بررسی برخی از خصوصیات پوشش گیاهی و خاک به منظور تعیین شاخص های ارزیابی بیابانزایی در دو منطقه از استان سمنان

بیابانزایی به مجموعه فرآیندهایی گفته می شود که سبب کاهش تولید بیولوژیک اراضی شده و در نهایت سبب اضمحلال محیط زیست زنده می گردند.بدلیل فقدان تحقیق در مورد بیابانزایی همچنین عدم شناخت شاخص ها و فرآیندهای بیابانزایی در ایران تحقیق حاضر، باهدف تعیین شاخص های مناسب و حساس به تخریب (بیابانزایی) در قسمتی از ایران مرکزی انجام گرفت. منطقه مورد مطالعه در قسمتی از استان سمنان انتخاب شد. مطالعه بصورت بررسی روند تغییرات مکانی شاخص های مورد نظر (از ارتفاعات تا دشت و پلایا) انجام گردید. بدین جهت دوترانسکت در مناطقی با نامهای مهماندوست ودهملا انتخاب شدند. سپس در این دو ترانسکت تیپ بندی مرتع و در آن تیپ ها لایه بندی مناطق کلیدی و تخریب شده و در حال تخریب صوت گرفت. مطالعه برروی شاخص ها پوشش گیاهی و خاک انجام شد. به منظور بررسی پوشش گیاهی ، شاخص هایی نظیر درصد پوشش گیاهان ، درصد پوشش درمنه ، تراکم بوته های درمنه تعداد و طول سر شاخه های سبز و زاد آوری بوته های درمنه و در مورد شاخص های خاک ، خصوصیات سطح خاک و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آن مورد اندازه گیری و تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. بطور کلی شاخص های پوشش گیاهی از شاحص های خاک پاسخگوتر بوده و توسط آنها بهتر و سریعتر می توان نقاط تخریب شده یا در حال تخریب را از نقاط دیگر تفکیک کرد. همچنین شاخص های پوشش گیاهی به دلیل پویایی و یا ناپایدارتر بودن نست به عوامل تخریب از حساسیت بهتر و بیشتری به منظور تشخیص نقاط تخریب شده یا در حال تخریب برخورداند. از میان شاخص های پوشش گیاهی می توان به تغییرات پوشش گیاهان (0 - 27 درصد) ، تغییرات پوشش درمنه (0 - 5/21 درصد) تغییرات تراکم بوته های درمنه (0 - 3/5 بوته در هر متر مربع) و تعداد و طول سر شاخه های سبز جهت تشخیص مناطق تخریب شده اشاره داشت. و از زادآوری بوته های درمنه جهت تعیین تقریبی ، زمان اثر عوامل تخریب استفاده کرد. اما از بین شاخصها خاک ، تغییرات درصد مواد آلی ‏‎(1/5-0/1)‎‏ و هدایت الکتریکی ‏‎1/166-0/284)‎‏ دسی زیمنس بر متر ) و نسبت جذبی سدیم ‏‎(39-4/5)‎‏بطور ضمنی نشاندهنده نقاط تخریب شده می باشند.