میزان تشخیص و توانایی تولید اصطلاح های زبان فارسی در بین فارسی آموزان خارجی در سطح متوسط و پیشرفته

رساله حاضر به بررسی میزان تشخیص و توانایی تولید اصطلاح های زبان فارسی توسّط فارسی آموزان خارجی در دو سطح متوسّط و پیشرفته می پردازد. این پژوهش ضمن بررسی داده های میدانی در مورد میزان تشخیص و توانایی تولید اصطلاح های زبان فارسی توسّط فارسی آموزان خارجی و مقایسة آن با دانش آموزان فارسی زبان اوّل راهنمایی بر اهمّیّت آموزش اصطلاح ها و انتخاب شیوه های خاص برای آموزش آن ها تأکید می کند. پرسش های دو آزمون این پژوهش می تواند آغازگری برای آزمون های بسندگی زبان فارسی باشد. هدف این پژوهش نشان دادن خلاء موجود در آموزش اصطلاح های زبان فارسی به فارسی آموزان خارجی و ایجاد انگیزه و جلب توجّه برنامه نویسان و مؤلّفان کتاب های آموزش زبان فارسی برای گنجاندن اصطلاح های رایج و پربسامد زبان فارسی در کتاب های آموزشی و برنامه های کمک آموزشی برای آشنایی و یادگیری بیشتر زبان آموزان و بالا رفتن توان یادگیری و به کارگیری اصطلاح ها در بافت مناسب برای ایجاد ارتباط بهتر زبانی است. ب- مبانی نظری، مرور مختصر منابع، پرسش ها و فرضیه ها: فصل دوم رساله به مرور تحقیقات زبان شناسان و دستورنویسان ایرانی و غیر ایرانی در دو زمینه اصطلاح، اصطلاح های زبان فارسی و یادگیری اصطلاح اختصاص دارد. برخی از این محققان عبارتند از: نانبرگ و همکاران (1994)، پژوه (1346)، خانلری (1363)، شجری (1377)، شفایی (1363)، شقاقی (1386)، شکی (1367) و طبیب زاده (1373). همچنین در زمینۀ یادگیری اصطلاح از منابعی نظیر: فییر (1980)، مکارتی (2002)، ستزلر (1981)، رایت (1999)، شایق (1379) و مهرپویا (1382) استفاده شده است. برای پژوهشگر در این پژوهش دو پرسش اساسی وجود داشت: 1. آیا بین فارسی آموزان خارجی سطح متوسّط و پیشرفته و دانش آموزان فارسی زبان سال اوّل راهنمایی در تشخیص اصطلاح های فارسی تفاوت معنی دار وجود دارد؟ 2. آیا بین فارسی آموزان خارجی سطح متوسّط و پیشرفته و دانش آموزان فارسی زبان سال اوّل راهنمایی در تولید اصطلاح های زبان فارسی تفاوت معنی دار وجود دارد؟ هریک از این پرسش ها، پنج پرسش زیر مجموعه ای داشتند. برمبنای پرسش های یادشده می توان این فرضیه ها را مطرح کرد: 1. بین فارسی آموزان خارجی در دو سطح متوسّط و پیشرفته و دانش آموزان فارسی زبان سال اوّل راهنمایی در تشخیص اصطلاح های زبان فارسی تفاوت معنی دار وجود ندارد. 2. بین فارسی آموزان خارجی سطح متوسّط و پیشرفته و دانش آموزان فارسی زبان سال اوّل راهنمایی در تولید اصطلاح های زبان فارسی تفاوت معنی دار وجود ندارد. هریک از این فرضیه ها، پنج فرضیة زیر مجموعه ای داشتند. (مقایسة زنان هر دو گروه، مردان هر دو گروه، زنان و مردان هر گروه با یکدیگر و دو سطح متوسّط و پیشرفته در تشخیص و تولید اصطلاح ها ) پ- روش تحقیق شامل چگونگی گزینش اصطلاح ها و حوزه