وضعیت قفقاز در سیاست های ایران عصر نادری (1160-1147ق)

ایران و قفقاز از دیرباز در زمینه های سیاسی، فرهنگی و اقتصادی روابطی تنگاتنگ داشتند. این روابط در سیر تاریخی هر دو سرزمین اثرگذار بوده است. یکی از ادوار مهم در این روابط دوره نادری(1160-1147ه ./1747-1736م) است. جدا شدن قفقاز از ایران پیش از روی کار آمدن نادر یک آزمون تاریخی برای هر دو سرزمین بود. اختلاف شدید و مبارزه اقوام و مردم منطقه قفقاز علیه حکومت عثمانی و مأیوس شدن آنها از سیاست های روسیه، شرایط را برای همگرایی مجدد ایران و قفقاز مهیا کرد. همگرا شدن ارامنه، گرجیان و شیعیان قفقاز با نادر را می توان مهمترین عامل موفقیت او در فرمانروایی مجدد بر آن منطقه شمرد. لذا در این تحقیق سیاست های نادر جهت تسلط بر قفقاز و اخراج رقبای ایران- عثمانی و روسیه- از آن منطقه مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد. از سوی دیگر عدم موفقیت نادر در داغستان و برخی مناطق شمالی شیروان نشاندهنده سیاست های نادرست او در این مناطق و تأثیرات عمیق تحرکات عثمانی و روسیه در آنجا بوده است. در پایان نامه حاضر با استناد به اسناد و منابع اصلی اهمیت قفقاز در طول تاریخ و بویژه در دوره نادری، رقابت روسیه و عثمانی با ایران در تسلط بر قفقاز، عوامل همگرایی و واگرایی مردم منطقه با سیاست های نادر و اوضاع قفقاز در عصر نادری مورد پژوهش وکنکاش قرار می گیرد. برای تبیین نظری، ارتباطات تاریخی و فرهنگی ایران و قفقاز در چارچوب نظریه «پیوند تمدنی» و ارتباط سیاسی و امنیتی در قالب نظریه ژئوپولتیک مکیندر مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت.