قاعده لطف یکی از مسائل مهم در کلام اسلامی به شمار می رود که متکلمان در طول تاریخ به بررسی آن پرداخته اند. گروهی از متکلمان از جمله اشاعره به مخالفت با این قاعده پرداخته اند و لطف را بر خداوند متعال واجب ندانسته اند. اما متکلمان امامیه و اغلب معتزله این قاعده را پذیرفته اند. این پایان نامه به بررسی تطبیقی دیدگاه های برخی از متکلمین متقدم و متاخر امامیه درباره ی قاعده ی لطف می پردازد. از متکلمین ...

فلسفه دین که امروزه به عنوان یک علم شناخته می شود پیشینه چندانی ندارد. در این مقاله می کوشیم پس از تبیین ابعاد مختلف فلسفه دین تمایز آن را با کلام قدیم، کلام جدید، و الاهیات نشان دهیم. تعریف فلسفه دین تابعی از تعریف فلسفه و دین است. با توجه به اینکه تعاریف متعددی از فلسفه و دین وجود دارد، طبعاً تعاریف فلسفه دین نیز یکسان نیست. تعریف مورد پذیرش از فلسفه دین در این مقاله عبارت است از: فعالیتی عقلا...

با انتقال میراث حدیثی کوفه به قم در آغاز سدۀ سوم هجری مدرسه ای با محوریّت شهر قم پدید آمد که اگرچه رویکردی حدیثی داشت و بزرگ ترین مرکز نشر حدیث بود، اما با دارا بودن ویژگی های کلامی، در یک سلسله پیوسته از اندیشمندان و صاحبان آثار، نقش مؤثری در تاریخ کلام امامیه برجای گذاشت و مدرسه ای کلامی پدید آورد. مدرسۀ قم، در شیوه و روش کارِ کلامی ادامه جریان محدثْ متکلمان کوفه بود که با التزام و تکیه بر نص به...

علم کلام، علمی است که دربارۀ اصول و عقاید اسلامی بحث می کند و با استفاده از روش‌‌‌های مختلف استدلال به دفع شبهات مخالفان می‌‌‌پردازد. حدیث نیز به معنای سخنی است که حاکی ازقول وفعل وتقریر معصوم باشد.این پژوهش باروش تحلیل محتوا به کارکرد حدیث درکلام می پردازد و این نتیجه به‌‌‌ دست آمد که در دورۀ نخست کلام اسلامی بنای متکلمان بر آن بود که اعتقادات اسلامی را با ذکر آیات و روایات بیان کنند و حتی درد...

کلام الهی یکی از مسائل مهم و جنجال‌برانگیز در دانش کلام و آغازگر شکل‌گیری این دانش بوده است. پیرامون این موضوع در بین مسلمانان دو دیدگاه کلی مطرح شده است: متکلمین امامیه و معتزله غالبا کلام الهی را لفظی، حادث و مخلوق می‌دانند. اشاعره آن را نفسی، قدیم و عین ذات او می‌داند.در نوشتار حاضر ضمن مروری مختصر بر دو نگرش فوق، به نگاه علامه خفری پرداخته شده است. وی کلام را مشترک لفظی و برای آن دو م...

موضوع مورد مطالعه این تحقیق قانونمندی های اجتماعی و به تعبیر اسلامی «سنت» های اجتماعی در محدوده قرآن کریم و سخنان امیرالمومنین به ویژه در نهج البلاغه می باشد. سنن الهی در ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر می باشند برای فهم بهتر این ارتباط تمام سنت هایی را که بررسی شده است در ذیل دو سنت کلیدی استخلاف و آزمایش قرار داده شده اند و سنن دیگر مصادیق این دو سنت برشمرده شده اند، مصادیق سنت استخلاف: سنت تغییر...

مسئلة خلافت (جانشینی پیامبر صلی الله علیه و آله) بعد از ارتحال رسول الله مورد اختلاف صحابه قرار گرفت. جمعی از آنان، یعنی اهل سنّت،  امامت را تابع انتخاب دانسته و آن را  امری  فقهی می دانند که به خود مسلمانان واگذار شده است و جمعی دیگر، یعنی شیعیان ، قائل به نص و انتصاب امامت شده  و آن را از مسائل کلامی دانسته اند. مؤلف در این مقاله سعی کرده با دلایل عقلی و نقلی، کلامی بودن آن را اثبات کند و این ...

سورة کوثر، موجزترین و در عین حال، یکی از تأثیرگذارترین سوره های قرآن است که در عین ایجاز، می توان همه جنبه های کامل بلاغی یک کلام را در آن یافت؛ به طوری که پیام رسانی که وظیفه اصلی کلام است، در آن به حد نهایت رعایت شده است. این سوره که در شرایط خاص و متناسب با موقعیت ویژه ای نازل شده است، مضمون و محتوایی واحد دارد که وحدت و یکپارچگی خاصی بین آیات سه گانه آن برقرار کرده است. به طورکلی برای اثبات...

دغدغه‌های فزاینده نسبت به حفظ و ارتقای امکان همزیستی مسالمت‌آمیز و عادلانه در سطوح ملی و فراملی، اهمیت گفتگو را به‌طور بی‌سابقه‌ای مهم کرده است. به همین دلیل، عوامل و زمینه‌های مؤثر بر گفتگو موضوع پژوهش‌های گوناگون قرار گرفته است. از جملة این عوامل، شبکه‌های اجتماعی مجازی هستند که عرصه‌های مختلف زندگی اجتماعی را تحت تأثیر قرار می‌دهند. هدف نوشتار حاضر، مطالعة تأثیر شبکه‌های اجتماعی مجازی بر گف...

سورة کوثر، موجزترین و در عین حال، یکی از تأثیرگذارترین سوره های قرآن است که در عین ایجاز، می‌توان همه جنبه‌های کامل بلاغی یک کلام را در آن یافت؛ به‌طوری که پیام رسانی که وظیفه اصلی کلام است، در آن به حد نهایت رعایت شده است. این سوره که در شرایط خاص و متناسب با موقعیت ویژه‌ای نازل شده است، مضمون و محتوایی واحد دارد که وحدت و یکپارچگی خاصی بین آیات سه‌گانه آن برقرار کرده است. به طورکلی برای اثبا...