بندی آن ها، ابزار اندازه گیری، شیوۀ تهیّه، ارزشیابی و اجرای آن ها، جامعه آماری مورد تحقیق، نمونه گیری و شیوۀ آماری تجزیه و تحلیل داده ها است: پیکرۀ تحقیق، اصطلاح های موجود در کتاب های فارسی (بخوانیم) دورۀ ابتدایی و کتاب های فارسی دورۀ راهنمایی بوده است. با مراجعه به کتاب های گوناگون اصطلاح، معانی آن ها استخراج شد. سپس بر اساس حوزه بندی میرزانیا (1378) و رایت (1999) دسته بندی و تعداد بیست اصطلاح برای تهیۀ پرسشنامۀ تولیدی و بیست اصطلاح برای تهیّه پرسشنامۀ تشخیصی انتخاب شد. جامعۀ آماری پژوهش دو گروه صد نفری از دانش آموزان فارسی زبان دختر و پسر سال اوّل راهنمایی مدارس کیهان و لقمان ناحیه 5 شهر اصفهان و صد نفر فارسی آموز خارجی زن و مرد مرکز بین المللی آموزش زبان فارسی قزوین در دو سطح متوسّط و پیشرفته بودند. متغیّر فارسی زبانان، جنسیّت و متغیّرهای فارسی آموزان خارجی جنسیّت و سطح زبان آموزی بود. ارزشیابی آزمون ها از نمره صفر تا بیست و به صورت صحیح / غلط بود. روش پژوهش، میدانی از نوع توصیفی – مقایسه ای است. تجزیه و تحلیل داده های پژوهش در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی صورت گرفته است. پردازش داده های پژوهش در محیط نرم افزار spss صورت گرفته است. ت- یافته های تحقیق: مقایسۀ نتایج دو گروه فارسی زبانان و فارسی آموزان خارجی نشان داد که بین فارسی آموزان خارجی و دانش آموزان فارسی زبان سال اوّل راهنمایی در تشخیص و تولید اصطلاح ها تفاوت معنی دار وجود دارد. دانش آموزان فارسی زبان سال اوّل راهنمایی به خوبی از عهدۀ تولید و تشخیص اصطلاح ها برآمدند، درحالی که فارسی آموزان خارجی در سطح متوسّط توانایی تولید و تشخیص اصطلاح های زبان فارسی را در بافت مناسب نداشتند. ولی میزان توانایی فارسی آموزان خارجی سطح پیشرفته نسبت به سطح متوسّط، بیشتر بود. مقایسۀ بین دختران و پسران فارسی زبان و زنان و مردان فارسی آموزان خارجی، نشان داد که میزان توانایی تولید و تشخیص دختران فارسی زبان و زنان فارسی آموزان خارجی از پسران فارسی زبان و مردان فارسی آموزان خارجی بیشتر است. ث- نتیجه گیری و پیشنهادها: نتایج جداول و آمارهای به دست آمده توانایی ضعیف تشخیص و تولید اصطلاح های زبان فارسی را در بین فارسی آموزان خارجی در دو سطح متوسّط و پیشرفته نشان می دهد. این امر توجّه بیشتر به گنجاندن اصطلاح های زبان فارسی در کتاب های آموزش زبان فارسی و برنامه های کمک آموزشی را می طلبد، زیرا آموزش اصطلاح های هر زبان به زبان آموز خارجی، توانایی به کارگیری بهتر زبان مقصد و ایجاد ارتباط صحیح تر با گویشواران آن زبان را به زبان آموز می دهد. گنجاندن اصطلاح های زبان فارسی در دروس سطوح مختلف زبان آموزی، تهیۀ فیلم ها و اسلایدهای مربوط به مراسم خاص و اصطلاح های خاصّ آن مراسم، اختصاص ساعات ویژه برای تدریس اصطلاح ها در آموزش بهتر و بیشتر این بخش مهم زبان ضروری به نظر می رسد.