این مقاله ضمن بررسی و نقد رویکرد انضمامی و جزء فعلی به­ عنوان فعل سبک، تحلیل تازه­ای از فعل مرکب در زبان فارسی ارائه می‌دهد که به موجب آن ساختار موضوعی جزء فعلی فعل مرکب با ساختار موضوعی فعل سادۀ متناظر آن تفاوتی ندارد و در نتیجه جزء فعلی برخلاف نظر اکثر زبان­شناسان، به لحاظ نقش معنایی سبک و رنگ باخته نیست، بلکه اعطاء نقش­های معنایی به موضوع­ها را در جمله برعهده دارد. به موجب تحلیل پیشنهادی این...

در این مقاله با بررسی تناوب موضوعی برخی فعل های مرکب در زبان فارسی نشان می­دهیم چگونه یک توصیف مبتنی بر زمینه­های معنایی می­تواند به پرسش هایی در زمینة رفتار نحوی و ساخت های موضوعی مرتبط با این فعل ها پاسخ دهد. در زبان فارسی تعدادی از فعل های مرکب، می­توانند در تناوب سببی شرکت کنند. این فعل ها دارای گونة سببی و ضد سببی هستند. اما در برخی بافت ها، گونة ضد سببی پذیرفتنی نیست؛ در حالی که گونة سببی...

در زبان­ها برای پیوند دادن بندهای هم­پایه از راهکارهای مختلفی استفاده می­شود. گاهی فقط معنا و کاربرد­شناسی، ناظر بر ارتباط دو بند است، ولی در بیشتر مواقع کلمات ربط میان­بندی هستند که موجب ارتباط دو بند با یکدیگر و ساخت جمله می­شوند. با توجه به رابطة معنایی دو بند با یکدیگر، انواع مختلفی از کلمات ربط مورد استفاده قرار می­گیرند؛ از این جمله می­توان به کلمات ربط اتصالی، انفصالی، علّی، شرطی و تقابلی...

چکیده هدف از انجام این پژوهش، بررسی عبارت های فعلی حرف اضافه ای در زبان فارسی می باشد. از این رو، یکصد عبارت فعلی حرف اضافه ای براساس فرهنگ فشرده ی سخن و شمّ زبانی نگارنده، انتخاب و در چارچوب رویکرد معنی شناسی شناختی لیکاف و جانسون (1980) و ایوانز و گرین (2006) بررسی شده اند. جهت تحلیل داده های گردآوری شده در هر بخش، ابتدا عبارت های فعلی حرف اضافه ای با سازه ی فعلی ساده، سپس عبارت های فعلی حرف ...

آب و آتش دو عنصر مهم و اساسی جهان آفرینش که نزد تمامی اقوام و ملل همیشه محترم و ارزشمند بوده و شعرا و نویسندگان از آنها به همراه دیگر عناصر استفاده های فراوان کرده اند. این دو عنصر که دارای ریشه و پیشینه عمیق هستند نزد شعرا جلوه های گوناگون پیدا کرده اند. هریک از این کلمات (آب و آتش) دایرۀ وسیعی از معانی و تصاویر را در بر می گیرند که بسیار متناقض و متضاد یکدیگر هستند. در این پژوهش ما به تجلیا...

وجود فعل مرکّب و تعیین ملاک هایی روشن برای تشخیص این نوع فعل از گروه های فعلی و افعال ساده یکی از جنجال برانگیزترین مباحث دستور؛ بخصوص در سال های اخیر بوده است. نویسنده ضمن اشاره و پاسخ گویی به برخی از شبهات موجود در ماهیت آن، کوشیده است دایره افعال مرکب فارسی را از آنچه معتقدان عدم گسترش پذیری فعل مرکب بدان قایلند،وسیع تر گرداند و با تحلیل ساختار این نوع فعل از دیدگاه معنا وصرف، به شناسایی هر چ...

تقسیم‌بندیِ ساخت‌های مجهول به دو گونۀ صفتی و فعلی همواره مبحثی پردامنه و مناقشه‌برانگیز در تحلیل‌های نحویِ برخی از زبان‌ها بوده است. این موضوع در زبان فارسی نیز مباحثات بسیاری را پیش کشیده و دیدگاه‌های مختلفی را برانگیخته است. از آن میان، برخی از تحلیلگران بر این باورند که این زبان مجهول فعلی ندارد و ساخت «اسم مفعول+ شدن» محمول مرکب نامفعولی، یا به‌عبارتی، مجهول صفتی به‌شمار می‌رود. در مقابل، شما...

در این پایان نامه یکی از متون ادبی دوره بازگشت، یعنی "پریشان قاآنی " از نظر مباحث دستوری (ساختمان جمله و فعل) در دو فصل بررسی گردیده است. در فصل اول، ساختمان جمله های "پریشان" از ساده ترین جمله (دو جزیی) تا جمله های مرکب چند فراکردی، با ترسیم نمودار درختی، بررسی گردیده و در فصل دوم فعلهای "پریشان" از نظر ساختاری (ساده، مرکب، پیشوندی، پیشوندی مرکب، عبارت فعلی، ناگذر یک شخصه) بررسی و تبیین شده اس...

فعل‌های سبک معمولاً به‌عنوان طبقه‌ی خاصی از مقولات دستوری شناخته می‌شوند که مشارکت معنایی اندکی در گروه‌های فعلی دارند و به همین دلیل کمتر مطالعه‌ای به رابطه‌ی معنایی این فعل‌ها با فعل‌های سنگین پرداخته است. مقاله‌ی پیش‌رو با استفاده از چارچوب پویایی نیروی بروگمن، معنی‌شناسی واژگانی شناختی و بررسی بیش از 130 ساخت سبک و مرکب متشکل از فعل «گرفتن» نشان داد که اگرچه این فعل سبک همانند فعل سنگین متنا...

  وجود فعل مرکّب و تعیین ملاک هایی روشن برای تشخیص این نوع فعل از گروه های فعلی و افعال ساده یکی از جنجال برانگیزترین مباحث دستور؛ بخصوص در سال های اخیر بوده است. نویسنده ضمن اشاره و پاسخ‌گویی به برخی از شبهات موجود در ماهیت آن، کوشیده است دایره افعال مرکب فارسی را از آنچه معتقدان عدم گسترش پذیری فعل مرکب بدان قایلند،وسیع تر گرداند و با تحلیل ساختار این نوع فعل از دیدگاه معنا وصرف، به شناسایی هر...