکستان؛ ضرورت ژئوپلیتیکی و امنیتی کردن ساختاری در سیاست خارجی منطقه­ای یاسرکهرازه[1]- سعید وثوقی[2]- مهنازگودرزی[3] چکیده: عوامل و بسترهای بوجود آورنده روابط ایران و پاکستان و چالش آمیز بودن یا نبودن این رابطه مبنای جهت گیری منطقه­ای مختلف هر یک از این دو کشور بر له یا علیه یکدیگر بوده است. از جمله، روابط ایران و اعراب خلیج فارس، مسئله گروه­های تروریستی ساکن در پاکستان، مسئله سور...

موقعیت جغرافیایی که شامل موقعیت های ثابت و نسبی می گردند همواره بر قدرت ملی کشورها و به تبع آن در امنیت ملی هر کشور تاثیرات فراوانی از خود نشان داده و سبب تحولات گسترده¬ای در کشورها خواهد شد. کشور ایران نیز به عنوان یک قدرت منطقه ای با واقع شدن در یک موقعیت بسیار حساس به لحاظ ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی هموراه یکی از پر چالش ترین موقعیت های جغرافیایی را در طول تاریخ داشته است. بر اساس مطالعات نگ...

اصولاً، یکی از روش های پیشگیری از وقوع بحران ها بویژه در محیط بین الملل، داشتن معرفت نظری از طبیعت وجودی بحران است. یعنی هر چه هویت وجودی بحران ها عمیق تر ریشه یابی شود، شناخت بهتر و کامل تری حاصل خواهد شد و این شناخت علاوه بر جهت دهی صحیح به سیاست خارجی دولت ها، شناخت جامع تری از محیط بین الملل فراهم کرده و قطعاً در جلوگیری و کاهش آثار منفی بحران ها یاری دهنده دولت ها خواهد بود. روی همین اصل، هد...

روند تحولات صورت گرفته در عرصه¬¬ی جهانی زمینه برجسته¬تر شدن بعد جدیدی در مطالعات مرزها با عنوان مدیریت مرزها شده است. این بعد جدید مرزها این امکان را به کشورها می دهد که از طریق مدیریت مرزها، مرزهای خود را تا حدی باز کنند تا منافع و فرصت¬های آن سوی مرز را کسب کرده و در همان زمان مرزهای خود را به گونه ای بسته نگه دارند که ناامنی¬ها و چالش¬های فراسوی مرزها، منافع ملی و امنیت ملی آنها را با خطر مو...

اتحاد و پیوند منطقه ای میان کشورها، امروزه به یکی از نگرانی های اصلی میان دولت ها تبدیل شده است. در عصر جهانی شدن در مناطق گوناگون جهان، گروه بندی های منطقه ای شکل گرفته است. مناطق گوناگون جهان با درک اهمیت موقعیت ژئوپلیتیک، ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک خود، دارای سازه های منطقه ای با درجه های متفاوت منطقه گرایی هستند. یکی از مناطق ژئوپلیتیکی که عرصه رقابت میان ابرقدرت ها (آمریکا و روسیه) است منط...

یکی از مفاهیم نوینی که بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در عرصۀ روابط بین‎الملل و ژئوپلیتیک، برای تحلیل مسائل راهبردی و بین‎المللی و رقابت قدرت‎ها از آن بهره می‎برند، رویکرد ژئواکونومیک است. این رویکرد از ترکیب سه عامل جغرافیا، قدرت و اقتصاد شکل‎گرفته و روابط جغرافیا، قدرت و اقتصاد و تعامل این سه عنصر را برای کسب قدرت دولت‎ها مطالعه می‎کند. در آغاز قرن بیست‎ویکم، قدرت‎های بزرگ با رویکردی نوین ...